ਸਰਪਿਲ ਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾ
ਸਰਪਿਲ ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ ਕਿਸੇ ਸਰਪਿਲ (ਸਪਾਇਰਲ) ਸਰੂਪ ਵਾਲੀ ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਦੀ ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ, ਕਸ਼ੀਰਮਾਰਗ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਪਟਾ ਘੂਰਣਨ ਕਰਦਾ (ਯਾਨੀ ਘੁੰਮਦਾ ਹੋਇਆ) ਭੁਜਾਵਾਂ ਵਾਲਾ ਚੱਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਰੇ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਧੂਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਟਾ ਉੱਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਤਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਘਨਾ ਗੋਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਈਦ - ਗਿਰਦ ਇੱਕ ਘੱਟ ਸੰਘਣਾ ਆਕਾਸ਼ਗੰਗੀਏ ਸਹਿਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਰੇ ਅਕਸਰ ਗੋਲ ਤਾਰਾਗੁੱਛੋਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਰਪਿਲਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾਵਾਂਵਿੱਚ ਭੁਜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵਜਾਤ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤਾਇਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਨਵੇਂ ਤਾਰੇ ਜਿਆਦਾ ਗਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਸਲਈ ਭੁਜਾਵਾਂ ਕੇਂਦਰ ਵਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਮਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਦੋ - ਤਿਹਾਈ ਸਰਪਿਲਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾਵਾਂਵਿੱਚ ਭੁਜਾਵਾਂ ਕੇਂਦਰ ਵਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਰੂਪ ਇੱਕ ਖਿਚੇ ਮੋਟੇ ਡੰਡੇ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀਏ ਗੋਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭੁਜਾਵਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਡੰਡੇ ਵਲੋਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਸ਼ੀਰਮਾਰਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਅਸੀਂ ਪੂਰੇ ਕਸ਼ੀਰਮਾਰਗ ਦੇ ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਭੁਜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ੨੦੦੮ ਤੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਦੇ ਕਸ਼ੀਰਮਾਰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਗੋਲ ਕੇਂਦਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਲੋਂ ਭੁਜਾਵਾਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਾਂ, ਲੇਕਿਨ ਹੁਣ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਹੈ ਦੇ ਸਾਡੇ ਕਸ਼ੀਰਮਾਰਗ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਡੰਡੀਏ ਸਰਪਿਲਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾਵਾਂਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।