ਚੌਸਾ ਦੀ ਲੜਾਈ

ਚੌਸਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ, ਹੁਮਾਯੂੰ, ਅਤੇ ਅਫਗਾਨ ਸੂਰਬੀਰ, ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫੌਜੀ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਇਹ 26 ਜੂਨ 1539 ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਕਸਰ ਤੋਂ 10 ਮੀਲ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਚੌਸਾ ਵਿਖੇ ਲੜੀ ਗਈ। ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਦੀ ਮਦਦ ਉਸ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ, ਭੋਜਪੁਰ ਦੇ ਉਜੈਨੀਆ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਅਤੇ ਗੌਤਮ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਮਾਂਡਰ, ਗਜਪਤੀ ਉਜੈਨੀਆ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਪੱਲੜਾ ਭਾਰੀ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਹੁਮਾਯੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਜੇਤੂ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਫਰੀਦ ਅਲ-ਦੀਨ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ। ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰਾਂਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿਚ ਜੰਗੀਰਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਵਿਚ ਉਲਝ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਰ ਖਾਨ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਟਰੋਲ ਕਾਇਮ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਗਰੇ ਨਾਲ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਨੂੰ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ੇਰ ਖਾਨ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਗ੍ਰੈਂਡ ਟਰੰਕ ਰੋਡ ਰਾਹੀਂ ਆਗਰਾ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸ਼ੇਰ ਖਾਨ ਨੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਨੂੰ ਚੌਸਾ ਵਿਖੇ ਇਸਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕੰਢੇ ਵੱਲ ਮੁੜਨ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ। ਦੋਵੇਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਡੇਰੇ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਰ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਬੜੀ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਬਾਰਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ੇਰ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਮੁਗ਼ਲ ਫ਼ੌਜਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਘਬਰਾਹਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਮੁਗ਼ਲ ਕੈਂਪ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੈਨਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 8000 ਹੜ੍ਹ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ ਸਨ। ਸ਼ੇਰ ਖਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤੋਪਖਾਨੇ ਅਤੇ ਹਰਮ ਸਮੇਤ ਮੁਗਲ ਕੈਂਪ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਸ਼ੇਰ ਖਾਨ ਹਰਮ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਇਆ ਅਤੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਕੋਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ।

ਚੌਸਾ ਦੀ ਲੜਾਈ
ਮਿਤੀ 26 June 1539 ਥਾਂ/ਟਿਕਾਣਾ ਚੌਸਾ (ਹੁਣ ਬਕਸਰ, ਬਿਹਾਰ, ਭਾਰਤ) ਨਤੀਜਾ ਸੁਰ ਜੇਤੂ
Belligerents
Mughal Empire	ਸੁਰ ਸਾਮਰਾਜ
Commanders and leaders
ਹੁਮਾਯੂੰ ਬੈਰਮ ਖ਼ਾਨ	ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਗਜਪਤੀ ਉਜੈਨੀਆ
Strength
140,000 40 Cannons 80 Zamburaks	80,000 20 Cannons 10 Zamburaks