ਉਸਮਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
Babanwalia (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) No edit summary |
No edit summary |
||
ਲਾਈਨ 37:
|}
'''ਸਲਤਨਤ ਉਸਮਾਨੀਆ''' ਇਕ ਸਲਤਨਤ ਸੀ ਜੀੜੀ 1299 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1923 ਤੱਕ ਰਈ। ਏ 1923 ਨੂੰ [[ਤੁਰਕੀ]] ਵਿਚ ਬਦਲ ਗਈ। 16ਵੀਂ ਤੇ ਸਤਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਚ ਏ ਸਲਤਨਤ 3 ਬਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮਾਂ [[ਏਸ਼ੀਆ]], [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] ਤੇ [[ਯੂਰਪ]] ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਸ਼ੁਮਾਲੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਮਗ਼ਰਿਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੇ ਜਨੂਬੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਕਈ [[ਦੇਸ]] ਏਦੇ ਵਿਚ ਹੈਗੇ ਸਨ। ਸਲਤਨਤ ਅਸਮਾਨਯਯਹ ਚ 29 ਸੂਬੇ ਤੇ ਕਈ ਨਾਲ਼ ਮਿਲੇ ਦੇਸ ਸਨ। ਦੂਰ ਦੇ ਥਾਵਾਂ ਜਿੰਨਾਂ ਚ ਆਚੇ ਲੰਡੀ ਮੀਡੀਰਾ ਲੌਰਾਜ਼ ਉੱਨਤੀ ਹੈਗੇ ਨੇਂ ਉਹ ਵੀ ਏਦੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਨ।
ਏ ਸਲਤਨਤ 6 ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਚੜ੍ਹਦੇ ਤੇ ਲੈਂਦੇ ਦੇਸਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਂਦੀ ਰਈ। [[ਅਸਤਬੋਲ|ਇਸਤੰਬੋਲ]] ਈਦਾ ਦਾਰੁਲਹਕੂਮਤ ਸੀ
ਲਾਈਨ 53:
== 1683 - 1827 ==
ਏਸ ਵੇਲੇ ਚ ਸਲਤਨਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਚੋਖੀ ਵੱਡੀ ਥਾਂ ਆਸਟਰੀਆ ਨੂੰ ਦੇਣੀ ਪਈ। ਅਲਜੀਰੀਆ ਤੇ ਮਿਸਰ ਏਦੇ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਗੇ-
ਏਸ ਵੇਲੇ ਚ ਸਲਤਨਤ ਨੂੰ ਸਨਬਾਲਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੇ ਹੋਇਆਂ ਪਰ ਸਲਤਨਤ ਤਕੜੀ ਨਾਂ ਹੂਸਕੀ। ਯੂਰਪ ਚ ਜਿਹੜੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਸਾਈਨਸੀ ਈਜਾਦਾਂ ਹੂਰਿਆਂ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਲਤਨਤ ਜਲਿਆਂ ਜ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਿਆਂ। ਗਟਨਬਰਗ ਨੇ 1450 ਚ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰੈੱਸ ਬਣਾ ਲਈ ਸੀ ਪਰ ਈਨੂੰ ਏ ਕਿ ਕੇ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਏ ਏ ਸ਼ੈਤਾਨ ਦੀ ਈਜਾਦ ਏ। ਫ਼ਿਰ 50 ਵਰਿਆਂ ਮਗਰੋਂ 1493 ਚ ਯਹੂਦੀ ਈਨੂੰ ਕੁਸਤੁਨਤੁਨੀਆ ਚ ਲੀਏ-ਏ-। 1718 ਤੂੰ 1730 ਤੱਕ ਅਮਨ ਦਾ ਵੇਲਾ ਸੀ ਈਨੂੰ ਲਾਲ਼ਾ ਵੇਲਾ ਵੀ ਉਘੀਆ ਜਾਂਦਾ ਏ ਜੇ ਸੁਲਤਾਨ ਅਮਿਦ ਤੀਜੇ ਨੂੰ ਏਸ ਫੁੱਲ ਦਾ ਬਾਵਤ ਸ਼ੌਕ ਯੀ। ਰੋਸ ਨੂੰ ਹਰਾਨ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲ�ਈ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਗੇਅ ਟੀਕੇ ਕਾਟਏ-ਏ-ਗੇਅ ਕਲਈਂ ਨੂੰ ਤਕੜਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕੋਝ ਨੂੰ ਤਕੜਾ ਕਰਨ ਵੱਲ ਵੀ ਸੋਚਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਯਨੀਚਰੀ ਨੇ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਪਾਇਆਂ।
ਲਾਈਨ 68:
== ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਲੜਾ�ਈ 1914-1918 ==
ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਲੜਾਈ ਚ ਤਰਕ ਜਰਮਨੀ ਵੱਲ ਹੋਗੇ-
ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਲਤਨਤ ਉਸਮਾਨੀਆ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸੱਯਦ ਹੁਸੈਨ ਬਣ ਗ਼ਲੀ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਮੱਕਾ ਨੇ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਹਰ ਪਾਸੇ ਤੁਰਕਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਹੋ ਰਈ ਸੀ। 1916 ਚ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਮਾਹ ਨੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ਤ ਉਸਮਾਨੀਆ ਨਾਲ਼ ਗ਼ੱਦਾਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਲੜਾਈ ਦੇ ਵਿਚ ਮਸਲਮਸਾਨਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਛਦ ਕੇ ਅਨਕਰੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ਼ ਰਲ਼ ਗਿਆ। ਮੱਕਾ ਤੁਰਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਨਿਕਲ ਗਿਆ। ਤਾਇਫ਼ ਤੇ ਵੀ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਅੰਗੁਰੀਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਰਲ਼ ਕੇ ਮੱਲ ਮਾਰ ਲਿਆ। ਮਦੀਨਾ ਤੇ ਮਿਲ ਮਾਰਨਾ ਔਕਹਹਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਥੇ ਤਰਕ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਫ਼ਖ਼ਰੀ ਪਾਸ਼ਾ ਨੇ ਹਥਿਆਰ ਸੁੱਟਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀ ਕਬਰ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਸੌਂ ਖਾਦੀ ਜੇ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਮਦੀਨ ਛਦ ਕੇ ਨੈਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼ਰੀਫ਼ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇਂ ਮਦੀਨਾ ਦਾ ਕਈਰਾ ਕਰਲੀਆ। ਏ ਕਈਰਾ 1916 ਤੋਂ ਟੁਰਿਆ 1918 ਆ ਗਈ ਲੜਾਈ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸਲਤਨਤ ਉਸਮਾਨੀਆ ਨੇ ਹਥਿਆ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਫ਼ਖ਼ਰੀ ਪਾਸ਼ਾ ਨੇ ਹਥਾਰ ਨਾਨ ਸਿੱਟੇ। ਅਖ਼ੀਰ ਸੁਲਤਾਨ ਦੇ ਕੈਨ ਤੇ ਲਰਾਈ ਮੁੱਕਣ ਦੇ ਕਈ ਮੁਈਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਉਨੇ ਮਦੀਨ ਨੂੰ ਵੈਰੀਆਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤਾ। ਤੁਰਕਾਂ ਹੱਥੋਂ ਅਰਬ ਦੇਸ ਨਿਕਲ ਗੇਅ ਉਹ ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸ ਨੇ ਆਪਸ ਚ ਵੰਡ ਲੈਅ।
|