ਫ਼ਰੀਡਰਿਸ਼ ਐਂਗਲਸ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary
ਛੋ clean up using AWB
ਲਾਈਨ 1:
{{ਗਿਆਨਸੰਦੂਕ ਜੀਵਨੀ
| ਨਾਮ = '''[[ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼]]'''
| ਚਿੱਤਰ = Engels.jpg
| ਚਿੱਤਰ_ਸੁਰਖੀ = '''[[ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼]]'''
| ਚਿੱਤਰ_ਅਕਾਰ =
| ਪੂਰਾ_ਨਾਮ ='''[[ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼]]'''
| ਜਨਮ_ਤਾਰੀਖ =[[29 ਨਵੰਬਰ]] [[1820]]
| ਜਨਮ_ਸਥਾਨ =[[ਬਰਮਨ]] [[ਜਰਮਨੀ]]
ਲਾਈਨ 23:
| ਹੋਰ_ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਦਵਾਰ =
}}
'''[[ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼]]''' (ਜਰਮਨ : [ˈfʁiːdʁɪç ˈɛŋəls]; 29 ਨਵੰਬਰ 1820 – 5 ਅਗਸਤ 1895) ਇੱਕ [[ਜਰਮਨ]] ਸਮਾਜਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਕ ਸਨ। ਏਂਗਲਜ਼ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ [[ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ]] ਨੂੰ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਪਾਦਨ ਦਾ ਸੇਹਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ੧੮੪੫ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਮਜਦੂਰ ਵਰਗ ਦੀ ਹਾਲਤ ਉੱਤੇ ‘[[ਦ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਆਫ ਵਰਕਿੰਗ ਕਲਾਸ ਇਨ ਇੰਗਲੈਂਡ]]’ ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ 1848 ਵਿੱਚ [[ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ]] ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਭੂਤਪੂਰਵ ਕਿਤਾਬ [[ਦਾਸ ਕੈਪੀਟਲ|‘ਪੂੰਜੀ’]] ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਆਰਥਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ 'ਪੂੰਜੀ' ਦੇ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਤੀਸਰੇ ਖੰਡ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਸਰਪਲੱਸ ਪੂੰਜੀ ਦੇ ਨਿਯਮ ਉੱਤੇ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਂਭਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਵੀ ਬਖੂਬੀ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਪੂੰਜੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਖੰਡ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>The "Theories of Surplus Value" are contained in the''Collected Works of Marx and Englels: Volumes 30, 31 and 32'' (International Publishers: New York, 1988).</ref>
==ਜੀਵਨੀ==
===ਅਰੰਭਕ ਜੀਵਨ===
ਲਾਈਨ 39:
ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਦਾਸ ਕੈਪੀਟਲ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਆਰਥਕ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਉਸੇ ਪੁਰਾਣੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾ ਕੀਤਾ। ਏਂਗਲਜ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਕੰਮ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਇਸ ਕਾਰਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖੁਫੀਆ ਪੁਲਿਸ ਏਂਗਲਜ਼ ਉੱਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਮੈਰੀ ਬਰੰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨਾਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਛਿਪ ਕੇ ਰਹੇ ਸਨ੧ ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਮਿਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਸਮਾਂ ਕੱਢਕੇ [[ਦ ਪੀਜੈਂਟ ਵਾਰ ਇਨ ਜਰਮਨੀ]] ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਲੇਖ ਲਿਖਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਦਫਤਰ ਕਲਰਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ 1864 ਵਿੱਚ ਇਸ ਮਿਲ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰ ਵੀ ਬਣ ਬੈਠੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਧਿਅਨ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਏਂਗਲਜ਼ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਪਤਰਾਚਾਰ ਵਿੱਚ ਦੋਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਵੀ ਬੁਰਜੁਵਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਉੱਤੇ ਵੀ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਏਂਗਲਜ਼ 1870 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅੰਤਮ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਪ੍ਰਿਮਰੋਸ ਹਿੱਲ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ 122 ਰੀਜੇਂਟ ਪਾਰਕ ਰੋਡ ਉੱਤੇ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਾਰਕਸ ਦੀ 1883 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
===ਅੰਤਮ ਸਾਲ===
ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ [[ਦਾਸ ਕੈਪੀਟਲ]] ਦੇ ਅਧੂਰੇ ਰਹੇ ਗਏ ਖੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ''[[ਪਰਵਾਰ, ਨਿਜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਉਤਪਤੀ]]'' ਵਰਗੀ ਵਿਲੱਖਣ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪਰਾਵਾਰਕ ਢਾਂਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਬਦਲਾ ਆਏ ਹਨ। ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਪਤਨੀ ਪ੍ਰਥਾ ਦਾ ਉਦੇ ਦਰਅਸਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਾਇਦਾਦ ਸੌਂਪਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਤੀਵੀਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਏਂਗਲਜ਼ ਦੀ 1895 ਵਿੱਚ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ਗਲੇ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
 
==ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਿਤਾਬਾਂ==
ਲਾਈਨ 62:
*[[ਐਨਟੋਨੀਓ ਗਰਾਮਸ਼ੀ]]
{{ਅੰਤਕਾ}}
 
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖਕ]]