ਮਾਰਟਿਨ ਨੀਮੋਲਰ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

| name = ਮਾਰਟਿਨ ਨੀਮੋਲਰ

| image = Martin Niemöller.jpg

| image_size = 180px

| caption = ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਉੱਤੇ ਨੀਮੋਲਰ, ਗੇਰਡ ਅਰੇਤਜ਼ ਨੇ 1992 ਵਿੱਚ ਪੇਂਟ ਕੀਤਾ

| birth_date = 14 ਜਨਵਰੀ 1892

| death_date = {{death date and age|df=yes|1984|3|6|1892|1|14}}

| church =

| writings = ''[[ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਆਏ ...]]''

| offices_held = President, [[Evangelical Church in Hesse and Nassau]] (1945–1961)<br />President, [[World Council of Churches]] (1961–1968)

| title =

'''ਫਰੈਡਰਿਕ ਗੁਸਤਾਵ ਐਮਿਲ ਮਾਰਟਿਨ ਨੀਮੋਲਰ''' ({{IPA-de|ˈniːmœlɐ|lang}}; 14 ਜਨਵਰੀ 1892 – 6 ਮਾਰਚ 1984) ਜਰਮਨ ਨਾਜ਼ੀ-ਵਿਰੋਧੀ ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ <ref>"Niemöller, (Friedrich Gustav Emil) Martin" <cite>The New Encyclopædia Britannica</cite> (Chicago: University of Chicago, 1993), 8:698.</ref> ਅਤੇ ਲੂਥਰਵਾਦੀ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਕਤੀ "[[ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਆਏ ...]]" ਕਰਕੇਕਰ ਕੇ ਅੱਜ ਵੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।

|pages=284–5, 301–2}}</ref> ਉਹ [[ਕਨਫੈਸ਼ਨਲ ਚਰਚ]], ਜਿਸਨੇ ਜਰਮਨ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਚਰਚ ਦੇ ਨਾਜ਼ੀਕਰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ,ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਹ ਨਾਜੀਆਂ ਦੇ [[ਆਰੀਅਨ ਪੈਰਾਗਰਾਫ਼]] ਦਾ ਕੱਟੜ ਆਲੋਚਕ ਸੀ,<ref name="bio2">Martin Stöhr, ''„…habe ich geschwiegen“. Zur Frage eines Antisemitismus bei Martin Niemöller'', http://www.lomdim.de/md2006/05/04.html</ref> ਲੇਕਿਨ ਯਹੂਦੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਕਾਲਰ ਯਹੂਦੀ-ਵਿਰੋਧਵਾਦ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। <ref name="rmichael">Robert Michael, Theological Myth, German Antisemitism, and the Holocaust: The Case of Martin Niemoeller, Holocaust Genocide Studies.1987; 2: 105–122.</ref> ਨਾਜੀਆਂ ਵਲੋਂ ਚਰਚ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਟਰੋਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਕਰਕੇਕਰ ਕੇ, ਨੀਮੋਲਰ ਨੂੰ 1937 ਤੋਂ 1945 ਤੱਕ ਤਸੀਹਾ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦੀ ਰਖਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{cite news| url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,759113,00.html | work=Time | title=GERMANY: Dynamite | date=1938-02-21 | accessdate=2013-10-10}}</ref><ref>F.L. Cross and E.A. Livingstone, <cite>The Oxford Dictionary of the Christian Church</cite>, (Oxford: Oxford University Press, 1983), 975 ''sub loco''</ref> ਜੰਗ ਦੇ ਅੰਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਹ ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਬਾਲ ਬਾਲ ਬਚਿਆ। ਜੰਗ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਨੀਮੋਲਰ ਅਮਨ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪਿਆ। ‘ਦੋਸ਼ ਦੇ ਸਟਟਗਾਰਟ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ’ , ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਰਮਨ ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇਂਟ ਚਰਚ ਨੇ ਹਿਟਲਰ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜੁਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਿਲੀਭੁਗਤ ਲਈ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋਸ਼ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਨੀਮੋਲਰ ਨੇ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।