ਫਰੀਦਰਿਚ ਵਿਲਹੇਲਮ ਜੋਸੇਫ ਫਾਨ ਸ਼ੇਲਿੰਗ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸ਼ੇਲਿੰਗ ਦਾ ਜਨਮ ੨੭ ਜਨਵਰੀ ੧੭੭੫ ਨੂੰ ਵਰਟੇਬਰਗ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਨਗਰ ਲਿਊਨਵਰਗ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਈਸ਼ਵਰਸ਼ਾਸਤਰ ( Theology ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ੧੭੯੦ ਵਲੋਂ ੧੭੯੫ ਤੱਕ ਟੁਵਿੰਜਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਥਯੋਲਾਜਿਕਲ ਸੇਮੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ । ਉਹ ਕਾਂਟ , ਫਿਖਟੇ ਅਤੇ ਸਪਿਨੋਜਾ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਹੀਗੇਲ ਅਤੇ ਹੋਲਡਰਲਿਨ ਉਸਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ । ਸੰਨ ੧੭੯੮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜੇਨਾ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਧਿਆਪਕ ਹੋ ਗਿਆ । ਸੰਨ ੧੮੦੩ ਦੇ ਉਪਰਾਂਤ ਬੁਰਜਬਰਗ , ਮਿਊਨਿਖ ਅਤੇ ਅਰਲੇਂਜਨ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਪਦਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ । ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਹੀਗੇਲ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ । ਸੰਨ ੧੮੫੪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ।  

 

 

ਸ਼ੇਲਿੰਗ ਦੇ ਦਾਰਸ਼ਨਕ ਚਿੰਤਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮੋੜ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਖਟੇ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਵਿਅਸਤ ਰਿਹਾ । ਫਿਰ ਉਹ ਬਰਨੋ ਅਤੇ ਸਪਿਨੋਜਾ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਕੇ ਪਰਮ ਤੱਤ ਦੇ ਦੋ ਪੱਖ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਮਨ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਣ ਲਗਾ । ਤੀਸਰੇ ਮੋੜ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਲਿੰਗ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਲਿਕਤਾ ਦਿਖਾਇਆ ਹੋਇਆ ਕੀਤੀ , ਪਰ ਉਸਦੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਜੇਕੋਵ ਬੋਹੇਮ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹੈ । ਹੁਣ ਉਹ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਰੱਬ ਵਲੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੱਮਝਣ ਲਗਾ ।