ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
LaaknorBot (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) ਛੋ robot Adding: ru:Хармандир-Сахиб |
ਛੋ robot Adding: uk:Хармандир-Сахіб; cosmetic changes |
||
ਲਾਈਨ 4:
ਸਾਰ ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਵੀ ਪ੍ਰਮੁਖ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋਕਿ ਰੁਤ ਅਨੁਸਾਰ ਤੜਕੇ ਵੇਲੇ ੨ ਤੌਂ ੩ ਵਜਟ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪਵਿਤਰ ਗਰੰਥ ਨੂੰ ਫਿਰ ਸੁਖਆਸਨ ਕਰਕੇ ਸ਼ਬਦ ਗਾਇਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ,ਪਾਲਕੀ ਵਿਚ ਸਵਾਰੀ ਕਰਕੇ ਕੋਠਾ ਸਾਹਿਬ ( ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ) ਤੇ ਅਜਕਲ ਅਕਾਲ ਬੁੰਗੇ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਕੋਠਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਬਿਸਰਾਮ ਲਈ ਲਿਜਾਇਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੌਂ ੧੬੩੫ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬੀੰਦ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਕਾ ਚੱਕ (ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ) ਛਡ ਕੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਗੁਰੂ ਘਰ ਤੌਂ ਛੇਕੇ ਗਏ ਮੀਣੇ(ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ) ਕੋਲ ਚਲਾ ਗਿਆ।ਨੌਂਵੇ ਨਾਨਕ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜਦੌਂ ੧੬੬੪ ਵਿਚ ਹਰਿਮੰਦਰ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਆਏ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਨਾ ਜਾਣ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜੇ ਬੰਦ ਕਰ ਲਏ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ ਤੇ ,੧੬੯੯ ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਸਾਜਨ ਉਪਰੰਤ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਭਾਈ ਭੁਪਾਲ ਸਿੰਘ,ਭਾਈ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ,ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ,ਦਾਨ ਸਿੰਘ ,ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਤੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਭੇਜਿਆ। ੧੭੦੯ ਤੌਂ ੧੭੬੫ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਬਹੁਤ ਉਥਲ ਪੁਥਲ ਵਾਲਾ ਸੀ।੧੭੩੩ ਵਿਚ ਜਦੌਂ ਜ਼ਕਰਿਆਂ ਖਾਨ ਨੇ ਸਿਖਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ ਸ੍ਰ: ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਨਵਾਬੀ ਦੀ ਖਿਲਅਤ ਭੇਟ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬੀੰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਾਲੀ ਰੌਣਕ ਵਾਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ।ਪਰੰਤੂ ੧੭੩੫ ਵਿਚ ਅਹਿਦਨਾਮਾ ਟੁੱਟ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਜੰਗਲਾਂ ਵਲ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। ਸਰਬਰਾਹ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਨੁੰ ਬੰਦੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ੧੭੩੭ ਵਿਚ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ।ਇਕ ਰਾਜਪੂਤ ਜ਼ਮੀਂਦਾਰ ਮੱਸੇ ਰੰਘੜ ਨੁੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਕੋਤਵਾਲ ਥਾਪ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।ਮੱਸੇ ਰੰਘੜ ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੋਵਰ ਨੂੰ ਪੂਰ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਇਥੇ ਕੰਝਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਚ ਕਰਨ ਦਾ ਅੱਡਾ ਬਣਾ ਲਿਆ।ਇਸ ਅਪਵਿੱਤਰਤਾ ਤੇ ਅਪਮਾਨ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮੀਰਾਂ ਕੋਟ ਦੇ ਭਾਈ ਮਤਾਬ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾੜੀ ਕੰਬੋਕੇ ਦੇ ਭਾਈ ਸੁਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭੇਸ ਵਟਾ ਕੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਆ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਏ ਮੱਸੇ ਰੰਘੜ ਦਾ ਸਿਰ ਜਾ ਵੱਢਿਆ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਾਪਸ ਆਪਣਾ ਡੇਰੇ ਪਰਤ ਆਏ।ਇਹ ਵਾਕਿਆ ੧੧ ਅਗਸਤ ੧੭੪੦ ਦਾ ਹੈ।੧੭੫੩ ਵਿਚ ਮੀਰ ਮੰਨੂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੌਂ ਬਾਦ ਸਿਖਾਂ
੧੨.੨੫ ਮੁਰੱਬਾ ਮੀਟਰ ਦੋ ਮੰਜ਼ਲਾ ਗੁੰਬਦਦਾਰ ਇਮਾਰਤ ਜੋ ੧੯.੭ ਮੁਰੱਬਾ ਮੀਟਰ ਥੜੇ ਤੇ ਖੜੀ ਹੈ ਜੋਕਿ ਲਗਭਗ ਮੁਰੱਬਾ ੧੫੪.੫x੧੪੮.੫ ਮੀਟਰ ਤੇ ੫.੧ ਮੀਟਰ ਡੂੰਘੇ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਇਹ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਲੌਂ ੬੦ ਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ੫.6 ਮੀਟਰ ਚੌੜੇ ਪੁਲ ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿਚ ਇਕ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦਵਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਉੜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਪੁਲ ਤੌਂ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਵਲ ਅਰਧ ਛਟਭੁਜਾ ਆਕਾਰ ਬਣਾਂਦੀ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅੰਤਿਕਾ ਵਿਚ ਸਰੋਵਰ ਵਿਚ ਉਤਰਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰਿ ਕੀ ਪੌੜੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਮਾਰਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਹਨ।ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਵਰਗਾਕਾਰ ਹਿਸੇ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਕਰਦੀ ਗੈਲਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੌੜੀਆਂ ਜੋਕਿ ਹਰਿ ਕੀ ਪੌੜੀ ਵਲ ਖੁਲ੍ਹਣ ਵਾਲੀ ਜਗਾਂ ਦੇ ਦੋਵੀਂ ਪਾਸੀਂ ਹਨ, ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਪੂਰੀ ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਦੋ ਫ਼ਰਸ਼ ਹਨ ।ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਬਾਹਰੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਤਲ ਵਾਲਾ ਮੱਥਾ ਤੇ ਚੁਫ਼ੇਰਾ ਚਿੱਟੇ ਸੰਗਮਰਮਰੀ ਪੱਥਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਪੈਨਲ ਬਣਾ ਕੇ ਨਕਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।ਬਾਹਰਲੇ ਉਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ
ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤਾਂ ਦੇਖਿਆਂ ਹੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨੀ ਤਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਵਰਗਾਕਾਰ ਫ਼ਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਪੀੜਾ ਸਾਹਿਬ ਉਪਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਰਕਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਤੇ ਸੋਨੇ ਰੰਗੇ ਰੋਗਨ ਨਾਲ ਫਲ,ਫੁਲਦਾਰ ਡੀਜ਼ਾਈਨ ਤੇ ਕਈ ਆਕਾਰ ਬੰਦਗੀ ਦੇ ਸਰੂਪ ਵਿਚ ਚਿਤਰਿਤ ਹਨ ।ਇਹ ਨੱਕਾਸ਼ੀ
<gallery>
Image:Golden temple Akal Takhat.JPG|Harmandir Sahib main Building with [[Akal Takht]] Sahib
ਲਾਈਨ 30:
</gallery>
{{ਕਾਮਨਜ਼|Harmandir Sahib}}
[[
[[bg:Златен храм]]
ਲਾਈਨ 53 ⟶ 54:
[[th:วิหารฮัรมันดิร ซาฮิบ]]
[[tr:Harmandir Sahib]]
[[uk:Хармандир-Сахіб]]
[[wuu:锡克金庙]]
[[zh:哈曼迪爾寺]]
|