ਸ਼ੇਖ਼ ਸਾਦੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary
ਸੋਧ ਤੇ ਵਾਧਾ
ਲਾਈਨ 17:
 
== ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ==
ਅਬੂ ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਸਲਹੁੱਦੀਨ ਬਿਨ ਅਬਦੁੱਲਾ ਸ਼ਿਰਾਜ਼ੀ ( ਉਪਨਾਮ ਸਾਦੀ ;ਫਾਰਸੀ : ابومحمد مصلح الدین بن عبدالله شیرازی‎) ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 1184 ਈ . ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਰਾਜ ਨਗਰ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । <ref> http://www.indianetzone.com/37/sheikh_saadi_classical_sufi_author.htm </ref> ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਰਫੁੱਦੀਨ ਸੀਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੇਖ਼ ਇਸ ਘਰਾਣੇਪਿਤਾ ਦੀ ਸਨਮਾਨਮੌਤ ਸੂਚਕਹੋ ਪਦਵੀਗਈ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਕਿਉਂਕਿਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂਇੱਕ ਦੀਬੱਚਾ ਬਿਰਤੀਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਧਾਰਮਿਕਨੇ ਸਿੱਖਿਆਗਰੀਬੀ -ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਸੀ । ਲੇਕਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂਕਠਿਨਾਈ ਦਾ ਖ਼ਾਨਦਾਨਅਨੁਭਵ ਸੈਯਦਜਵਾਨੀ ਸੀਵਿੱਚ ਹੀ ਹੰਢਾਇਆ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂਛੋਟੀ ਹੋਰ ਮਹਾਨ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧਉਮਰ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਬਿਹਤਰ ਨਿਰਾਲੀਆਂਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਘਟਨਾਵਾਂਅੱਗੇ ਪ੍ਰਸਿਧਵਧਾਉਣ ਹਨਲਈ ਉਸੀਆਪਣੇ ਪ੍ਰਕਾਰਜੱਦੀ ਸਾਦੀਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਦੇਛੱਡ ਜਨਮਕੇ ਬਗਦਾਦ ਦੇਲਈ ਵਿਸ਼ੇਰਵਾਨਾ ਹੋ ਵਿੱਚਗਏ। ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇਉੱਚੇ ਕਲਪਨਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਲੇਕਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂਪਧਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਚਰਚਾਕਰਨ ਦੀਲਈ ਜ਼ਰੂਰਤਉਹ ਨਹੀਂਗਿਆਨ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂਅਲ ਦੀਨਿਜ਼ਾਮੀਆ ਜੀਵਨੀਕੇਂਦਰ (1195 ਦੇ- ਸੰਬੰਧ1226) ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰਦਾਖਲ ਅਨੁਮਾਨਹੋ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈਗਏ, ਹਾਲਾਂਕਿਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾਨੇ ਜੀਵਨਇਸਲਾਮੀ ਬਿਰਤਾਂਤਵਿਗਿਆਨ, ਕਾਨੂੰਨ, ਫਾਰਸੀ ਗਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ ਤਦ ਵੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਇੰਨੀ ਜਿਆਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੋਲੀ ਵੀਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਇਤਹਾਸ, ਅਰਬੀ ਜਿਨ੍ਹੇ ਸਾਦੀ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਸਾਹਿਤ, ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਪਾਣੀਇਸਲਾਮੀ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ । ਸਾਦੀ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਆਦਿ ਤੋਂ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਸਿਖਿਆਦਾਇਕ ਹੈ । ਉਸਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਧੀਰਜ , ਸਾਹਸ ਅਤੇ ਕਠਿਨਾਈਆਂਧਰਮਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀਉੱਤਮ ਚੰਗੇਤਾਲੀਮ ਹਾਸਲ ਰਾਹ ਤੇ ਟਿਕੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।ਕੀਤੀ।
ਪੜ੍ਹਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਉਹ ਇਸਲਾਮੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਯਾਤਰਾ ਉੱਤੇ ਗਏ - ਅਰਬ, ਸੀਰੀਆ, ਤੁਰਕੀ, ਮਿਸਰ, ਮੋਰੱਕੋ, ਮਧ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਭਾਰਤ ਵੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਸੋਮਨਾਥ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਿਰ ਦੇਖਣ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੀਰੀਆ ਵਿੱਚ ਧਰਮਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੋਂ ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਸਾਥੀ ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਦਸ ਸਿੱਕੇ (ਦੀਨਾਰ) ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੁਡਵਾਇਆ । ਉਸ ਨੇ 100 ਦੀਨਾਰ ਦਹੇਜ ਵਿੱਚ ਦੇਕੇ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਵੀ ਸਾਦੀ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਕੁੜੀ ਬੜੀ ਅੱਖੜ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪੈਸਾ ਦੇਕੇ ਛੁੜਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰ ਕੇ ਸਾਦੀ ਨੂੰ ਖਿਝਾਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇੰਜ ਹੀ ਇੱਕ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਸਾਦੀ ਨੇ ਉਸਦੇ ਵਿਅੰਗ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ : ਹਾਂ, ਤੇਰੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਦਸ ਦੀਨਾਰ ਦੇਕੇ ਜਰੂਰ ਮੈਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਇਆ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਫਿਰ ਸੌ ਦੀਨਾਰ ਦੇ ਬਦਲੇ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਮੁੜ ਦਾਸਤਾ ਦੇ ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ।
 
ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਾਦੀ ਸ਼ੀਰਾਜ ਪਰਤ ਆਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ - ਬੋਸਤਾਨ ਅਤੇ ਗੁਲਿਸਤਾਨ - ਦੀ ਰਚਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਸਾਹਸਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕ ਮਨੋਰੰਜਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅਨੋਖੇ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ। ਉਹ ਸੌ ਤੋਂ ਵਧ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਜਿੰਦਾ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸੰਨ‌ 1292 ਦੇ ਲੱਗਭੱਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋਇਆ ।
==ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਤਸੰਗ==
ਸ਼ੀਰਾਜ ਇਸ ਸਮੇਂ ਫਾਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿਧ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਜਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਵਿਦਿਆ , ਗੁਣ ਅਤੇ ਕੌਸ਼ਲ ਦੀ ਖਾਨ ਸੀ । ਮਿਸ਼ਰ , ਏਰਾਕ , ਹਬਸ਼ , ਚੀਨ , ਖੁਰਾਸਾਨ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ਾਂਤਰ ਦੇ ਗੁਣੀ ਲੋਕ ਉੱਥੇ ਸਹਾਰਾ ਪਾਂਦੇ ਸਨ । ਗਿਆਨ , ਵਿਗਿਆਨ , ਦਰਸ਼ਨ , ਧਰਮਸ਼ਾਸਤਰ ਆਦਿ ਦੇ ਵੱਡੇ - ਵੱਡੇ ਸਕੂਲ ਖੁੱਲੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਇੱਕ ਤਰਕੀ ਯਾਫਤਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਧਾਰਣ ਸਮਾਜ ਦੀ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਹੀ ਉੱਥੇ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਾਦੀ ਨੂੰ ਬਾਲ-ਉਮਰ ਹੀ ਤੋਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਤਸੰਗ ਦਾ ਅਵਸਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ । ਸਾਦੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਦਾ ‘ਸਾਦ ਬਿਨਾਂ ਜੰਗ਼ੀ’ ( ਉਸ ਸਮੇਂ ਈਰਾਨ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ) ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬੜਾ ਮਾਨ ਸੀ । ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਪਰਵਾਰ ਆਪਣੀ ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਡੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਸਾਦੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮਹਾਤਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੁਣੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕਰਣਸ਼ੀਲ ਸੁਭਾਅ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਪਿਆ ਹੋਵੇਗਾ । ਜਦੋਂ ਸਾਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ‘ਸਾਦ ਬਿਨਾਂ ਜੰਗੀ’ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਗਏ ਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਨੇਹਪੂਰਣ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਵੇਖਕੇ ਪੁੱਛਿਆ , ‘ ਮੀਆਂ ਮੁੰਡਿਆ , ਤੇਰੀ ਉਮਰ ਕੀ ਹੈ ?’ ਸਾਦੀ ਨੇ ਅਤਿਅੰਤ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ , ‘ ਹੁਜੂਰ ਦੇ ਗੌਰਵਸ਼ੀਲ ਰਾਜਕਾਲ ਤੋਂ ਪੂਰੇ 12 ਸਾਲ ਛੋਟਾ ਹਾਂ ।’ ਅਲਪਾਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਚਤੁਰਾਈ ਅਤੇ ਬੁਧੀ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮੁਗਧ ਹੋ ਗਿਆ । ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਨੂੰ ਕਿਹਾ , ਬਾਲਕ ਬਹੁਤ ਹੋਣਹਾਰ ਹੈ , ਇਸਦੇ ਪਾਲਣ - ਪੋਸਣਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਉੱਤਮ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ । ਸਾਦੀ ਵੱਡੇ ਹਾਜਰ ਜਵਾਬ ਸਨ , ਮੌਕੇ ਦੀ ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੂਬ ਸੁੱਝਦੀ ਸੀ । ਇਹ ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ।
 
==ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ==
 
ਸ਼ੇਖਸਾਦੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਧਾਰਮਿਕ ਬਿਰਤੀ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਇਸ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਾਦੀ ਪਰ ਜੀਵਨ ਭਰ ਰਿਹਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਦਾ ਝੁਕਾਵ ਵੀ ਇਸ ਵੱਲ ਸੀ । ਉਹ ਬਚਪਨ ਹੀ ਤੋਂ ਰੋਜਾ , ਨਮਾਜ ਆਦਿ ਦੇ ਪਾਬੰਦ ਰਹੇ । ਸਾਦੀ ਦੇ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਪਨ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ । ਸੰਭਵ ਸੀ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਭੈੜੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਦੀ ਵੀ ਗਲਤ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਲੇਕਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ।
 
{{ਅੰਤਕਾ}}