ਜੋਤੀ (ਦੇਵੀ)
ਆਧੁਨਿਕ ਤਾਮਿਲ ਸ਼ੈਵ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ, ਜੋਤੀ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਔਰਤ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਵੇਲ ਦੀ ਇੱਕ ਮੂਰਤ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਹੈ।[1]
ਦੰਤਕਥਾਵਾਂ ਸੋਧੋ
ਦੇਵੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਿੱਥ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਤ ਤੋਂ ਉਭਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਦਾ ਇੱਕ ਭੌਤਿਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ।[2]
ਦੂਜੀ ਮਿੱਥ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਚੰਗਿਆੜੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੋਂ ਛੇ ਚੰਗਿਆੜੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਰੁਗਾ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ, ਦੇਵੀ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਵੇਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਸਤਰ ਨਾਲ ਮੁਰੁਗ ਅਸੁਰ ਸੁਰਪਦਮਨ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[3]
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਮੁਰੁਗਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਕਾਰ ਜਾਂਅਰੂਪ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਉਹ ਲਾਟ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨਟਰਾਜ (ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ) ਰੱਖਦਾ ਹੈ।[3]
ਪੂਜਾ ਸੋਧੋ
ਰਿਸ਼ੀ ਅਗਸਤਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਗਤੀ ਰਚਨਾ, ਰਿਸ਼ੀ ਮਾਂ ਮਨੋਮਣੀ, ਉਸਦੇ ਪਤੀ (ਸਦੀਸ਼ਿਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ) ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਜੋਤੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਖੋਜਦਾ ਅਤੇ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਦਿਨ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਅਜਨਾ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ 'ਓਮ' ਦੇ ਪ੍ਰਣਵ ਥੰਮ ਤੋਂ ਜੋਤੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਸਰਵਣਭਵਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਈ ਮੁਰੁਗਾ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਵੇਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀ ਪਛਾਣ ਰਾਇਕੀ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਵੈਦਿਕ ਰਾਕ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀ ਪਛਾਣ ਦੇਵੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Waghorne, Joanne Punzo (2004-09-16). Diaspora of the Gods: Modern Hindu Temples in an Urban Middle-Class World (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Oxford University Press, USA. p. 190. ISBN 978-0-19-515663-8.
- ↑ "Daughters of Shiva". 9 December 2012.
- ↑ 3.0 3.1 "Skanda's Sister Jyoti". murugan.org.