ਹਲਕ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
ਛੋ Babanwalia ਨੇ ਸਫ਼ਾ ਰੇਬੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਲਕ ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਂ
ਛੋ clean up using AWB
ਲਾਈਨ 13:
| MeshID = D011818
}}
'''ਰੇਬੀਜ਼''' ਇੱਕ [[ਵਾਇਰਸ|viral]] ਰੋਗ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ disease that causes acute in humans and other [[ਗਰਮ ਖੂਨ ਵਾਲੇ]] ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ [[ਐਂਸੀਫਾਲੀਟਿਸ|inflammation of brain]] ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> <ref name=WHO2013/> ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਥਾਨ ਤੇ ਗੁਦਗੁਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name=WHO2013/> ਇਹ ਲੱਛਣ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੱਛਣਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਤੇਜ਼ ਹਰਕਤਾਂ, ਅਨਿਯੰਤਰਿਤ ਉਤਸੁਕਤਾ, [[ਹਾਇਡ੍ਰੋਫੋਬੀਆ]], ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਹਰਕਤ ਵਿੱਚ ਅਯੋਗਤਾ, ਘਬਰਾਹਟ ਅਤੇ [[ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਕਮੀ]]। <ref name=WHO2013/> ਲੱਛਣ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਤੀਜਾ ਮੌਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਰੋਗ ਲੱਗਣ ਅਤੇ ਲੱਛਣ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸਮਾਂ ਕਾਲ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name=WHO2013/> ਸਮਾਂ ਕਾਲ ਉਸ ਦੂਰੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਾਇਰਸ[[ਕੇਂਦਰੀ ਤੰਤਰਿਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ]]ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
<ref name=Robbins>{{cite book |author=Cotran RS |title=Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease |edition=7th |publisher=Elsevier/Saunders |year=2005 |page=1375 |isbn=0-7216-0187-1|author-separator=, |author2=Kumar V |author3=Fausto N |display-authors=3}}</ref>
ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਨੋਚੇ ਜਾਂ ਕੱਟੇ, ਤਾਂ ਰੇਬੀਜ਼ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਦੀ ਲਾਰ ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਰੇਸ਼ੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਰੇਬੀਜ਼ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 99% ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਕਾਰਨ ਆਮ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref name=Tint2010>{{cite book |author=Tintinalli, Judith E. |title=Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide (Emergency Medicine (Tintinalli))|publisher=McGraw-Hill |year=2010 |pages=Chapter 152 |isbn=0-07-148480-9}}</ref> [[ਅਮਰੀਕੀਆਂ]] ਵਿੱਚ, [[ਚਮਗਾਦੜਾਂ]]ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਹਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ 5% ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। <ref name=WHO2013/><ref name=Tint2010/> ਚੂਹੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਰੇਬੀਜ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। <ref name=Tint2010/> [[ਰੇਬੀਜ਼ ਵਾਇਰਸ]][[ਘੇਰੇਦਾਰ ਨਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ|peripheral nerves]] ਵਿੱਚੋਂ ਦਿਮਾਗ ਤੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰੋਗ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੇਵਲ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। <ref name=WHO2013/>
 
ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਟੀਕਾਕਰਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਖ਼ੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘਟਿਆ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਟੀਕਾਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰੇ ਤੇ ਹਨ। ਉੱਚ-ਖ਼ਤਰਾ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਉਹ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਚਮਗਾਦੜਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਖ਼ੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, [[ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਟੀਕਾ]]ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਰੇਬੀਜ਼ [[ਇਮਿਊਨੋਗਲੋਬੂਲਿਨ]]ਰੋਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਪਚਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਕੱਟੇ ਅਤੇ ਖੁਰਚੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸਾਬੁਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਤੱਕ ਧੋਣਾ,[[ਆਇਓਡੀਨ ਦੇਣਾ]], ਜਾਂ ਡਿਟਰਜੈਂਟ ਦੇਣਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਸੰਚਾਰਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੋ ਕੇ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। <ref name=WHO2013>{{cite web|title=Rabies Fact Sheet N°99|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs099/en/|work=World Health Organization|accessdate=28 February 2014|date=July 2013}}</ref> ਕੇਵਲ ਕੁਝ ਲੋਕ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਉਪਚਾਰ ਸੀ, ਇਸਨੂੰ[[ਮਿਲਵਾਊਕੀ ਪ੍ਰੋਟੋਕਲ]]ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।<ref>{{cite journal | author = Hemachudha T, Ugolini G, Wacharapluesadee S, Sungkarat W, Shuangshoti S, Laothamatas J | title = Human rabies: neuropathogenesis, diagnosis, and management. | journal = Lancet neurology | volume = 12 | issue = 5 | pages = 498–513 | date = May 2013 | pmid = 23602163 | doi = 10.1016/s1474-4422(13)70038-3 }}</ref>
ਰੇਬੀਜ਼ ਕਾਰਨ ਹਰ ਸਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਸਤਰ ਤੇ ਲਗਭਗ 26,000 ਤੋਂ 55,000 ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। <ref name=WHO2013/><ref name=Loz2012>{{cite journal | author = Lozano R, Naghavi M, Foreman K, Lim S, Shibuya K, Aboyans V, Abraham J, Adair T, Aggarwal R, et al. | title = Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. | journal = Lancet | volume = 380 | issue = 9859 | pages = 2095–128 | date = Dec 15, 2012 | pmid = 23245604 | doi = 10.1016/S0140-6736(12)61728-0 }}</ref>[[ਏਸ਼ੀਆ]] ਅਤੇ [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ]]ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਮੌਤਾਂ ਦਾ 95% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਰੇਬੀਜ਼ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਅੰਟਾਰਟਿਕਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> 3 ਬੀਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਖ਼ੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। <ref name=WHO2013/> ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ, ਰੇਬੀਜ਼ ਕੇਵਲ ਚਮਗਾਦੜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। <ref>{{cite web|title=Presence / absence of rabies in 2007|url=http://www.who.int/rabies/Absence_Presence_Rabies_07_large.jpg?ua=1|work=World Health Organization|accessdate=1 March 2014|year=2007}}</ref> ਕਈ ਛੋਟੇ ਟਾਪੂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰੇਬੀਜ਼ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
<ref>{{cite web|title=Rabies-Free Countries and Political Units|url=http://www.cdc.gov/animalimportation/rabies-free-countries.html|work=CDC|accessdate=1 March 2014}}</ref>