ਆਰਮੀਨੀਆ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

[[ਤਸਵੀਰ:Flag of Armenia.svg |thumb|250px|right|ਅਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਝੰਡਾ]]

[[ਤਸਵੀਰ:ArmenianOblast.jpg|thumb|250px|[['''ਅਰਮੀਨੀਆ]]''' ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ]]

'''ਆਰਮੀਨੀਆ''' ( ਆਰਮੀਨੀਆ ) [[ਯੂਰਪ]] ਦੇ ਕਾਕੇਸ਼ਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਯੇਰੇਵਨ ਹੈ । ੧੯੯੦ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂਇਹ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਗ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀ । ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਕਰਾਂਤੀ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਰਮੀਨੀਆ ਨੂੰ ੨੩ ਅਗਸਤ ੧੯੯੦ ਨੂੰ ਅਜਾਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ , ਪਰ ਇਸਦੇ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ੨੧ ਸਤੰਬਰ , ੧੯੯੧ ਨੂੰ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ੨੫ ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਮਿਲੀ । ਇਸਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੁਰਕੀ , ਜਾਰਜੀਆ , ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ । ਇੱਥੇ ੯੭ . ੯ ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਆਰਮੀਨੀਆਈ ਜਾਤੀ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ੧ . ੩ % ਯਹੂਦੀ , ੦ . ੫ % ਰੂਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਲਪ ਸੰਖਿਅਕ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਆਰਮੀਨੀਆ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਅਮਾਨਤ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ । ਆਰਮੀਨੀਆ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਚੌਥੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਰਮੀਨੀਆ ਰਾਜ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਜ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਰਮੀਨੀਆਈ ਏਪੋਸਟਲਿਕ ਗਿਰਜਾ ਘਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਇਸਾਈਆਂ , ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਪ੍ਰਦਾਵਾਂ ਦਾ ਛੋਟਾ ਸਮੁਦਾਏ ਹੈ । ਕੁੱਝ ਇਸਾਈਆਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨੂਹ ਦੀ ਬੇੜੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਰਵਾਰ ਇੱਥੇ ਆਕੇ ਬਸ ਗਿਆ ਸੀ । ਆਰਮੀਨੀਆ ( ਹਯਾਸਤਾਨ ) ਦਾ ਅਰਮੀਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਤਲਬ ਹੈਕ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ । ਹੈਕ ਨੂਹ ਦੇ ਲੱਕੜ ਪੋਤਰੇ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ ।

ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਕੁਲ ਖੇਤਰਫਲ ੨੯ , ੮੦੦ ਕਿ . ਮੀ² ( ੧੧ , ੫੦੬ ਵਰਗ ਮੀਲ ) ਹੈ ਜਿਸਦਾ ੪ . ੭੧ % ਜਲੀ ਖੇਤਰ ਹੈ । ਅਨੁਮਾਨ ਵਜੋਂ ( ਜੁਲਾਈ ੨੦੦੮ ) ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ੩ , ੨੩੧ , ੯੦੦ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਕਿ ਮੀ ਘਣਤਾ ੧੦੧ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦਾ ੧੦ . ੬ % ਭਾਗ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ( ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ੧ . ੨੫ ਨਿੱਤ ) ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਆਰਮੀਨੀਆ ੪੦ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ , ਯੂਰਪ ਪਰਿਸ਼ਦ , ਏਸ਼ੀਆਈ ਵਿਕਾਸ ਬੈਂਕ , ਆਜਾਦ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਕੁਲ , ਸੰਸਾਰ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਗੁਟ ਨਿਰਪੇਖ ਸੰਗਠਨ ਆਦਿ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ।

ਇਤਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਤੇ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਸਰੂਪ ਕਈ ਵਾਰ ਬਦਲਿਆ ਹੈ । ਅਜੋਕਾ ਆਰਮੀਨੀਆ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਰੂਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟਾ ਸਰੂਪ ਹੈ । ੮੦ ਈ . ਪੂ . ਵਿੱਚ ਆਰਮੀਨੀਆ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਰਤਮਾਨ ਤੁਰਕੀ ਦਾ ਕੁੱਝ ਧਰਤ -ਖੰਡ , [[ਸੀਰਿਆ ]], [[ਲੇਬਨਾਨ]] , [[ਈਰਾਨ]] , [[ਇਰਾਕ]] , [[ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ]] ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦੇ ਧਰਤ -ਖੰਡ ਸਮਿੱਲਤ ਸਨ । ੧੯੨੦ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ੧੯੯੧ ਤੱਕ ਆਰਮੀਨੀਆ ਇੱਕ ਸਾਮਵਾਦੀ ਦੇਸ਼ ਸੀ । ਇਹ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਸੀ । ਅੱਜ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦੀਆਂ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਟਕਰਾਉ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਨਾਗੋਰਨੋ - ਕਾਰਾਬਾਖ ਤੇ ਗਲਬੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ੧੯੯੨ ਵਿੱਚ ਆਰਮੀਨੀਆ ਅਤੇ ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਹੋਈ ਸੀ ਜੋ ੧੯੯੪ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਸੀ । ਅੱਜ ਇਸ ਜ਼ਮੀਨ ਪਰ ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਆਪਣਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ।

ਆਰਮੀਨੀਆ ਦਸ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਹਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਪਾਲਕ ( ਮਾਰਜਪੇਟ ) ਆਰਮੀਨੀਆ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਯੇਰਵਾਨ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ( ਕਘਾਕ ) ( Երևան ) ਹੋਣ ਨਾਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । ਯੇਰਵਾਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਪਾਲਕ ਨਗਰਪਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਸਵੈ - ਸ਼ਾਸਿਤ ਸਮੁਦਾਏ ( ਹਮਾਇੰਕ ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਸਾਲ ੨੦੦੭ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਰਮੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ੯੧੫ ਸਮੁਦਾਏ ਸਨ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ੪੯ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ੮੬੬ ਪੇਂਡੂ ਹਨ । ਰਾਜਧਾਨੀ ਯੇਰਵਾਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਮੁਦਾਏ ਹੈ , ਜੋ ੧੨ ਅਰਧ - ਨਿੱਜੀ ਜਿਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । <br />

[[ਤਸਵੀਰ:Armenia_map_numberedArmenia map numbered.svg|200px|thumb|ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਖੰਡ,ਅਰਮੀਨੀਆ ]]