ਕਿਰਿਆ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
ਛੋ Bot: Migrating 104 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q24905 (translate me)
ਛੋ clean up using AWB
ਲਾਈਨ 4:
• ਸੁਰੇਸ਼ ਕਾਲਜ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
• ਮੀਰਾ ਬਹੁਤ ਸੂਝਵਾਨ ਹੈ ।
• ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਵੱਡੇ ਕਵੀ ਸਨ ।
 
ਇਹਨਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ’ , ‘ਪੀ ਰਿਹਾ ਹੈ’ , ‘ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ’ ਅਤੇ ‘ਹੈ’ ਆਦਿ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਕਾਰਜ - ਵਪਾਰ ਦਾ ਬੋਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
ਕਿਰਿਆ ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੱਠ ਭੇਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਭੇਦ ਹੈ ।
ਵਿਆਕਰਣ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆ ਇੱਕ ਵਿਕਾਰੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ।
 
==ਧਾਤੂ==
ਲਾਈਨ 14:
ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਧਾਤੁ ਕਹਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ - ਲਿਖ , ਪੜ੍ਹ , ਜਾ , ਖਾ , ਗਾ , ਰੋ , ਆਦਿ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਤੂਆਂ ਤੋਂ ਲਿਖਦਾ , ਪੜ੍ਹਦਾ , ਆਦਿ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ।
==ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਭੇਦ==
ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭੇਦ ਹਨ -
 
. ਅਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ ।
. ਸਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ ।
. ਦੋਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ
 
===ਅਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ===
ਲਾਈਨ 28:
===ਸਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ===
 
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਰਤਾ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਕਰਮ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ , ਉਹ ਸਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਉਦਾਹਰਣ -
 
* ਮੈਂ ਲੇਖ ਲਿਖਦਾ ਹਾਂ ।
* ਮੋਹਣ ਮਠਿਆਈ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
* ਮੀਰਾ ਫਲ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ ।
* ਭੌਰਾ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਰਸ ਪੀਂਦਾ ਹੈ ।
 
===ਦੋਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ===
 
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਦੋ ਕਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਦਾਹਰਣ -
 
* ਮੈਂ ਰਾਮ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬ ਦਿੱਤੀ ।
ਲਾਈਨ 60:
ਜਿਸ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚਲੇ ਕਿ ਕਰਤਾ ਆਪ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਨਾ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਪ੍ਰੇਰਣਾਰਥਕ ਕਿਰਿਆ ਕਹਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਦੋ ਕਰਤਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ -
• ਪ੍ਰੇਰਕ ਕਰਤਾ - ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਣ ਵਾਲਾ ।
• ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਤਾ - ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ।
 
ਜਿਵੇਂ -
ਸ਼ਿਆਮ ਰਾਣੋ ਣਤੋਂ ਪੱਤਰ ਲਿਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰ ਤਾਂ ਰਾਣੋ ਲਿਖਦੀ ਹੈ , ਪਰ ਉਹਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸ਼ਿਆਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਲਿਖਵਾਣਾ’ ਕਿਰਿਆ ਪ੍ਰੇਰਣਾਰਥਕ ਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਆਮ ਪ੍ਰੇਰਕ ਕਰਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਣੋ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਤਾ ।
 
===ਪੂਰਵਕਾਲਿਕ ਕਿਰਿਆ===
 
ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਵਤੋਂ ਪੂਰਵ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦੂਜੀ ਕਿਰਿਆ ਪ੍ਰਯੁਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਪੂਰਵਕਾਲਿਕ ਕਿਰਿਆ ਕਹਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
 
ਜਿਵੇਂ - ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਸੌਂ ਕੇ ਉਠਿਆ ਹਾਂ । ਇਸ ਵਿੱਚ ‘ਉੱਠਿਆ ਹਾਂ’ ਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਪੂਰਵ ‘ਸੌਂ ਕੇ’ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ‘ਸੌਂ ਕੇ’ ਪੂਰਵਕਾਲਿਕ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ।
 
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ - ਪੂਰਵਕਾਲਿਕ ਕਿਰਿਆ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਆਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੁਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਧਾਤੂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ‘ਕੇ’ ਅਤੇ ‘ਕਰਕੇ’ ਲਗਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਪੂਰਵਕਾਲਿਕ ਕਿਰਿਆ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ –
• ਰਾਕੇਸ਼ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦੇ ਹੀ ਸੌਂ ਗਿਆ ।
• ਲੜਕੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਕੇ ਜਾਣਗੀਆਂ ।
 
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਆਕਰਨ]]