ਐਲਜੀ ਰਿਟਨ ਇਨ ਅ ਕੰਟਰੀ ਚਰਚਯਾਰਡ
ਐਲਜੀ ਰਿਟਨ ਇਨ ਅ ਕੰਟਰੀ ਚਰਚਯਾਰਡ ਥੌਮਸ ਗ੍ਰੇ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ 1750 ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1751 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ।[1] ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਾਲੇ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ 1742 ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਰਿਚਰਡ ਵੈਸਟ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗ੍ਰੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਪਰ ਪਏ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਲਿਖੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਸਟਾਂਜ਼ਾਸ ਰੋਟ ਇਨ ਅ ਇੱਕ ਕੰਟਰੀ ਚਰਚ-ਯਾਰਡ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਗ੍ਰੇ ਸਟੋਕ ਪੋਗੇਜ਼ ਵਿਖੇ ਸੇਂਟ ਗਾਈਲਸ ਦੇ ਪੈਰਿਸ ਚਰਚ ਦੇ ਕੋਲ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਕਵਿਤਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਹੋਰੇਸ ਵਾਲਪੋਲ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਰਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਇਆ। ਗ੍ਰੇ ਨੂੰ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ 15 ਫਰਵਰੀ 1751 ਨੂੰ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਰਸਾਲੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਬਿਨਾਂ ਲਾਇਸੈਂਸ ਦੀ ਕਾਪੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਸਕੇ।
ਕਵਿਤਾ ਨਾਮ ਅਨੁਸਾਰ ਬੇਸ਼ੱਕ ਇੱਕ ਸੋਗੀ ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਮੌਤ ਦਾ ਦੁੱਖ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕਵਿਤਾ ਆਪਣੇ ਰੂਪ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਸਮਕਾਲੀ ਓਡੇਸੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਮੌਤ ਤੇ ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਤਰਕ ਹੈ ਕਿ ਯਾਦ ਚੰਗੀ ਅਤੇ ਮਾੜੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਿਰਤਾਂਤਕਾਰ ਚਰਚ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਦੱਬੀ ਹੋਈ ਅਸਪਸ਼ਟ ਜੰਗਾਲਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਵਿੱਚ ਅਰਾਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਦੋ ਸੰਸਕਰਣ ਸਟਾਂਜ਼ਾਸ ਅਤੇ ਐਲੇਜੀ ਦੋਵੇਂ ਮੌਤ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸਖ਼ਤ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅੰਤਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਪੀਟਾਫ ਹੈ ਜੋ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੇ ਮਰਨ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਦੀ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰਵੱਈਏ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਵਿਆਪਕ ਹੋਣ ਦਾ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ।
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ "ਸ਼ਾਇਦ ਅੱਜ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਕਵਿਤਾ" ਵਜੋਂ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ[2] ਇਹ ਐਲੇਗੀ ਜਲਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ. ਇਹ ਕਈ ਵਾਰ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈਂ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ, ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਗ੍ਰੇ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ. ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੇ ਉਠਾਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬਿਆਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ।
ਪਿਛੋਕੜ ਸੋਧੋ
ਗ੍ਰੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੌਤ ਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰ ਗਈ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਸਨ, ਦੁਖਦਾਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਤੇ ਇਕਲਾਪੇ ਵਿੱਚ ਮਰ ਗਏ। 1749 ਵਿੱਚ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗ੍ਰੇ ਤਣਾਅਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। 7 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਗਰੇ ਦੀ ਮਾਸੀ ਮੈਰੀ ਐਂਟਰੋਬਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਨੁਕਸਾਨ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖ਼ਬਰ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਰ ਵਧ ਗਿਆ ਕਿ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਦੋਸਤ ਹੋਰੇਸ ਵਾਲਪੋਲ ਨੂੰ ਦੋ ਹਾਈਵੇਅਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਗਭਗ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਲਪੋਲ ਬਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਬਾਰੇ ਮਜ਼ਾਕ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਗ੍ਰੇ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾ ਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਬੁਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦੇ ਮੌਕੇ ਅਚਾਨਕ ਐਂਟਰੋਬਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਤਨਾਅ ਉਸ ਦੀ ਸੋਚ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਰਹੀਆਂ। ਜਿਉਂ ਹੀ ਉਸਨੇ ਮੌਤ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕ੍ਰਮ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਗ੍ਰੇ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਲੱਗ ਗਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਸਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੁੜ ਜਨਮ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ ਜਾਂ ਕੀ ਉਸਨੂੰ ਮਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜੇ ਕੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿੰਨੀ ਬਿਹਤਰ ਹੋਣੀ ਸੀ। 1750 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਗ੍ਰੇ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਮੋੜ ਲਿਆ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸਾਖ ਕਿਵੇਂ ਬਚੇਗੀ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਗ੍ਰੇ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਤਰਾਂ ਯਾਦ ਆਈਆਂ ਜੋ ਉਸਨੇ ਪੱਛਮ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1742 ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ। ਇਹ ਇੱਕ ਕਵੀ ਰਿਚਰਡ ਵੈਸਟ ਬਾਰੇ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਉਹ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ An Elegy Written in a Country Churchyard (Fifth Edition, corrected ed.). London: R.Dodsley in Pall Mall. 1751. Retrieved 7 September 2015.