ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary
ਲਾਈਨ 1:
[[ਤਸਵੀਰ:Kanheri-brahmi.jpg|right|thumb| ਕਨਹੇਰੀ ਗੁਫਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਿਲਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਖਤ]]
ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲਿਪੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਕਈ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲਿਪੀਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਸਹਿਤ ਹੋਰ ਦੱਖਣ ਏਸ਼ੀਆਈ , ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਏਸ਼ੀਆਈ, ਤੀੱਬਤੀ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਰੀਆਈ ਲਿਪੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਹੁਣ ਤਕ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੀ ਚੌਥੀ ਤੋਂ ਤੀਜੀ ਈਸਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਵਿਕਾਸ ਮੌਰਯਾਂ ਨੇ ਕਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤਨ ਨਿਰੀਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਮਿਲ ਨਾਡੁ ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਇਹ 6ਵੀੰ ਈਸਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪੇਹਿਲਾਂ ਤੋ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
 
[[File:brahmi.png|center|600px|thumb|ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਦਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਿਵਰਤਨ ]]
 
 
==ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਵਿਉਤਪੰਨ ਲਿਪੀਆਂ==
 
ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਵਿਉਤਪੰਨ ਕੁਝ ਲਿਪੀਆਂ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਧੁਨੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾ ਦਿਸਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲਿਪੀਆਂ ਈਸਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕੋਲ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿੰਨਾ ਵਿੱਚ :
ਦੇਵਨਾਗਰੀ, ਬਾੰਗਲਾ ਲਿਪੀ, ਉੜਿਆ ਲਿਪੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ ਲਿਪੀ, ਗੁਰਮੁਖੀ, ਤਾਮਿਲ ਲਿਪੀ, ਮਲਿਆਲਮ ਲਿਪੀ, ਸਿੰਹਲ ਲਿਪੀ, ਕੰਨੜ ਲਿਪੀ, ਤੇਲਗੂ ਲਿਪੀ, ਤਿੱਬਤੀ ਲਿਪੀ, ਰੰਜਨਾ, ਨੇਪਾਲ ਭਾਸ਼ਾ, ਭੁੰਜੀਮੋਲ, ਕੋਰਿਆਈ, ਥਾਈ, ਲਾਓ, ਖਮੇਰ, ਜਾਵਾਨੀਜ਼, ਖੁਦਾਬਾਦੀ ਲਿਪੀ, ਸੁਡਾਨੀ, ਲੋੰਤਾਰਾ, ਬੇਯਬੇਯਇਨ ਆਦਿ।
 
 
 
{| class="wikitable"
|+ ਫ਼ੋਨੇਸ਼ੀਅਨ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਤ ਵਿਉਂਤਪਤੀ
|-align=center
|[[ਯੂਨਾਨੀ ਲਿਪੀ|ਯੂਨਾਨੀ]] || Α || Β || Γ || colspan=2| Δ || Ε || Υ || colspan=2| Ζ || Η || colspan=2| Θ || Ι || colspan=2| Κ || Λ || Μ || colspan=2| Ν || Ξ || Ο || colspan=2| Π || Ϻ || colspan=2| Ϙ || Ρ || Σ || colspan=2| Τ
|-align=center
|[[ਫ਼ੋਨੇਸ਼ਿਆਈ ਲਿਪੀ|ਫ਼ੋਨੇਸ਼ਿਆਈ]] || [[File:Phoenician aleph.svg|15px|Aleph]] || [[File:Phoenician beth.svg|15px|Beth]] || [[File:Phoenician gimel.svg|15px|Gimel]] || colspan=2| [[File:Phoenician daleth.svg|15px|Daleth]] || [[Image:Phoenician he.svg|15px|He]] || [[File:Phoenician waw.svg|15px|Waw]] || colspan=2| [[Image:Phoenician zayin.svg|15px|Zayin]] || [[Image:Phoenician heth.svg|15px|Heth]] || colspan=2| [[File:Phoenician teth.svg|15px|Teth]] || [[Image:Phoenician yodh.svg|15px|Yodh]] || colspan=2| [[File:Phoenician kaph.svg|15px|Kaph]] || [[Image:Phoenician lamedh.svg|15px|Lamedh]] || [[Image:Phoenician mem.svg|15px|Mem]] || colspan=2| [[Image:Phoenician nun.svg|15px|Nun]] || [[Image:Phoenician samekh.svg|15px|Samekh]] || [[Image:Phoenician ayin.svg|15px|Ayin]] || colspan=2| [[File:Phoenician pe.svg|15px|Pe]] || [[Image:Phoenician sade.svg|15px|Sadek]] || colspan=2| [[Image:Phoenician qoph.svg|15px|Qoph]] || [[Image:Phoenician res.svg|15px|Res]] || [[File:Phoenician sin.svg|15px|Sin]] || colspan=2| [[File:Phoenician taw.svg|15px|Taw]]
|-align=center
|[[ਅਰਮਾਨੀ ਲਿਪੀ|ਅਰਮਾਨੀ]] || [[Image:Aleph.svg|15px]] || [[Image:Beth.svg|15px]] || [[Image:Gimel.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Daleth.svg|15px]] || [[Image:He0.svg|15px]] || [[Image:Waw.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Zayin.svg|15px]] || [[Image:Heth.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Teth.svg|15px]] || [[Image:Yod.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Kaph.svg|15px]] || [[Image:Lamed.svg|15px]] || [[Image:Mem.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Nun.svg|15px]] || [[Image:Samekh.svg|15px]] || [[Image:Ayin.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Pe0.svg|15px]] || [[Image:Sade 1.svg|15px]], [[Image:Sade 2.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Qoph.svg|15px]] || [[Image:Resh.svg|15px]] || [[Image:Shin.svg|15px]] || colspan=2| [[Image:Taw.svg|15px]]
|-align=center
|ਬ੍ਰਾਹਮੀ || [[File:Brahmi a.svg|15px]] || [[File:Brahmi b.svg|15px]] || [[File:Brahmi g.svg|15px]] || [[File:Brahmi dh.svg|15px]] || [[File:Brahmi ddh.svg|15px]] || ? || [[File:Brahmi v.svg|15px]] || [[File:Brahmi d.svg|15px]] || [[File:Brahmi dd.svg|15px]] || ? || [[File:Brahmi th.svg|15px]] || [[File:Brahmi tth.svg|15px]] || [[File:Brahmi y.svg|15px]] || [[File:Brahmi k.svg|15px]] || [[File:Brahmi c.svg|15px]] || [[File:Brahmi l.svg|15px]] || [[File:Brahmi m.svg|15px]] || [[File:Brahmi n.svg|15px]] || [[File:Brahmi nn.svg|15px]] || [[File:Brahmi sh.svg|15px]] || ? || [[File:Brahmi p.svg|15px]] || [[File:Brahmi ph.svg|15px]] || [[File:Brahmi s.svg|15px]] || [[File:Brahmi kh.svg|15px]] || [[File:Brahmi ch.svg|15px]] || [[File:Brahmi r.svg|15px]] || [[File:Brahmi ss.svg|15px]] || [[File:Brahmi t.svg|15px]] || [[File:Brahmi tt.svg|15px]]
|-
|-align=center
|[[ਦੇਵਨਾਗਰੀ]] || |अ || |ब || |ग || |ध || |ढ || | || |व || |द || |ड || | || |थ || |ठ || |य || |क || |च || |ल || |म || |न || |ण || |श || | || |प || |फ || |स || |ख || |छ || |र || |ष || |त || |ट
|-
|-align=center
|[[ਬੰਗਾਲੀ ਲਿਪੀ|ਬੰਗਾਲੀ]]
||অ || |ব || |গ || |ধ || |ঢ || | || |ভ || |দ || |ড || | || |থ || |ঠ || |য || |ক || |চ || |ল || |ম || |ন || |ণ || |শ || | |||প || |ফ || |স || |খ || |ছ || |র || |ষ || |ত || |ট
|-align=center
|[[ਤਾਮਿਲ ਲਿਪੀ|ਤਾਮਿਲ]] || |அ || |ப || |க || |த || |ட || | || |வ || |த || |ட || | || |த || |ட || |ய || |க || |ச || |ல || |ம || |ந || |ண || |ஶ || | || |ப || |ப || |ஸ || |க || |ச || |ர || |ஷ || |த || |ட
|-align=center
|[[ਕੰਨੜ ਲਿਪੀ|ਕੰਨੜ]] || |ಅ || |ಬ || |ಗ || |ಧ || |ಢ || | || |ವ || |ದ || |ಡ || | || |ಥ || |ಠ || |ಯ || |ಕ || |ಚ || |ಲ || |ಮ || |ನ || |ಣ || |ಶ || | || |ಪ || |ಫ || |ಸ || |ಖ || |ಛ || |ರ || |ಷ || |ತ || |ಟ
|-align=center
|[[ਤੇਲੁਗੂ ਲਿਪੀ|ਤੇਲੁਗੂ]] || అ || బ || గ || ధ || ఢ || || వ || ద || డ || || థ || ఠ || య || క || చ || ల || మ || న || ణ || శ || || ప || ఫ || స || ఖ || ఛ || ర || ష || త || ట
|-
|}
 
 
==ਵਿਅੰਜਨ==
 
 
{| class='wikitable' style="clear:left;font-size: 150%;"
|-align='center' style="font-size: 66%;"
!NLAC !! (ਆਈ.ਪੀ.ਏ) !![[ਦੇਵਨਾਗਰੀ]] !![[ਬੰਗਾਲੀ]] !![[ਗੁਰਮੁਖੀ]] !![[ਗੁਜਰਾਤੀ|ਗੁਜ]] !![[ਉੜਿਆ]] !![[ਤਾਮਿਲ]] !![[ਤੇਲੁਗੂ|ਤੇਲ]] !! [[ਕੰਨੜ]] !! [[ਮਲਿਆਲਮ|ਮਲਿ]] !! [[ਸਿੰਹਲ]] !! [[ਤਿੱਬਤੀ]] !! [[ਥਾਈ]] !! [[ਬਰਮੀ]]!![[ਖਮੇਰ]]!![[ਲਾਓ]]
|- align='center' class='Unicode'
|k || {{IPA|k}} || क || ক || ਕ || ક || କ || க || క || ಕ || ക || ක || ཀ || ก || က||ក||ກ
|- align='center' class='Unicode'
|kh || {{IPA|kʰ}} || ख || খ || ਖ || ખ || ଖ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఖ|| ಖ || ഖ || ඛ || ཁ || ข || ခ||ខ||ຂ
|- align='center' class='Unicode'
|g || {{IPA|ɡ}} || ग || গ || ਗ || ગ || ଗ || bgcolor="#CCCCCC" |   || గ || ಗ || ഗ || ග || ག || ค || ဂ||គ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|gh || {{IPA|ɡʱ}} || घ || ঘ || ਘ || ઘ || ଘ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఘ || ಘ || ഘ || ඝ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ฆ || ဃ||ឃ||ຄ
|- align='center' class='Unicode'
|ṅ || ŋ || ङ || ঙ || ਙ || ઙ || ଙ || ங || ఙ || ಙ || ങ || ඞ || ང || ง || င||ង||ງ
|- align='center' class='Unicode'
|c || c || च || চ || ਚ || ચ || ଚ || ச || చ || ಚ || ച || ච || ཅ || จ || စ||ច||ຈ
|- align='center' class='Unicode'
|ch || {{IPA|cʰ}} || छ || ছ || ਛ || છ || ଛ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఛ || ಛ || ഛ || ඡ || ཆ || ฉ || ဆ||ឆ||ສ
|- align='center' class='Unicode'
|j || {{IPA|ɟ}} || ज || জ || ਜ || જ || ଜ || ஜ || జ || ಜ || ജ || ජ || ཇ || ช || ဇ||ជ||ຊ
|- align='center' class='Unicode'
|jh || {{IPA|ɟʱ}} || झ || ঝ || ਝ || ઝ || ଝ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఝ || ಝ || ഝ ||​ඣ​|| bgcolor="#CCCCCC" |   || ฌ || ဈ||ឈ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|ñ || {{IPA|ɲ}} || ञ || ঞ || ਞ || ઞ || ଞ || ஞ || ఞ || ಞ || ഞ || ඤ || ཉ || ญ || ဉ/ည||ញ||ຍ
|- align='center' class='Unicode'
|ṭ || {{IPA|ʈ}} || ट || ট || ਟ || ટ || ଟ || ட || ట || ಟ || ട || ට || ཊ || ฏ || ဋ||ដ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|ṭh || {{IPA|ʈʰ}} || ठ || ঠ || ਠ || ઠ || ଠ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఠ || ಠ || ഠ || ඨ || ཋ || ฐ || ဌ||ឋ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|ḍ || {{IPA|ɖ}} || ड || ড || ਡ || ડ || ଡ || bgcolor="#CCCCCC" |   || డ || ಡ || ഡ || ඩ || ཌ || ฑ || ဍ||ឌ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|ḍh || {{IPA|ɖʱ}} || ढ || ঢ || ਢ || ઢ || ଢ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఢ || ಢ || ഢ || ඪ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ฒ || ဎ||ឍ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|ṇ || {{IPA|ɳ}} || ण || ণ || ਣ || ણ || ଣ || ண || ణ || ಣ || ണ || ණ || ཎ || ณ || ဏ||ណ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|t || {{IPA|t̺}} || त || ত || ਤ || ત || ତ || த || త || ತ || ത || ත || ཏ || ต || တ||ត||ຕ
|- align='center' class='Unicode'
|th || {{IPA|t̺ʰ}} || थ || থ || ਥ || થ || ଥ || bgcolor="#CCCCCC" |   || థ || ಥ || ഥ || ථ || ཐ || ถ || ထ||ថ||ຖ
|- align='center' class='Unicode'
|d || {{IPA|d̺}} || द || দ || ਦ || દ || ଦ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ద || ದ || ദ || ද || ད || ท || ဒ||ទ||ທ
|- align='center' class='Unicode'
|dh || {{IPA|d̺ʰ}} || ध || ধ || ਧ || ધ || ଧ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ధ || ಧ || ധ || ධ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ธ || ဓ||ធ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|n || n || न || ন || ਨ || ન || ନ || ந || న || ನ || ന || න || ན || น || န||ន||ນ
|- align='center' class='Unicode'
|ṉ || n || ऩ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ன || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ဏ|| bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|p || p || प || প || ਪ || પ || ପ || ப || ప || ಪ || പ || ප || པ || ป || ပ||ប||ປ
|- align='center' class='Unicode'
|ph || {{IPA|pʰ}} || फ || ফ || ਫ || ફ || ଫ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఫ || ಫ || ഫ || ඵ || ཕ || ผ || ဖ||ផ||ຜ
|- align='center' class='Unicode'
|b || b || ब || ব || ਬ || બ || ବ || bgcolor="#CCCCCC" |   || బ || ಬ || ബ || බ || བ || พ || ဗ||ព||ຟ
|- align='center' class='Unicode'
|bh || {{IPA|bʱ}} || भ || ভ || ਭ || ભ || ଭ || bgcolor="#CCCCCC" |   || భ || ಭ || ഭ || භ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ภ || ဘ||ភ||ພ
|- align='center' class='Unicode'
|m || m || म || ম || ਮ || મ || ମ || ம || మ || ಮ || മ || ම || མ || ม || မ||ម||ມ
|- align='center' class='Unicode'
|y || j || य || য || ਯ || ય || ଯ || ய || య || ಯ || യ || ය || ཡ || ย || ယ||យ||ຢ
|- align='center' class='Unicode'
|r || r || र || র/ৰ|| ਰ || ર || ର || ர || ర || ರ || ര || ර || ར || ร || ရ||រ||ຣ
|- align='center' class='Unicode'
|ṟ || r || ऱ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ற || ఱ || ಱ || റ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ၒ||bgcolor="#CCCCCC" |  ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|l || l || ल || ল || ਲ || લ || ଲ || ல || ల || ಲ || ല || ල || ལ || ล || လ||ល||ລ
|- align='center' class='Unicode'
|ḷ || {{IPA|ɭ}} || ळ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ਲ਼ || ળ || ଳ || ள || ళ || ಳ || ള || ළ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ဠ||bgcolor="#CCCCCC" |   ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'||bgcolor="#CCCCCC" |  ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|ḻ || {{IPA|ɻ}} || ऴ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ழ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ೞ || ഴ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ၔ||bgcolor="#CCCCCC" |   ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|v || {{IPA|ʋ}} || व || ৱ || ਵ || વ || bgcolor="#CCCCCC" |   || வ || వ || ವ || വ || ව || ཝ || ว || ဝ||វ||ວ
|- align='center' class='Unicode'
|ś || {{IPA|ɕ}} || श || শ || ਸ਼ || શ || ଶ || ஶ || శ || ಶ || ശ || ශ || ཤ || ศ || ၐ||ឝ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|ṣ || {{IPA|ʂ}} || ष || ষ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ષ || ଷ || ஷ || ష || ಷ || ഷ || ෂ || ཥ || ษ || ၑ||ឞ||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|s || s || स || স || ਸ || સ || ସ || ஸ || స || ಸ || സ || ස || ས || ส || သ||ស||bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
|h || h || ह || হ || ਹ || હ || ହ || ஹ || హ || ಹ || ഹ || හ || ཧ || ห || ဟ||ហ||ຫ
|}
 
 
==ਸਵਰ==
{| class='wikitable' style="clear:left;font-size:120%"
|-align='center' style="font-size: 75%;"
!NLAC !!(ਆਈ.ਪੀ.ਏ) !! colspan='2' | ਦੇਵਨਾਗਰੀ !! colspan='2' | ਪੂਰਵੀ ਨਗਰੀ !! colspan='2' | ਗੁਰਮੁਖੀ !! colspan='2' | ਗੁਜਰਾਤੀ !! colspan='2' | ਉੜਿਆ !! colspan='2' | ਤਾਮਿਲ !! colspan='2' | ਤੇਲੁਗੂ !! colspan='2' | ਕੰਨੜ !! colspan='2' | ਮਲਿਆਲਮ !! colspan='2' | ਸਿੰਹਲ !! colspan='2' | ਤਿੱਬਤੀ !! colspan='2' | ਬਰਮੀ
|- align='center' class='Unicode'
| a || ə || अ || bgcolor="#CCCCCC" |   || অ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ਅ || bgcolor="#CCCCCC" |   || અ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ଅ || bgcolor="#CCCCCC" |   || அ || க || అ || bgcolor="#CCCCCC" |   || ಅ || bgcolor="#CCCCCC" |   || അ || ക || අ || ක || ཨ || bgcolor="#CCCCCC" |   || အ || က
|- align='center' class='Unicode'
| ā || {{IPA|ɑː}} || आ || का || আ || কা || ਆ || ਕਾ || આ || કા || ଆ || କା || ஆ || கா || ఆ || కా || ಆ || ಕಾ || ആ || കാ || ආ || කා || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || အာ || ကာ
|- align='center' class='Unicode'
| æ || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ඇ || කැ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
| ǣ || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ඈ || කෑ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
| i || i || इ || कि || ই || কি || ਇ || ਕਿ || ઇ || કિ || ଇ || କି || இ || கி || ఇ || కి || ಇ || ಕಿ || ഇ || കി || ඉ || කි || ཨི || ཀི || ဣ || ကိ
|- align='center' class='Unicode'
| ī || iː || ई || की || ঈ || কী || ਈ || ਕੀ || ઈ || કી || ଈ || କୀ || ஈ || கீ || ఈ || కీ || ಈ || ಕೀ || ഈ || കീ || ඊ || කී || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ဤ || ကီ
|- align='center' class='Unicode'
| u || u || उ || कु || উ || কু || ਉ || ਕੁ || ઉ || કુ || ଉ || କୁ || உ || கு || ఉ || కు || ಉ || ಕು || ഉ || കു || උ || කු || ཨུ || ཀུ || ဥ || ကု
|- align='center' class='Unicode'
| ū || uː || ऊ || कू || ঊ || কূ || ਊ || ਕੂ || ઊ || કૂ || ଊ || କୂ || ஊ || கூ || ఊ || కూ || ಊ || ಕೂ || ഊ || കൂ || ඌ || කූ|| bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ဦ || ကူ
|- align='center' class='Unicode'
| e || e || ऎ || कॆ || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |  || எ || கெ || ఎ || కె || ಎ || ಕೆ || എ || കെ || එ || කෙ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ဧ || ကေ
|- align='center' class='Unicode'
| ē || eː || ए || के || এ || কে || ਏ || ਕੇ || એ || કે || ଏ || କେ || ஏ || கே || ఏ || కే || ಏ || ಕೇ || ഏ || കേ || ඒ || කේ || ཨེ || ཀེ|| အေး || ကေး
|- align='center' class='Unicode'
| ai || ai || ऐ || कै || ঐ || কৈ || ਐ || ਕੈ || ઐ || કૈ || ଐ || କୈ || ஐ ||கை|| ఐ || కై || ಐ || ಕೈ || ഐ || കൈ || ඓ || කෛ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
| o || o || ऒ || कॊ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ஒ ||கொ|| ఒ || కొ || ಒ || ಕೊ || ഒ || കൊ || ඔ || කො || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ဩ || ကော
|- align='center' class='Unicode'
| ō || oː || ओ || को || ও || কো || ਓ || ਕੋ || ઓ || કો || ଓ || କୋ || ஓ ||கோ|| ఓ || కో || ಓ || ಕೋ || ഓ || കോ || ඕ || කෝ || ཨོ || ཀོ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |  
|- align='center' class='Unicode'
| au || au || औ || कौ || ঔ || কৌ || ਔ || ਕੌ || ઔ || કૌ || ଔ || କୌ ||ஔ||கௌ|| ఔ || కౌ || ಔ || ಕೌ || ഔ || കൗ || ඖ || කෞ|| bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ဪ || ကော်
|- align='center' class='Unicode'
| ṛ || {{IPA|r̩}} || ऋ || कृ || ঋ || কৃ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ઋ || કૃ || ଋ || କୃ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ఋ || కృ || ಋ || ಕೃ || ഋ || കൃ || ඍ || කෘ || bgcolor="#CCCCCC" | || bgcolor="#CCCCCC" | || ၒ || ကၖ
|- align='center' class='Unicode'
| ṝ || {{IPA|r̩ː}} || ॠ || कॄ || ৠ || কৄ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ૠ || કૄ || ୠ || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ౠ || bgcolor="#CCCCCC" |  || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ൠ || bgcolor="#CCCCCC" |  || ඎ || කෲ || bgcolor="#CCCCCC" |   || bgcolor="#CCCCCC" |   || ၓ || ကၗ
|- align='center' class='Unicode'
| ḷ || {{IPA|l̩}} || ऌ || कॢ || ঌ || কৢ || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| ଌ || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || ఌ || కౄ || ಌ || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || ഌ || ക്ഌ || (ඏ)<span style="font-size: 75%;"><ref>Only ancient written Sinhala</ref></span> || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || ၔ || ကၘ
|- align='center' class='Unicode'
| ḹ || {{IPA|l̩ː}} || ॡ || कॣ || ৡ || কৣ || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| ୡ || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || ౡ || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| ೡ || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| ൡ || ക്ൡ || (ඐ) || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp;|| bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || bgcolor="#CCCCCC" | &nbsp; || ၕ || ကၙ
|}
 
 
==ਅੰਕ ਜਾਂ ਸੰਖਿਆ ਸੂਚਕ ==
{| class='wikitable' style="font-size: 120%;"
|-align='center' style="font-size: 75%;"
! ਅੰਕ !!ਦੇਵਨਾਗਰੀ !!ਪੂਰਵੀ ਨਾਗਰੀ !!ਗੁਰਮੁਖੀ !!ਗੁਜਰਾਤੀ !!ਉੜਿਆ !!ਤਾਮਿਲ !!ਤੇਲੁਗੂ !! ਕੰਨੜ !! ਮਲਿਆਲਮ !!ਤਿੱਬਤੀ !! ਬਰਮੀ
|- align='center' class='Unicode'
| 0 || ० || ০ || ੦ || ૦ || ୦ || ೦ || ౦ || ೦ || ൦ || ༠ || ၀
|- align='center' class='Unicode'
| 1 || १ || ১ || ੧ || ૧ || ୧ || ௧ || ౧ || ೧ || ൧ || ༡ || ၁
|- align='center' class='Unicode'
| 2 || २ || ২ || ੨ || ૨ || ୨ || ௨ || ౨ || ೨ || ൨ || ༢ || ၂
|- align='center' class='Unicode'
| 3 || ३ || ৩ || ੩ || ૩ || ୩ || ௩ || ౩ || ೩ || ൩ || ༣ || ၃
|- align='center' class='Unicode'
| 4 || ४ || ৪ || ੪ || ૪ || ୪ || ௪ || ౪ || ೪ || ൪ || ༤ || ၄
|- align='center' class='Unicode'
| 5 || ५ || ৫ || ੫ || ૫ || ୫ || ௫ || ౫ || ೫ || ൫ || ༥ || ၅
|- align='center' class='Unicode'
| 6 || ६ || ৬ || ੬ || ૬ || ୬ || ௬ || ౬ || ೬ || ൬ || ༦ || ၆
|- align='center' class='Unicode'
| 7 || ७ || ৭ || ੭ || ૭ || ୭ || ௭ || ౭ || ೭ || ൭ || ༧ || ၇
|- align='center' class='Unicode'
| 8 || ८ || ৮ || ੮ || ૮ || ୮ || ௮ || ౮ || ೮ || ൮ || ༨ || ၈
|- align='center' class='Unicode'
| 9 || ९ || ৯ || ੯ || ૯ || ୯ || ௯ || ౯ || ೯ || ൯ || ༩ || ၉
|}
 
==ਯੂਨੀਕੋਡ==
 
{|border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" style="border-collapse:collapse;background:#FFFFFF;font-size:large;text-align:center"
|colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small"| ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ<br />[http://www.unicode.org/charts/PDF/U11000.pdf Unicode.org chart] (PDF)
|-style="background:#F8F8F8;font-size:small"
| style="width:45pt" | &nbsp; || style="width:20pt" | 0 || style="width:20pt" | 1 || style="width:20pt" | 2 || style="width:20pt" | 3 || style="width:20pt" | 4 || style="width:20pt" | 5 || style="width:20pt" | 6 || style="width:20pt" | 7 || style="width:20pt" | 8 || style="width:20pt" | 9 || style="width:20pt" | A || style="width:20pt" | B || style="width:20pt" | C || style="width:20pt" | D || style="width:20pt" | E || style="width:20pt" | F
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1100x
| title="U+11000: BRAHMI SIGN CANDRABINDU" | &#x11000;
| title="U+11001: BRAHMI SIGN ANUSVARA" | &#x11001;
| title="U+11002: BRAHMI SIGN VISARGA" | &#x11002;
| title="U+11003: BRAHMI SIGN JIHVAMULIYA" | &#x11003;
| title="U+11004: BRAHMI SIGN UPADHMANIYA" | &#x11004;
| title="U+11005: BRAHMI LETTER A" | &#x11005;
| title="U+11006: BRAHMI LETTER AA" | &#x11006;
| title="U+11007: BRAHMI LETTER I" | &#x11007;
| title="U+11008: BRAHMI LETTER II" | &#x11008;
| title="U+11009: BRAHMI LETTER U" | &#x11009;
| title="U+1100A: BRAHMI LETTER UU" | &#x1100a;
| title="U+1100B: BRAHMI LETTER VOCALIC R" | &#x1100b;
| title="U+1100C: BRAHMI LETTER VOCALIC RR" | &#x1100c;
| title="U+1100D: BRAHMI LETTER VOCALIC L" | &#x1100d;
| title="U+1100E: BRAHMI LETTER VOCALIC LL" | &#x1100e;
| title="U+1100F: BRAHMI LETTER E" | &#x1100f;
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1101x
| title="U+11010: BRAHMI LETTER AI" | &#x11010;
| title="U+11011: BRAHMI LETTER O" | &#x11011;
| title="U+11012: BRAHMI LETTER AU" | &#x11012;
| title="U+11013: BRAHMI LETTER KA" | &#x11013;
| title="U+11014: BRAHMI LETTER KHA" | &#x11014;
| title="U+11015: BRAHMI LETTER GA" | &#x11015;
| title="U+11016: BRAHMI LETTER GHA" | &#x11016;
| title="U+11017: BRAHMI LETTER NGA" | &#x11017;
| title="U+11018: BRAHMI LETTER CA" | &#x11018;
| title="U+11019: BRAHMI LETTER CHA" | &#x11019;
| title="U+1101A: BRAHMI LETTER JA" | &#x1101a;
| title="U+1101B: BRAHMI LETTER JHA" | &#x1101b;
| title="U+1101C: BRAHMI LETTER NYA" | &#x1101c;
| title="U+1101D: BRAHMI LETTER TTA" | &#x1101d;
| title="U+1101E: BRAHMI LETTER TTHA" | &#x1101e;
| title="U+1101F: BRAHMI LETTER DDA" | &#x1101f;
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1102x
| title="U+11020: BRAHMI LETTER DDHA" | &#x11020;
| title="U+11021: BRAHMI LETTER NNA" | &#x11021;
| title="U+11022: BRAHMI LETTER TA" | &#x11022;
| title="U+11023: BRAHMI LETTER THA" | &#x11023;
| title="U+11024: BRAHMI LETTER DA" | &#x11024;
| title="U+11025: BRAHMI LETTER DHA" | &#x11025;
| title="U+11026: BRAHMI LETTER NA" | &#x11026;
| title="U+11027: BRAHMI LETTER PA" | &#x11027;
| title="U+11028: BRAHMI LETTER PHA" | &#x11028;
| title="U+11029: BRAHMI LETTER BA" | &#x11029;
| title="U+1102A: BRAHMI LETTER BHA" | &#x1102a;
| title="U+1102B: BRAHMI LETTER MA" | &#x1102b;
| title="U+1102C: BRAHMI LETTER YA" | &#x1102c;
| title="U+1102D: BRAHMI LETTER RA" | &#x1102d;
| title="U+1102E: BRAHMI LETTER LA" | &#x1102e;
| title="U+1102F: BRAHMI LETTER VA" | &#x1102f;
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1103x
| title="U+11030: BRAHMI LETTER SHA" | &#x11030;
| title="U+11031: BRAHMI LETTER SSA" | &#x11031;
| title="U+11032: BRAHMI LETTER SA" | &#x11032;
| title="U+11033: BRAHMI LETTER HA" | &#x11033;
| title="U+11034: BRAHMI LETTER LLA" | &#x11034;
| title="U+11035: BRAHMI LETTER OLD TAMIL LLLA" | &#x11035;
| title="U+11036: BRAHMI LETTER OLD TAMIL RRA" | &#x11036;
| title="U+11037: BRAHMI LETTER OLD TAMIL NNNA" | &#x11037;
| title="U+11038: BRAHMI VOWEL SIGN AA" | &#x11038;
| title="U+11039: BRAHMI VOWEL SIGN BHATTIPROLU AA" | &#x11039;
| title="U+1103A: BRAHMI VOWEL SIGN I" | &#x1103a;
| title="U+1103B: BRAHMI VOWEL SIGN II" | &#x1103b;
| title="U+1103C: BRAHMI VOWEL SIGN U" | &#x1103c;
| title="U+1103D: BRAHMI VOWEL SIGN UU" | &#x1103d;
| title="U+1103E: BRAHMI VOWEL SIGN VOCALIC R" | &#x1103e;
| title="U+1103F: BRAHMI VOWEL SIGN VOCALIC RR" | &#x1103f;
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1104x
| title="U+11040: BRAHMI VOWEL SIGN VOCALIC L" | &#x11040;
| title="U+11041: BRAHMI VOWEL SIGN VOCALIC LL" | &#x11041;
| title="U+11042: BRAHMI VOWEL SIGN E" | &#x11042;
| title="U+11043: BRAHMI VOWEL SIGN AI" | &#x11043;
| title="U+11044: BRAHMI VOWEL SIGN O" | &#x11044;
| title="U+11045: BRAHMI VOWEL SIGN AU" | &#x11045;
| title="U+11046: BRAHMI VIRAMA" | &#x11046;
| title="U+11047: BRAHMI DANDA" | &#x11047;
| title="U+11048: BRAHMI DOUBLE DANDA" | &#x11048;
| title="U+11049: BRAHMI PUNCTUATION DOT" | &#x11049;
| title="U+1104A: BRAHMI PUNCTUATION DOUBLE DOT" | &#x1104a;
| title="U+1104B: BRAHMI PUNCTUATION LINE" | &#x1104b;
| title="U+1104C: BRAHMI PUNCTUATION CRESCENT BAR" | &#x1104c;
| title="U+1104D: BRAHMI PUNCTUATION LOTUS" | &#x1104d;
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1105x
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="U+11052: BRAHMI NUMBER ONE" | &#x11052;
| title="U+11053: BRAHMI NUMBER TWO" | &#x11053;
| title="U+11054: BRAHMI NUMBER THREE" | &#x11054;
| title="U+11055: BRAHMI NUMBER FOUR" | &#x11055;
| title="U+11056: BRAHMI NUMBER FIVE" | &#x11056;
| title="U+11057: BRAHMI NUMBER SIX" | &#x11057;
| title="U+11058: BRAHMI NUMBER SEVEN" | &#x11058;
| title="U+11059: BRAHMI NUMBER EIGHT" | &#x11059;
| title="U+1105A: BRAHMI NUMBER NINE" | &#x1105a;
| title="U+1105B: BRAHMI NUMBER TEN" | &#x1105b;
| title="U+1105C: BRAHMI NUMBER TWENTY" | &#x1105c;
| title="U+1105D: BRAHMI NUMBER THIRTY" | &#x1105d;
| title="U+1105E: BRAHMI NUMBER FORTY" | &#x1105e;
| title="U+1105F: BRAHMI NUMBER FIFTY" | &#x1105f;
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1106x
| title="U+11060: BRAHMI NUMBER SIXTY" | &#x11060;
| title="U+11061: BRAHMI NUMBER SEVENTY" | &#x11061;
| title="U+11062: BRAHMI NUMBER EIGHTY" | &#x11062;
| title="U+11063: BRAHMI NUMBER NINETY" | &#x11063;
| title="U+11064: BRAHMI NUMBER ONE HUNDRED" | &#x11064;
| title="U+11065: BRAHMI NUMBER ONE THOUSAND" | &#x11065;
| title="U+11066: BRAHMI DIGIT ZERO" | &#x11066;
| title="U+11067: BRAHMI DIGIT ONE" | &#x11067;
| title="U+11068: BRAHMI DIGIT TWO" | &#x11068;
| title="U+11069: BRAHMI DIGIT THREE" | &#x11069;
| title="U+1106A: BRAHMI DIGIT FOUR" | &#x1106a;
| title="U+1106B: BRAHMI DIGIT FIVE" | &#x1106b;
| title="U+1106C: BRAHMI DIGIT SIX" | &#x1106c;
| title="U+1106D: BRAHMI DIGIT SEVEN" | &#x1106d;
| title="U+1106E: BRAHMI DIGIT EIGHT" | &#x1106e;
| title="U+1106F: BRAHMI DIGIT NINE" | &#x1106f;
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small"| U+1107x
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
| title="reserved" bgcolor="#CCCCCC" |
|-
| colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small;text-align:left"|
:1.{{note|U11000_as_of_Unicode_version}}</br>
|}<noinclude>
 
 
{{ਹਵਾਲੇ}}
 
{{ਅਧਾਰ}}
 
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀਆਂਲਿਪੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਸ਼ਾ-ਵਿਗਿਆਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ]]