ਅੰਗਲਾ ਦੇਵੀ
ਅੰਗਲਾ ਦੇਵੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਗਲਾਮਨ ਅਤੇ ਅੰਗਲਾ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਪਹਿਲੂ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕਵਲ ਦੇਵੀਮ, ਇੱਕ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮਾਤ੍ਰਿਕਾ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਇੱਕ ਪਹਿਲੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਾਨਤਾ ਹੈ।
ਦੰਤਕਥਾ ਸੋਧੋ
ਅੰਗਲਮਨ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦਾ ਇਹ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਵੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਕਰੂਰ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਦੇਵੀ ਵੀ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇਵ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਿਰ ਵੱਢਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਕਪਾਲ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਅੰਗਲਾ ਅੰਮਾਨ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
</br> ਦੰਤਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਭੈਰਵ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰਚੀ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਹੰਕਾਰੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪਛਤਾਵਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਪਛਤਾਵਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਪਾਪ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਭਟਕਦੇ ਤਪੱਸਵੀ (ਭਿਕਸ਼ੂ) ਬਣਨ ਅਤੇ ਖੋਪੜੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਦੀ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।
ਅੰਗਲਮਨ ਦੀ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੰਜਵਾਂ ਸਿਰ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧ ਗਈ ਤੇ ਸਿਰ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਬਾਂਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਘਰ ਬਣਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਜੋ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਸੀ ਉਹ ਖਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।
ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਕਪਾਲ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਅੰਗੀਕੁਲਾ ਤੀਰਥਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਠੰਡਕਾਰੁਨਯਮ ਤੀਰਥ ਵਿਖੇ ਸ਼ਿਵ ਲਈ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਸ਼ਿਵ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਆਇਆ ਤਾਂ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਭੋਜਨ ਖਿਲਾਰਿਆ ਅਤੇ ਕਪਾਲ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਹੱਥ ਛੱਡ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਈ। ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੰਗਲਾਮਨ ਦਾ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੱਜੀ ਲੱਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕਪਾਲ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ।
ਅੰਗਲਾਮਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਦਿਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਵਿੱਲੂਪੁਰਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗਿੰਗੀ ਤਾਲੁਕ ਵਿੱਚ ਮੇਲਮਾਲਯਾਨੂਰ ਵਿਖੇ ਸ਼੍ਰੀ ਅੰਗਲਾ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰੀ ਮੰਦਿਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ਸੋਧੋ
ਨੋਟਸ ਸੋਧੋ
- ↑ Poston, Larry (2015-03-10). "Book Review: One God, Two Goddesses, Three Studies of South Indian Cosmology". Missiology: An International Review. 43 (2): 223–224. doi:10.1177/0091829615569146b. ISSN 0091-8296.
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ਡਬਲਯੂ.ਟੀ. ਐਲਮੋਰ, ਆਧੁਨਿਕ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਦੇਵਤਾ।