ਅਜਮਲ ਖਟਕ
ਅਜਮਲ ਖਾਨ ਖਟਕ (ਪਸ਼ਤੋ: اجمل خټک, ਉਰਦੂ: اجمل خٹک; 15 ਸਤੰਬਰ 1925 – 7 ਫਰਵਰੀ 2010) ਇੱਕ ਪਸ਼ਤੂਨ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪਸ਼ਤੋ ਕਵੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਅਵਾਮੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਖਾਨ ਅਬਦੁਲ ਵਲੀ ਖਾਨ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਸੀ।[1]
ਉਸਦਾ ਮੁਢਲਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਰਗਰਮ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਖੁਦਾਈ ਖਿਦਮਤਗਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਬਸਤੀਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਪਸ਼ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 1947 ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਮੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਬਦੁਲ ਵਲੀ ਖਾਨ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਿਆ।
ਉਸਨੇ 1969-1973 ਤੱਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ 1970 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਬਦੁਲ ਹੱਕ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਜਮਲ ਖਟਕ ਕਾਬੁਲ ਨੂੰ ਜਲਾਵਤਨੀ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ 1989 ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਅਤੇ 1990 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ, ਵਲੀ ਖਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਅਵਾਮੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।[1] 2000 ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟੁੱਟਣ ਵਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ ਜੋ 2002 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਵਾਮੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਲਿਆ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੋਧੋ
15 ਸਤੰਬਰ 1925 ਨੂੰ ਅਕੋਰਾ ਖਟਕ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਅਜਮਲ ਖਟਕ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਪੱਚਾ ਖ਼ਾਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ 17 ਸਾਲ ਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨੇ ਕਈ ਦੁਖਦਾਈ ਮੋੜ ਲਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ। ਇਸਲਾਮੀਆ ਕਾਲਜ, ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਇਨੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਸ਼ਤੋ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ 'ਆਧੁਨਿਕ' ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਪਾਇਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਯੂਰਪੀ ਸਾਹਿਤ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ, ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਵੀ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।[1]
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਰੀਅਰ ਸੋਧੋ
ਉਹ 1970 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਸਰਦਾਰ ਅਤਾਉੱਲਾ ਮੈਂਗਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਖੈਬਰ-ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਜਮਲ ਖਟਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਬਣ ਗਿਆ।
ਉਹ 23 ਮਾਰਚ 1973 ਨੂੰ ਲਿਆਕਤ ਬਾਗ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਫਰੰਟ ਦੀ ਰੈਲੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਕ ਅਤੇ ਸਟੇਜ ਸਕੱਤਰ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਖਾਨ ਅਬਦੁਲ ਵਲੀ ਖਾਨ ਸਮੇਤ UDF ਨੇਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਆਮ ਝੜਪ ਵਿੱਚ, ਰੈਲੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ UDF ਅਤੇ NAP ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਸੋਧੋ
ਮੌਤ ਸੋਧੋ
ਖਟਕ ਦੀ ਐਤਵਾਰ 7 ਫਰਵਰੀ 2010 ਨੂੰ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ 85 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਅਕੋੜਾ ਖਟਕ ਵਿਖੇ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ।[2] ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[3] 12 ਮਈ 2012 ਨੂੰ ਅਕੋੜਾ ਖਟਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅਣਪਛਾਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖੱਟਕ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਉਡਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4]
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ 1.0 1.1 1.2 From Khudai Khidmatgar to National Politician : An interview with Ajmal Khattak, The NEWS Islamabad, 11 February 1994.
- ↑ ANP Leader Ajmal Khattak Passes Away (7 February 2010) "DAWN"
- ↑ Pashtun politician Ajmal Khattak laid to rest Archived 14 July 2010 at the Wayback Machine. (9 Feb 2010) "the Daily Times"
- ↑ Militants blow up shrine of Pashto poet, politician Ajmal Khattak