ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟੇਗੂ
ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟੇਗੂ (ਨੀ ਰੌਬਿਨਸਨ 2 ਅਕਤੂਬਰ 1718-25 ਅਗਸਤ 1800) ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਕਲਾ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤ, ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਲੂ ਸਟਾਕਿੰਗਜ਼ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਵੇਂ ਅਮੀਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੀਰਜ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਬੰਧ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਸਾਰਾਹ ਸਕਾਟ ਦੀ ਭੈਣ ਸੀ, ਜੋ ਏ ਡਿਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਮਿਲੇਨੀਅਮ ਹਾਲ ਅਤੇ ਕੰਟਰੀ ਐਡਜਸੈਂਟ ਦੀ ਲੇਖਕ ਸੀ।[sic] ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਅਮੀਰ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਨ ਲਈ ਐਡਵਰਡ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਵਿਆਪਕ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਕਿਸਮਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਰਾਹਤ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਸੋਧੋ
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਯਾਰਕਸ਼ਾਇਰ ਵਿੱਚ ਵੈਸਟ ਲੇਟਨ ਦੇ ਮੈਥਿਊ ਰੌਬਿਨਸਨ ਅਤੇ ਯਾਰਕਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਐਜਲੇ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ, ਕੈਂਬਰਿਜ ਦੇ ਰਾਬਰਟ ਡ੍ਰੇਕ ਦੀ ਧੀ, ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸਾਰਾਹ ਮੌਰਿਸ, ਮਾਊਂਟ ਮੌਰਿਸ ਦੇ ਥਾਮਸ ਮੌਰਿਸ ਦੀ ਧੀ, ਮੋਂਕਸ ਹੌਰਟਨ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ। ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੀ। ਕੈਂਬਰਿਜ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਡਾਨ, ਕੋਨਅਰਜ਼ ਮਿਡਲਟਨ, ਉਸ ਦੀ ਡਰੇਕ ਦਾਦੀ ਸਾਰਾਹ ਮੌਰਿਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਤੀ ਸੀ। 1720 ਅਤੇ 1736 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ: ਖਜ਼ਾਨਚੀ ਦਾ ਘਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਸਾਰਾਹ, ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਸਾਰਾਹ ਸਕਾਟ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਜੋਂ ਡਾ. ਮਿਡਲਟਨ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਮਾਪੇ ਕੁਝ ਅਲੱਗ ਸਨ। ਦੋਵੇਂ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਨੇ ਲਾਤੀਨੀ, ਫ੍ਰੈਂਚ ਅਤੇ ਇਤਾਲਵੀ ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਅਤੇ ਸਾਰਾਹ, ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਬਹੁਤ ਨੇਡ਼ੇ ਸਨ, ਪਰ ਸਾਰਾਹ ਦੇ ਚੇਚਕ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ।
ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਲੇਡੀ ਮਾਰਗਰੇਟ ਹਾਰਲੇ ਦੀ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਈ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੋਰਟਲੈਂਡ ਦੀ ਡਚੇਸ ਬਣ ਗਈ, ਐਡਵਰਡ ਹਾਰਲੇ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅਰਲ ਅਤੇ ਅਰਲ ਮੌਰਟਿਮਰ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਬਚੀ ਹੋਈ ਬੱਚੀ ਸੀ। ਲੇਡੀ ਮਾਰਗਰੇਟ ਅਤੇ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਅਲੱਗ ਹੋਣ 'ਤੇ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ' ਤੇ ਅਟੁੱਟ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਲੇਡੀ ਮਾਰਗਰੇਟ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਅਤੇ 1730 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਐਡਵਰਡ ਯੰਗ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਚਿੰਤਕ ਗਿਲਬਰਟ ਵੈਸਟ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਲੇਡੀ ਮਾਰਗਰੇਟ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ, ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਬਰਾਬਰ ਬੋਲਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮਜ਼ਾਕੀਆ, ਸਿੱਖਿਆ ਮਜ਼ਾਕ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸੈਲੂਨ ਵਿੱਚ ਬੌਧਿਕ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇ ਇਸ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਲੇਡੀ ਮਾਰਗਰੇਟ ਦੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਗਈਆਂ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੀਟ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਬਣਾਇਆ।
ਮੋਂਟੇਗੂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਸੋਧੋ
1738 ਵਿੱਚ, ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਹਾਰਲੇ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਦਾਂ ਜਾਂ ਵਿਆਹ ਦੀ ਕੋਈ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ। 1742 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸੈਂਡਵਿਚ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਰਲ ਐਡਵਰਡ ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੇ ਪੋਤੇ ਐਡਵਰਡ ਮੋਂਟਾਗੁ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਕਈ ਕੋਲਾ ਖਾਣਾਂ ਸਨ ਅਤੇ ਨੌਰਥੰਬਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਰਾਏ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਸਨ। ਉਹ 22 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ 50 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸੀ, ਪਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਭਾਵੁਕ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ, ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਜੌਹਨ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ 1744 ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਤਾਂ ਉਹ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਅਤੇ ਐਡਵਰਡ ਆਪਣੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਦੋਸਤਾਨਾ ਰਹੇ, ਪਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਜਾਂ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਧਾਰਮਿਕ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ, ਸਾਰਾਹ ਸਕਾਟ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਣ ਰਹੀ ਸੀ।
ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀ ਸਾਥੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਜੋ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਾਹੀ ਔਰਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਤੋਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਚੁੱਕਣ ਅਤੇ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਫੇਰੀ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਬਾਰਬਰਾ ਸ਼ਨੋਰਨਬਰਗ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰਾਹ ਸਕਾਟ ਨੇ ਇਹ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣ ਦਾ ਚੰਗਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਕਾਟ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮਾਡ਼ੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ (ਸ਼ਨੋਰੇਨਬਰਗ 723) । ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਲਕਣ ਨਾਲ ਲੰਡਨ ਚਲੇ ਗਏ, ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਸਾਰਾਹ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਮਾਡ਼ੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਦੇ ਪਿਤਾ (ਜਿਸ ਦੀ ਉਹ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ) ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ, ਬਲਕਿ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਤ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਮੈਥਿਊ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮੁਸੀਬਤ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
1750 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅਤੇ ਐਡਵਰਡ ਨੇ ਇੱਕ ਰੁਟੀਨ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਮੇਫੇਅਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਸੰਤ ਵਿੱਚ ਬਰਕਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਸੈਂਡਲਫੋਰਡ ਜਾਣਗੇ, ਜੋ ਕਿ 1730 ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਲਈ ਨੌਰਥੰਬਰਲੈਂਡ ਅਤੇ ਯਾਰਕਸ਼ਾਇਰ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਈਸਟ ਡੈਂਟਨ ਹਾਲ ਵਿਖੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਨੋਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਨਿਊਕੈਸਲ ਅਪੌਨ ਟਾਇਨ ਵਿੱਚ ਵੈਸਟ ਰੋਡ ਉੱਤੇ 1622 ਤੋਂ ਇੱਕ ਹਵੇਲੀ ਹੈ।
ਉਹ ਇੱਕ ਚਲਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਔਰਤ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਵਿਹਾਰਕ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਨੌਰਥੰਬਰੀਅਨ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਖਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਲਈ ਲੇਡੀ ਬਾਉਂਟੀਫੁਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਸਸਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਕਿ "ਸਾਡੇ ਪਿੱਟਮੈਨ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਡਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਸਧਾਰਨ ਹੈ।" ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਨੇ ਖਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਟੋਏ ਵਿੱਚ ਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸੁਣਨਾ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ (ਜਿਓਰਡੀ) "ਆਡੀਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਡ਼ੀਆਂ ਲਈ ਭਿਆਨਕ" ਸੀ। ਹੋਰੇਸ ਵਾਲਪੋਲ ਨੇ 1768 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆਃ "ਸਾਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੂਰਜ ਨਿਊਕੈਸਲ ਕੋਲਾ ਹੈ।"
_by_Allan_Ramsay_(1713-1784)_in_1762.jpg)
ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ 1750 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਸਟੇਸ ਬਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਗਿਲਬਰਟ ਵੈਸਟ, ਜਾਰਜ ਲਿਟਲਟਨ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤਕ ਬ੍ਰੇਕਫਾਸਟ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। 1760 ਤੱਕ, ਇਹ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਨਵੋਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਡ ਖੇਡਣ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਬਲੂ ਸਟਾਕਿੰਗ ਈਵੈਂਟਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
1770 ਤੱਕ, ਹਿੱਲ ਸਟ੍ਰੀਟ ਉੱਤੇ ਮੌਂਟਾਗੂ ਦਾ ਘਰ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੈਲੂਨ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੈਮੂਅਲ ਜਾਨਸਨ, ਸਰ ਜੋਸ਼ੁਆ ਰੇਨੋਲਡਜ਼, ਐਡਮੰਡ ਬੁਰਕੇ, ਡੇਵਿਡ ਗੈਰਿਕ ਅਤੇ ਹੋਰੇਸ ਵਾਲਪੋਲ ਸਾਰੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਲੇਖਕਾਂ ਲਈ, ਉੱਥੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਕਈ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕਾਰਟਰ, ਹੰਨਾਹ ਮੋਰ, ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਬਰਨੀ, ਅੰਨਾ ਬਾਰਬਾਉਲਡ, ਸਾਰਾਹ ਫੀਲਡਿੰਗ, ਹੈਸਟਰ ਚੈਪੋਨ, ਜੇਮਜ਼ ਬੀਟੀ, ਜੇਮਜ਼ ਵੁੱਡਹਾਊਸ ਅਤੇ ਅੰਨਾ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸੈਮੂਅਲ ਜਾਨਸਨ ਦੀ ਹੋਸਟੇਸ, ਹੈਸਟਰ ਥ੍ਰਾਲੇ ਵੀ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਹਿੱਲ ਸਟ੍ਰੀਟ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ ਮੈਸੇਂਜਰ ਮੋਨਸੀ ਸਨ। ਬਲੂ ਸਟਾਕਿੰਗਜ਼ ਵਿੱਚ, ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟਾਗੁ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਾਧਨਾਂ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਉਸਦਾ ਘਰ, ਪਰਸ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ। ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸੈਮੂਅਲ ਰਿਚਰਡਸਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਸੀ, ਦੋਵੇਂ ਫੀਲਡਿੰਗਜ਼ (ਹੈਨਰੀ ਫੀਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਸਾਰਾਹ ਫੀਲਡਿੰਗਸ ਅਤੇ ਫੈਨੀ ਬਰਨੀ), ਅਤੇ ਉਹ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਲੌਰੈਂਸ ਸਟਰਨ ਬੋਥਮ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਦੂਰ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਫਰਾਂਸ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਅਸਲ ਸੀ। ਉਹ ਬਿਸ਼ਪ ਪਰਸੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਸਮਰਥਕ ਸੀ।
ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਸੈਂਟਰ ਹਾਊਸ (ਨੰਬਰ 16) ਦੇ ਰਾਇਲ ਕ੍ਰੇਸੈਂਟ, ਬਾਥ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ 'ਤੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ।[1] ਬਾਥ ਵਿੱਚ ਉਹ ਐਡਗਰ ਬਿਲਡਿੰਗਜ਼ ਓਰੇਂਜ ਕੋਰਟ ਗੇ ਸਟ੍ਰੀਟ ਅਤੇ ਕੁਈਨਜ਼ ਪਰੇਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ।[2]
ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਜੇਮਜ਼ ਵੁੱਡਹਾਊਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਭੂਮੀ ਬੇਲਿਫ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁੰਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਣ ਅਤੇ ਵਿਅਰਥ ਹੋਣ ਲਈ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ।[3] ਵੁੱਡਹਾਊਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕੀਤੀਃ
ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਸੰਸਾਯੋਗ ਭਾਸ਼ਣ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਮੋਹਕ ਦਾਨ ਦੇ ਸਕਦੇ ਸਨ।
ਕੰਮ ਅਤੇ ਲਿਖਤ ਸੋਧੋ
ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਲੂ ਸਟਾਕਿੰਗ ਵਜੋਂ "ਬਲੂਜ਼ ਦੀ ਰਾਣੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਲਗਭਗ 1750 ਤੋਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਬਲੂ ਸਟਾਕਿੰਗਜ਼ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਢਿੱਲਾ ਸੰਗਠਨ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਗਿਆ। ਇਹ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਪਡ਼੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਸੀ-ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਲੂ ਸਟਾਕਿੰਗ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਪਡ਼੍ਹਨ, ਕਲਾ ਦੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਲਿਖਣ ਵਰਗੇ ਬੌਧਿਕ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।[4]
ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ। 1760 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਲਿਟਲਟਨ ਨੇ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਨੂੰ ਡਾਇਲਾਗਸ ਆਫ਼ ਦ ਡੈੱਡ ਲਿਖਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਅਗਿਆਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ। (ਉਸ ਦੀ ਲੇਖਕਤਾ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜੀਵਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਅਰਥ ਅਤੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਵਿਅੰਗ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਨ 1769 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਐਨ ਐਸਸੇ ਆਨ ਦ ਰਾਈਟਿੰਗਜ਼ ਐਂਡ ਜੀਨੀਅਸ ਆਫ਼ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਕਵੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੈਮੂਅਲ ਜਾਨਸਨ ਦੀ 1765 ਦੀ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਉੱਤੇ ਵੀ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਾਨਸਨ ਨੇ ਪਾਠ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਿਆ ਸੀ, ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ, ਪਲਾਟਾਂ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਜੇਤੂ ਵੇਖਿਆ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅਗਿਆਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਹ ਜੋਸਫ਼ ਵਾਰਟਨ ਦੁਆਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ 1777 ਤੱਕ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਰਲੇਖ ਪੰਨੇ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ। ਜੌਹਨਸਨ, ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ, ਇਸ ਬਿੰਦੂ 'ਤੇ ਮੋਂਟੇਗੂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
1760 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਐਡਵਰਡ ਮੋਂਟੇਗੂ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ। 1766 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਦੋਸਤ ਜੌਹਨ ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਰਹਿਣ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਦੋ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ। ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਨੇ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਚਾਰ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਗਈਆਂ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਆਏ ਤਾਂ ਜੌਨ ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਨੂੰ ਘਰ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਪਿਆ ਪਰ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ "ਪਿਆਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਲਡ਼ਕੀਆਂ" ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਛੱਡਣ ਲਈ ਰਾਜ਼ੀ ਕਰ ਲਿਆ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਦਾ ਬੀਡ਼ਾ ਚੁੱਕਿਆ।[5]
1770 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਇਹ ਸਹਿਮਤੀ ਹੋਈ ਕਿ ਮੋਂਟੇਗੂ ਡੋਰੋਥੀਆ ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਵਜੋਂ ਲਵੇਗੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਡੋਰੋਥੀਆ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਪਾਤਰ ਹੋਣ ਵਰਗੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ। ਡੋਰੋਥੀਆ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮੋਂਟੇਗੂ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇਕੋ-ਇਕ ਉਮੀਦਵਾਰ ਉਸਦਾ ਭਤੀਜਾ ਸੀ।
1775 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 1776 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲਿਆ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਦਾ ਅਨਾਥ ਸੀ। ਬੱਚੇ ਮੈਥਿਊ ਰੌਬਿਨਸਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਦਾ ਵਾਰਸ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਕੋਲਾ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਮੋਂਟੇਗੂ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ £7,000 ਸੀ। (ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲਿਆ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਉਸ ਦੀ ਕੋਲੇ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 10,000 ਪੌਂਡ ਸੀ। ਡੋਰੋਥੀਆ ਉਸ ਵੱਲ ਬਿਲਕੁਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਪਤਝਡ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ ਛੁੱਟੀ 'ਤੇ ਗਈ ਅਤੇ ਆਰਚੀਬਾਲਡ ਐਲੀਸਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਈ। 1784 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਡੋਰੋਥੀਆ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਮੋਂਟੇਗੂ ਅਜੇ ਵੀ ਨਾਰਾਜ਼ ਸੀ।
_engraving_published_April_1787.jpg)
1777 ਵਿੱਚ, ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਲੰਡਨ ਦੇ ਪੋਰਟਮੈਨ ਸਕੁਆਇਰ ਵਿੱਚ ਮੋਂਟੇਗੂ ਹਾਊਸ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ 1781 ਵਿੱਚ 99 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਲੀਜ਼ ਉੱਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ 1780 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੈਂਡਲਫੋਰਡ ਪ੍ਰਾਈਰੀ ਦਾ ਵੀ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਕੈਪੇਬਿਲਿਟੀ ਬਰਾਊਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਾਰਕ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ। 25 ਅਗਸਤ 1800 ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਦੇ ਮੋਂਟੇਗੂ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸੈਂਡਲਫੋਰਡ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।
ਕੰਮ ਸੋਧੋ
_-_Montagu,_p_1.jpg)
ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟੇਗੂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਲੇਖਕ ਸੀਃ ਜਾਰਜ ਲਿਟਲਟਨ ਦੇ ਡਾਇਲੌਗਜ਼ ਆਫ਼ ਦ ਡੈੱਡ (1760) ਅਤੇ ਐਨ ਐਸਸੇ ਆਨ ਦ ਰਾਈਟਿੰਗਜ਼ ਐਂਡ ਜੀਨੀਅਸ ਆਫ਼ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ (1769) ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਭਾਗ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮੌਂਟਾਗੂ ਦੇ ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਦੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਡਾਇਲਾਗਸ ਆਫ਼ ਦ ਡੈੱਡ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ ਸੀ। ਡਾਇਲਾਗ 26 ਵਿੱਚ, ਹਰਕਿਊਲਿਸ ਸਦਾਚਾਰ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਡਾਇਲਾਗ 27 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਪਾਤਰ, ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮੋਪਿਸ਼, ਏਲੀਸੀਅਨ ਫੀਲਡਜ਼ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ ਭਟਕਦੀ ਹੈ। ਡਾਇਲਾਗ 28 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿਕਰੇਤਾ ਪਲੂਟਾਰਕ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੇ ਲੇਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਕਸਪੀਯਰ ਨੂੰ ਫ੍ਰੈਂਚ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਟਕ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵੋਲਟੇਅਰ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧੀ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੋਂਟੇਗੂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਉਸ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਚਿੱਠੀਆਂ ਸੋਧੋ
ਮੋਂਟੇਗੂ ਆਪਣੀ ਟੋਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਲੇਖਕ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ, ਘਰੇਲੂ ਮਾਮਲਿਆਂ, ਯਾਤਰਾ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਦਾ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਹਿੱਸਾ ਥੀਏਟਰ, ਓਪੇਰਾ, ਜਨਤਕ ਤਮਾਸ਼ੇ, ਨੈਤਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਤਾ ਵਰਗੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲੋਂ ਦੁੱਗਣੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਸਾਹਿਤ ਉੱਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਸਾਰਾਹ ਸਕਾਟ ਨਾਲ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ, ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕਾਰਟਰ ਅਤੇ ਗਿਲਬਰਟ ਵੈਸਟ ਸਨ। ਉਹ ਅਤੇ ਸਕਾਟ ਦੋਵੇਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਉਤਸੁਕ ਪਾਠਕ ਸਨ, ਪੋਪ ਅਤੇ ਸਵਿਫਟ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪਡ਼੍ਹਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪੱਤਰ ਲਿਖਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਦੀ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਧਦੀ ਗਈ ਅਤੇ ਘਟਦੀ ਗਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਸਕਾਟ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕਾਰਟਰ ਨੂੰ ਉਸ ਤੋ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ਭੇਜੀਆਂ ਸਨ।[6] ਮੋਂਟੇਗੂ ਕਾਰਟਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਮਰਥਕ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਦੋਸਤ ਇੱਕ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਸਦਾਚਾਰ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਕਾਰਟਰ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਦੌਲਤ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਾਰੇ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਅਰਾਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ।[7]
ਗਿਲਬਰਟ ਵੈਸਟ ਨੇ ਧਰਮ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਿਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਉਸ ਨੇ ਵਧੇਰੇ ਰਸਮੀ ਸੰਟੈਕਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਆਖਰਕਾਰ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚਿਡ਼ਚਿਡ਼ੀ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੁਤੰਤਰ, ਵਧੇਰੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵੱਲ ਮੁਡ਼ ਗਈ।
ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਜਾਰਜ ਲਿਟਲਟਨ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਅਕਸਰ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲਿਟਲਟਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਤਿੰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡਾਇਲਾਗਸ ਆਫ਼ ਦ ਡੈੱਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੁਨਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀਃ ਉਸ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਸਨ, ਉਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਫਲਰਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੱਲ ਸਨ।[8]
ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਰਾਜਨੇਤਾ ਵਿਲੀਅਮ ਪਲਟੇਨੀ, ਲਾਰਡ ਬਾਥ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧ ਬਣਾਏ ਰੱਖੇ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ "ਸੂਡੋ-ਕੋਰਟਸ਼ਿਪ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਲੇਡੀ ਮਾਰਗਰੇਟ ਹਾਰਲੇ, ਪੋਰਟਲੈਂਡ ਦੀ ਡਚੇਸ, ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੀ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਦੋਸਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਅਤੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਾਥੀ ਵਿਆਹ ਦੀ ਇੱਛਾ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ-ਜੇ ਉਸ ਕੋਲ ਇੱਕ ਵੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੋਂਟੇਗੂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[9]
ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੇ ਪੱਤਰਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1809 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਅਤੇ ਵਾਰਸ, ਮੈਥਿਊ ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੁਆਰਾ, 'ਦ ਲੈਟਰਜ਼ ਆਫ਼ ਮਿਸਜ਼ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟੇਗੂ' ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ, ਉਸ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਪੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਚੋਣ ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੀ ਨੈਤਿਕ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪੱਤਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੰਸਕਰਣ 1906 ਵਿੱਚ ਮੈਥਿਊ ਦੀ ਪੋਤੀ ਐਮਿਲੀ ਜੇ. ਕਲਿਮੈਂਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ, ਰੇਜੀਨਾਲਡ ਬਲੰਟ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸੋਧਿਆ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਮੌਂਟਾਗੂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਉੱਤੇ ਫੈਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫੈਸ਼ਨ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਕੁਲੀਨਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਸਿਆਸਤ ਸੋਧੋ
ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟੇਗੂ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬਹਿਸਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਔਰਤ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਰਦ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਜਾਰਜ ਲਿਟਲਟਨ ਅਤੇ ਵਿਲੀਅਮ ਪਲਟੇਨੀ (ਬਾਥ ਮੋਂਟੇਗੂ ਦੇ ਅਰਲ) ਦੁਆਰਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਹਾਰਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ-ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਰਤੱਵ ਅਤੇ ਔਰਤ ਕੋਮਲਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਲਿੰਗ ਸੰਮੇਲਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ, ਬਿਨਾਂ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੇ।[10]
ਵਿਰਾਸਤ ਸੋਧੋ
ਸਵੈਨਸੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟਾਗੁ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਆਖਿਆ, ਡਿਜੀਟਲ, ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਪਹੁੰਚ ਵਾਲਾ ਸੰਸਕਰਣ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟੇਗੂ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਔਨਲਾਈਨ (ਈ. ਐੱਮ. ਸੀ. ਓ.) ਮੂਲ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ, ਸਹੀ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਨੋਟਸ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਗਏ ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਨਕਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।[11]
ਬਾਥ ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਕ੍ਰੇਸੈਂਟ ਹੋਟਲ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਮੋਂਟਾਗੁ 16 ਰਾਇਲ ਕਰੇਸੈਂਟ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਮੋਂਟੇਗੂ ਮਿਊਜ਼ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[2]
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Lowndes, William (1981). The Royal Crescent in Bath. Redcliffe Press. ISBN 978-0-905459-34-9.
- ↑ 2.0 2.1 "Gallery". royalcrescentbath.co.uk. Retrieved 2024-01-26.
- ↑ Hornbeak, Katherine G. (1949). Age of Johnson, Essays presented to Chauncey Brewster Tinker. New Haven, USA: Yale University Press. pp. 349–361.
- ↑ Tinker, Chauncey Brewster (1915). The salon and English letters: chapters on the interrelations of literature and society in the age of Johnson. Macmillan.
- ↑ Matthew, H. C. G.; Harrison, B., eds. (2004-09-23), "Dorothea Gregory", The Oxford Dictionary of National Biography, Oxford: Oxford University Press, doi:10.1093/ref:odnb/65052, retrieved 2023-08-07
- ↑ Eger, Elizabeth (2010). Bluestockings: Women of Reason from Enlightenment to Romanticism. Basingstoke, England: Palgrave Macmillan.
- ↑ Myers, Sylvia Harcstark (1990). The Bluestocking Circle: Women, Friendship, and the Life of the Mind in Eighteenth-Century England. Oxford: Clarendon Press.
- ↑ Ellis, Markman (2010). "'An Author in Form': Women Writers, Print Publication, and Elizabeth Montagu's Dialogues of the Dead". ELH. 2: 417–438.
- ↑ Hill, Bridget (2010). "A Tale of Two Sisters: The Contrasting Careers And Ambitions of Elizabeth Montagu And Sarah Scott". Women's History Review. 19 (2): 215–229. doi:10.1080/09612021003633937.
- ↑ NEGOTIATING INTERESTS: ELIZABETH MONTAGU’S POLITICAL COLLABORATIONS WITH EDWARD MONTAGU; GEORGE, LORD LYTTELTON; AND WILLIAM PULTENEY, LORD BATH Elizabeth Stearns Bennett, B.A., M.A. UNIVERSITY OF NORTH TEXAS December 2009 Phd Thesis
- ↑ "General Introduction from the Editor-in-Chief". emco.swansea.ac.uk (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-01-26.