ਸਮਤਾ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

Content deleted Content added
"right|thumb|upright=0.8 thumb|upright=0.8|[[ਗੋਲਾ ਦੀ ਸਮਤਾ]] Fil..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ
 
No edit summary
ਲਾਈਨ 1:
[[File:Asymmetric (PSF).svg|right|thumb|upright=0.8]]
[[File:Sphere symmetry group o.svg|thumb|upright=0.8|ਇੱਕ ਔਕਟਾਹੀਡ੍ਰਲ (ਅੱਠਭੁਜਾ ਅਕਾਰ) ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਮਰੂਪਤਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ [[ਸਫੀਅਰ]] ਸਮਿੱਟ੍ਰੀਕਲ ਗੁਣਨਫਲ o । ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਮੁਢਲੀ ਡੋਮੇਨ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ]]
[[File:Sphere symmetry group o.svg|thumb|upright=0.8|[[ਗੋਲਾ]] ਦੀ ਸਮਤਾ]]
[[File:Studio del Corpo Umano - Leonardo da Vinci.png|right|thumb|upright=0.8|ਲਿਓਨਾਰਡੋ ਡਾ ਵਿੰਸੀ ਦਾ ਵਿਟ੍ਰੁਵਿਅਨ (ca. 1487) ਇਨਸਾਨੀ ਸ਼ਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅਕਸਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਖਾ ਦੁਆਰਾ , ਕੁਦਰਤੀ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ ਲਈ]]
[[File:Studio del Corpo Umano - Leonardo da Vinci.png|right|thumb|upright=0.8|[[ਲਿਓਨਾਰਦੋ ਦਾ ਵਿੰਚੀ]] ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ]]
[[File:BigPlatoBig.png|thumb|upright=0.8|ਇੱਕ ਫ੍ਰੈਕਟਲ- ਵਰਗਾ ਅਕਾਰ ਜੋ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਿਫਲੈਕਸ਼ਨਲ ਸਮਰੂਪਤਾ, ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਮਰੂਪਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸਮਾਨਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਕਾਰ ਇੱਕ ਸੀਮਤ ਉਪਵੰਡ ਕਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ]]
[[File:BigPlatoBig.png|thumb|upright=0.8|ਫ਼ਰੈਕਟਲ ਸਮਤਾ]]
[[File:Great Mosque of Kairouan, west portico of the courtyard.jpg|right|thumb|upright=0.8|[[ਟੁਨੀਸੀਆ ਵਿਖੇ, ਮੌਸਕਿਉ ਔਫ ਉਕਬਾ ਵੀ ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕੈਰੋਉਅਨ ਦੀ ਮਹਾਨ ਮਸਜਿਦ]] (ਗ੍ਰੇਟ ਮੌਸਕਿਉ ਔਫ ਕੈਰੋਉਅਨ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਾਮਦੇ ਦੇ ਸਮਰੂਪ ਤੋਰਣਪਥ (ਵਕਰਿਤ ਰਸਤੇ)]]
 
[[ਸਮਿੱਟਰੀ]] (ਗ੍ਰੀਕ ਤੋਂ συμμετρία symmetria ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਅਯਾਮਾਂ, ਉਚਿਤ ਅਨੁਪਾਤ, ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਸਹਿਮਤੀ”) ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੈਅਬੱਧਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ਇੱਕ ਸਮਝ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਅਨੁਪਾਤ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ, [[ਸਮਰੂਪਤਾ]] ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੋਰ ਸ਼ੁੱਧ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਕਿਸੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪ੍ਰਤਿ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਰਿਫਲੈਕਸ਼ਨ ਪਰ ਹੋਰ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਸਮੇਤ ਵੀ । ਭਾਵੇਂ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦੇ ਇਹ ਦੋ ਅਰਥ ਕਦੇ ਕਦੇ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਫੇਰ ਵੀ ਇਹ ਸਬੰਧਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਇਹ ਇੱਥੇ ਇਕੱਠੇ ਚਰਚਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
'''ਸਮਤਾ''' ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਤਾਲਮੇਲ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਅਨੁਪਾਤ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹਰੇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਪੈਟਰਨ ਦਾ ਕਿਸੇ ਬਿੰਦੁ ਜਾਂ ਤਲ ਨਾਲ ਉਹੀ ਜਿਹੀ ਆਕ੍ਰਿਤਰੀ ਬਣਾ ਲੈਣਾ ਸਮਤਾ ਕਹਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਗਣਿਤ ਦੀ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆ ਤੇ ਸਮਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤ, ਕਲਾ, ਵਿਗਿਆਨ, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਆਦਿ।
 
==ਗਣਿਤ==
ਗਣਿਤਿਕ [[ਸਮਰੂਪਤਾ]] ਨੂੰ, ਰੇਖਾਗਣਿਤਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਸਕੇਲਿੰਗ]], [[ਰਿਫਲੈਕਸ਼ਨ]], ਅਤੇ [[ਰੋਟੇਸ਼ਨ]] ਰਾਹੀਂ; ਫੰਕਸ਼ਨਲ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਰਾਹੀਂ; ਅਤੇ ਅਮੂਰਤ ਵਸਤੂਆਂ, ਸਿਧਾਂਤਕ ਮਾਡਲਾਂ, ਭਾਸ਼ਾ, ਸੰਗੀਤ, ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਖੁਦ ਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ; ਕਿਸੇ ਸਥਾਨਿਕ ਸਬੰਧ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, [[ਵਕਤ]] ਦੇ ਲਾਂਘੇ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
 
ਇਹ ਆਰਟੀਕਲ [[ਸਮਰੂਪਤਾ]] ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ: ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ, ਰੇਖਾਗਣਿਤ ਸਮੇਤ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਸਮ; ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ; ਅਤੇ ਕਲਾ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਕਲਾ, ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
 
[[ਸਮਰੂਪਤਾ]] ਦਾ ਉਲਟ ਅਸਮਰੂਪਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
 
==ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ==
ਕੋਉ ਵੀ ਰੇਖਾ ਗਣਿਤ ਦੀ ਸਕਲ, ਜਾਂ ਵਸਤੂ ਵਿਚ ਸਮਤਾ ਹੈ ਜੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਰਾਬਰ ਹਿੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਜਾਵੇ
 
Line 12 ⟶ 19:
ਜੇ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਸਕਲ ਨੂੰ ਨਾ ਬਦਲ ਕੇ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਘੁਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮਤਾ ਨੂੰ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਮਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਫੈਲਣ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸ਼ਕਲ ਨਾ ਬਦਲੇ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮਤਾ ਨੂੰ ਸਕੇਲ ਸਮਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
 
==ਤਰਕ ਸਮਤਾ==
===ਰੇਖਾਗਣਿਤ ਵਿੱਚ===
 
===ਤਰਕ ਸਮਤਾਵਿੱਚ===
 
ਸਬੰਧ ''R'' ਸਮਤਾ ਹੈ ਜੇ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਜੇ ''Rab'' ਸੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ''Rba'' ਸੱਚ ਹੈ।.<ref>Josiah Royce, Ignas K. Skrupskelis (2005) ''The Basic Writings of Josiah Royce: Logic, loyalty, and community (Google eBook)'' Fordham Univ Press, p. 790</ref>
ਤਦ ਜੇ ਪਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਮੈਰੀ ਜਿਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਰੀ ਦੀ ਉਮਰ ਪਾਲ ਜਿਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਤਰਕ ਦੀ ਸਮਤਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਬੰਧ '''ਅਤੇ''' (∧, or &), '''ਜਾਂ''' (∨, or |), '''ਦੂਹਰੀ ਸ਼ਤਰ''' ([[ਜੇ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਜੇ]]) (↔) ਹਨ।
 
==ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ==
===ਗਣਿਤ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ===
==ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ==
===ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ===
===ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ===
 
ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਮੇਤ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸੱਜਾ ਪਾਸਾ ਅਤੇ ਖੱਬਾ ਪਾਸੇ ਵਿਚ ਸਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵਿੱਚਕਾਰ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾ ਸੱਜਾ ਅਤੇ ਖੱਬਾ ਵਿਚ ਸਮਤਾ ਹੈ। ਪੌਦਿਆ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਅਲ ਜਾਂ ਘੁਮਾਉਦਾਰ ਸਮਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ , ਸਮੁੰਦਰੀ ਲਿਲੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ'ਭੁਜੀ ਸਮਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
==ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ==
[[File:Taj Mahal, Agra views from around (85).JPG|thumb|ਸਾਹਮਣੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਦੋ ਪਾਸੀ ਸਮਤਾ ਅਤੇ ਉਪਰੋਂ ਚਾਰ ਪਾਸੀ ਸਮਤਾ ]]
 
===ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ===
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਹਰ ਨਾਪ 'ਚ ਸਮਤਾ ਹੈ। ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਮਤਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇ [[ਤਾਜ ਮਹਿਲ]] ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਸਟਰਪਤੀ ਦਾ ਦਫਤਰ [[ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ]]<ref>[http://members.tripod.com/vismath/kim/ Williams: Symmetry in Architecture]. Members.tripod.com (1998-12-31). Retrieved on 2013-04-16.</ref><ref>[http://www.math.nus.edu.sg/aslaksen/teaching/math-art-arch.shtml Aslaksen: Mathematics in Art and Architecture]. Math.nus.edu.sg. Retrieved on 2013-04-16.</ref> [[ਇਰਾਨ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ [[ਇਸ਼ਫਾਨ]] ਵਿੱਚ ਮਸਜ਼ਦ ਦੀ ਛੱਤ ਦੀ ਸਮਤਾ ਅੱਠ ਪਾਸੀ ਹੈ
 
==ਸਮਾਜਿਕ ਮੇਲਜੋਲਾਂ ਵਿੱਚ==
 
==ਕਲਾ ਵਿੱਚ==
 
===ਆਰਟੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ===
 
[[File:Taj Mahal, Agra views from around (85).JPG|thumb|ਸਾਹਮਣੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਦੋ ਪਾਸੀ ਸਮਤਾ ਅਤੇ ਉਪਰੋਂ ਚਾਰ ਪਾਸੀ ਸਮਤਾ ]]
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਹਰ ਨਾਪ 'ਚ ਸਮਤਾ ਹੈ। ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਮਤਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇ [[ਤਾਜ ਮਹਿਲ]] ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਸਟਰਪਤੀ ਦਾ ਦਫਤਰ [[ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ]]<ref>[http://members.tripod.com/vismath/kim/ Williams: Symmetry in Architecture]. Members.tripod.com (1998-12-31). Retrieved on 2013-04-16.</ref><ref>[http://www.math.nus.edu.sg/aslaksen/teaching/math-art-arch.shtml Aslaksen: Mathematics in Art and Architecture]. Math.nus.edu.sg. Retrieved on 2013-04-16.</ref> [[ਇਰਾਨ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ [[ਇਸ਼ਫਾਨ]] ਵਿੱਚ ਮਸਜ਼ਦਮਸਜਿਦ ਦੀ ਛੱਤ ਦੀ ਸਮਤਾ ਅੱਠ ਪਾਸੀ ਹੈ
[[File:Isfahan Lotfollah mosque ceiling symmetric.jpg||thumb|[[ਮਸਜਿਦ]]]]
 
===ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਅਤੇ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਸੁਰਾਹੀਆਂ ਵਿੱਚ===
===ਗੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ===
===ਪਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਗਲੀਚਿਆਂ ਵਿੱਚ===
===ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ===
====ਸੰਗੀਤਿਕ ਰੂਪ====
====ਪਿੱਚ ਬਣਤਰਾਂ====
====ਅਨੁਰੂਪਤਾ====
===ਹੋਰ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਾਂ ਵਿੱਚ===
===ਸੁਹਜ-ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ===
 
===ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ===
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
[[Category:ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ]][[Category:ਗਣਿਤ]][[Category:ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ]][[Category:ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗਣਿਤ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਗਿਆਨ]]