ਮਾਸਕੋ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

 

'''ਮਾਸਕੋ''' (ਰੂਸੀ: Москва) [[ਰੂਸ]] ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸੰਘੀ ਮਜ਼ਮੂਨ ਹੈ। ਇਹ [[ਯੂਰਪ]] ਅਤੇ [[ਰੂਸ]] ਵਿਚਲਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਾਜਨੀਤਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਆਰਥਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਫ਼ੋਰਬਸ 2011 ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਰਬਪਤੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।<ref>{{cite web|last=Ody|first=Elizabeth|url=http://www.bloomberg.com/news/2011-03-09/carlos-slim-tops-forbes-list-of-billionaires-for-second-year.html|title=Carlos Slim Tops Forbes List of Billionaires for Second Year|publisher=Bloomberg |date=2011-03-10 |accessdate=2011-06-01}}</ref> ਇਹ [[ਧਰਤੀ]] ਉੱਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਰੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਛੇਵਾਂ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਰਪ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।<ref>http://siberianlight.net/moscow-population/</ref><ref>http://www.blatantworld.com/feature/europe/most_populous_cities.html</ref><ref>http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_buyukbelediye.RDF&p_kod=1&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html</ref> ਇਹ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜਿਸਦੀ 2010 ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਅਬਾਦੀ 11,503,501 ਹੈ।<ref name="2010Census">{{ru-pop-ref|2010Census}}</ref> 1 ਜੁਲਾਈ 2012 ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਓਬਲਾਸਤ ਵੱਲ ਆਪਣੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰੀ ਫੈਲਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਦਾ ਖੇਤਫਲ ਢਾਈ ਗੁਣਾ (1,000 ਤੋਂ 2,500 ਵਰਗ ਕਿ.ਮੀ.) ਵਧ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਬਾਦੀ ਵਿੱਚ 230,000 ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।<ref name="Merger2">[http://www.itar-tass.com/en/c32/461491.html Expansion of Moscow borders to help it develop harmonically: mayor, Itar-tass, July 1st, 2012]</ref>

ਮਾਸਕੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਮੋਸਕਵਾ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।<ref name="dolgorukiy">{{cite web |url=http://faculty.oxy.edu/richmond/csp8/history_of_moscow.htm |title=The History of Moscow |publisher=Occidental College |last=Comins-Richmond |first=Walter |accessdate=2006-07-03}}</ref> 1237-38 ਦੇ ਹਮਲੇ ਬਾਅਦ, ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਸਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਸਕੋ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1327 ਵਿੱਚ ਵਲਾਦਿਮੀਰ - ਸੁਜਦਾਲ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਵੋਲਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਵਾਤ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੌਲੀ - ਹੌਲੀ ਸ਼ਹਿਰ ਬਹੁਤ ਹੋਣ ਲਗਾ। ਮਾਸਕੋ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸੰਪੰਨ ਰਿਆਸਤ ਬੰਨ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਲੋਕ ਆਕੇ ਇੱਥੇ ਬਸਨੇ ਲੱਗੇ। 1654-56 ਦੇ ਪਲੇਗ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਦੀ ਅੱਧੀ ਅਬਾਦੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1703 ਵਿੱਚ ਬਾਲਟਿਕ ਤਟ ਉੱਤੇ ਪੀਟਰ ਮਹਾਨ ਦੁਆਰਾ [[ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ]] ਦੇ ਉਸਾਰੀ ਬਾਅਦ, 1712 ਤੋਂ ਮਾਸਕੋ ਰੂਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। 1771 ਦਾ ਪਲੇਗ ਵਿਚਕਾਰ ਰੂਸ ਦਾ ਆਖਰੀ ਬਹੁਤ ਪਲੇਗ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਮਾਸਕੋ ਦੇ ਹੀ 100000 ਆਦਮੀਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਗਈ। 1905 ਵਿੱਚ, ਅਲੇਕਜੇਂਡਰ ਅਦਰਿਨੋਵ ਮਾਸਕੋ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਗਰਪਤੀ ਬਣੇ। 1917 ਦੇ ਰੁਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਬਾਅਦ, ਮਾਸਕੋ ਨੂੰ [[ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ]] ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਮਈ 8,1965 ਨੂੰ, ਨਾਜੀ ਜਰਮਨੀ ਉੱਤੇ ਫਤਹਿ ਦੀ 20ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇ ਗੰਢ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਮਾਸਕੋ ਨੂੰ ਹੀਰੋ ਸਿਟੀ ਦੀ ਉਪਾਧਿ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ।

 

ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ 1696 ਉੱਚਤਰ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਅਤੇ 91 ਮਹਾਂਵਿਦਿਆਲਾ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, 222 ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਨ ਵੀ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਤੇਂ ਹਨ, ਜਿਨਮੇ 60 ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ 1755 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਲੋਮੋਨੋਸੋਵ ਮਾਸਕੋ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ 29 ਸੰਕਾਏ ਅਤੇ 450 ਵਿਭਾਗ ਹਨ ਜਿਨਮੇ 30000 ਪੂਰਵਸਨਾਤਕ ਅਤੇ 7000 ਸਨਾਤਕੋੱਤਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪਢਤੇ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ, ਉੱਚਤਰ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਦੇ ਕਰੀਬ 10000 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਬੂਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਰੀਬ 2000 ਸ਼ੋਧਾਰਥੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਸਕੋ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਰੂਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੁਸਤਕਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਲਗਭਗ 90 ਲੱਖ ਪੁਸਤਕਾਂ ਹਨ।

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ 452 ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 168 ਬੱਚੇ ਲਈ ਹਨ। 1862 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਰੂਸੀ ਸਟੇਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਰੂਸ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ।

 

{{ਅੰਤਕਾ}}

 

 

[[ace:Moskow]]

[[af:Moskou]]

[[ak:Moscow]]

[[als:Moskau]]

[[am:ሞስኮ]]

[[ang:Moscoƿ]]

[[ar:موسكو]]

[[arc:ܡܘܣܩܒܐ]]

[[ast:Moscú]]

[[av:Москва]]

[[ay:Mosku]]

[[az:Moskva]]

[[ba:Мәскәү]]

[[be:Горад Масква]]

[[be-x-old:Масква]]

[[bi:Moskow]]

[[bo:མོ་སི་ཁོ།]]

[[bs:Moskva]]

[[bxr:Мушхаваа]]

[[ca:Moscou]]

[[ch:Moscow]]

[[co:Moscù]]

[[cy:Moscfa]]

[[da:Moskva]]

[[de:Moskau]]

[[dsb:Moskwa]]

[[el:Μόσχα]]

[[eml:Måssca]]

[[eo:Moskvo]]

[[eu:Mosku]]

[[fa:مسکو]]

[[fo:Moskva]]

[[fr:Moscou]]

[[fy:Moskou]]

[[ga:Moscó]]

[[gag:Moskva]]

[[gd:Moscobha]]

[[gl:Moscova - Москва]]

[[got:𐌼𐍉𐍃𐌺𐍅𐌰/Moskwa]]

[[haw:Mokekao]]

[[hi:मास्को]]

[[hr:Moskva]]

[[ia:Moscova]]

[[ie:Moskwa]]

[[is:Moskva]]

[[it:Mosca]]

[[jv:Moskwa]]

[[kl:Moskva]]

[[kn:ಮಾಸ್ಕೋ]]

[[krc:Москва]]

[[kw:Moskva]]

[[ky:Москва]]

[[lad:Mosku]]

[[lbe:Москав]]

[[lez:Москва]]

[[lg:Moosko]]

[[lmo:Musca (Rüssia)]]

[[mg:Moskva]]

[[mi:Mohikau]]

[[mr:मॉस्को]]

[[ms:Moscow]]

[[mwl:Moscobo]]

[[my:မော်စကိုမြို့]]

[[na:Moscow]]

[[nds-nl:Moskou (stad)]]

[[new:मस्को]]

[[no:Moskva]]

[[nrm:Moscou]]

[[oc:Moscòu]]

[[pap:Moskou]]

[[pcd:Moscou]]

[[pms:Mosca]]

[[pnt:Μόσχα]]

[[pt:Moscovo]]

[[ro:Moscova]]

[[rue:Москва]]

[[sah:Москва]]

[[se:Moskva]]

[[sg:Moscow]]

[[simple:Moscow]]

[[sk:Moskva]]

[[sl:Moskva]]

[[so:Moskow]]

[[sr:Москва]]

[[su:Moskwa]]

[[sv:Moskva]]

[[ta:மாஸ்கோ]]

[[te:మాస్కో]]

[[tet:Moskovu]]

[[th:มอสโก]]

[[tr:Moskova]]

[[udm:Муско]]

[[uk:Москва]]

[[ur:ماسکو]]

[[vec:Mosca (Rusia)]]

[[vep:Moskv]]

[[vi:Moskva]]

[[vo:Moskva]]

[[wa:Moscou]]

[[war:Moscow]]

[[wo:Mosku]]

[[yi:מאסקווע]]

[[yo:Mọsko]]

[[zea:Moskou]]

[[zh:莫斯科]]