T-ਸਮਿੱਟਰੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
Param munde (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) No edit summary |
No edit summary |
||
ਲਾਈਨ 20:
==ਅਸਥੂਲ ਘਟਨਾ: ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ==
ਸਾਡਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਨੁਭਵ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ T-ਸਮਿੱਟਰੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਓ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ
ਸਵਾਲ ਕਿ ਇਹ ਟਾਈਮ-ਅਸਮਰੂਪ ਵਿਸਰਜਨ ਸੱਚਮੁੱਚ ਉਲਟਾਉਣਯੋਗ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਅਕਸਰ [[ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ|ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੇ ਦਾਨਵ]] ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਕਈ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਮ ਜੇਮਜ਼ ਕਲ੍ਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਏ ਇੱਕ ਸੋਚ-ਪ੍ਰਯੋਗ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਦਾਨਵ ਕਿਸੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਦੋ ਅੱਧੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਗੇਟ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਧੀਮੇ ਅਣੂਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੱਧੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਤੇਜ਼ ਅਣੂਆਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਕਮਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਠੰਢਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗਰਮ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਕਮਰੇ ਦੀ [[ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ]] ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਕਤ ਦੇ ਤੀਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਂਦਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ; ਸਾਰੇ ਇਹੀ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਮਰੇ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਅਤੇ ਦਾਨਵ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਕੁੱਲ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਅਜੋਕਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਦਰਮਿਆਨ ਕਲਾਉਡਿ ਈ. ਸ਼ਾੱਨੋਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਦਿਲਚਸਪ ਨਤੀਜੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ- ਰਿਵਰਸ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ, ਕੁਆਂਟਮ ਕੰਪਿਉਟਿੰਗ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰਤਿ ਭੌਤਿਕੀ ਹੱਦਾਂ, ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ, ਅੱਜਕੱਲ ਇਹ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਦਿਸਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ, ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲੀ ਭੌਤਿਕੀ ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਤਾਜ਼ਾ ਜਨਤਾ, ਸ਼ੈੱਨੋਨ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਨੈਗਟਿਵ ਵਾਲੇ ਫੇਜ਼ ਸਪੇਸ ਘਣਫਲ ਦੇ ਲੌਗਰਿਥਮ ਦੀ ਬੋਲਟਜ਼ਮਾੱਨ-ਸ਼ੈੱਨੋਨ ਪਛਾਣ ਉੱਤੇ ਟਿਕੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਤਰਾਂ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ
ਫੇਰ ਵੀ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਅਵਸਥਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇੰਨਾ ਹੀ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ, ਕਿਸੇ ਪਲ ਉੱਤੇ ਸਾਰੇ ਕਣਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਆਂ ਉਲਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੋਣ (ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ, CPT ਰਿਵਰਸ/ਉਲਟ)
ਕਹਿਣ ਲਈ ਇੱਕ ਜਵਾਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰੀਖਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦਾ ਸਥਿਰ ਵਾਧਾ ਸਿਰਫ ਇਸਲਈ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾ ਹੀ ਅਜਿਹੀ ਸੀ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸੰਭਵ ਅਵਸਥਾਵਾਂ (ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਤਾਪ ਮੌਤ ਸੰਤੁਲਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ) ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ
==ਅਸਥੂਲ ਘਟਨਾ: ਬਲੈਕ ਹੋਲਾਂ==
ਲਾਈਨ 34:
ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਕਿਸੇ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਦੇ ਇਵੈਂਟ ਹੌਰਿਜ਼ਨ ਨੂੰ ਬਾਹਰੋਂ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਫੇਰ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ [[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ]] ਪ੍ਰਤਿ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ [[ਬਲੈਕ ਹੋਲ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੱਗੇ ਵੱਲ ਵਧਦੀ ਦਿਸ਼ਾ (ਭਵਿੱਖ) ਵਾਲੀ [[ਲਾਈਟ ਕੋਨ]] ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਝੁਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਵੱਲ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ (ਭੂਤਕਾਲ) ਵਾਲੀ ਲਾਈਟ ਕੋਨ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਕਤ ਪਲਟਣ ਨੂੰ ਆਮ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹਾਕਿੰਗ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਹੈ।
ਕਿਸੇ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਦੀ ਟਾਈਮ ਰਿਵਰਸਲ/ਉਲਟਾਓ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਚੀਜ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਈਟ ਹੋਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਹਰੋਂ ਇਹ ਮਿਲਦੀਆਂ ਜੁਲਦੀਆਂ ਦਿਸਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂਕਿ ਇੱਕ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਤੋਂ ਬਚਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਇੱਕ ਵਾਈਟ ਹੋਲ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਜਾ
ਕਿਸੇ ਬਲੈਕ ਮਹੋਲ ਦਾ ਈਵੈਂਟ [ਹੌਰਿਜ਼ਨ]] ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਨਿਕ ਸਪੀਡ ਉੱਤੇ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਗਤੀ ਕਰਦੀ ਇੱਕ ਸਤਹਿ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਬਚਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਡਿੱਗਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਦਰਮਿਆਨ ਕਿਨਾਰੇ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵਾਈਟ ਹੋਲ ਦਾ ਈਵੈਂਟ ਹੌਰਿਜ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਨਿਕ ਸਪੀਡ ਉੱਤੇ ਅੰਦਰ ਵੱਲ ਗਤੀ ਕਰਦੀ ਇੱਕ ਸਤਹਿ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਸਾਫ ਹੋ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਦਰਮਿਆਨ ਕਿਨਾਰੇ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੌਰਿਜ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ- ਕਿਸੇ ਵਾਈਟ ਹੋਲ ਦਾ ਹੌਰਿਜ਼ਨ ਕਿਸੇ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਦੇ ਹੌਰਿਜ਼ਨ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਪੁੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਲਾਈਨ 42:
==ਗਤਿਜ ਨਤੀਜੇ: ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸੰਤੁਲਨ ਅਤੇ ਅੰਸਾਗਰ ਰੈਸੀਪ੍ਰੋਕਲ ਸਬੰਧ==
[[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ]] ਅਤੇ [[ਰਸਾਇਣਕ ਕਾਇਨੈਟਿਕਸ]] (ਯੰਤ੍ਰਾਵਲੀ) ਵਿੱਚ, ਮਕੈਨਿਕਲ ਸੂਖਮ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਦੀ T-ਸਮਰੂਪਤਾ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਦੋ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਿਯਮ: [[ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ]] ਅਤੇ [[ਅੰਸਾਗਰ ਰੈਸੀਪ੍ਰੋਕਲ ਸਬੰਧ]]
==ਕਲਾਸੀਕਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਕੁੱਝ ਚੱਲਾਂ (ਵੇਰੀਏਬਲਾਂ) ਉੱਤੇ ਵਕਤ ਪਲਟਣ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ==
ਲਾਈਨ 81:
==ਸੂਖਮ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ: ਵਕਤ ਪਲਟ ਸਥਿਰਤਾ==
ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਿਸਟਮ ਵਕਤ ਪਲਟਣ ਅਧੀਨ ਅਸਮਰੂਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਪੁੱਛਣਾ ਦਿਲਚਸਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਹੈ ਵੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਜੋ ਇਹ ਸਮਰੂਪਤਾ ਰੱਖਦੀ
ਕਿਸੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ B ਵਿੱਚ, ਕਿਸੇ ਚਾਰਜ ਕੀਤੀ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਲੌਰੰਟਜ਼ ਫੋਰਸ ਰਕਮ v×B ਰਾਹੀਂ ਵਿਲੌਸਿਟੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ T ਅਧੀਨ ਗੈਰ-ਸਮਰੂਪਤਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ
ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, [[ਕਾਇਨੈਮੈਟਿਕਸ]] ਨਾਮਕ ਗਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ, [[ਡਾਇਨਾਮਿਕਸ]] ਨਾਮਕ ਬਲ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਿਊਟਨ ਦੇ ਗਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਕਾਇਨੈਮੈਟਿਕਸ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, [[ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ]] ਦਾ ਕਾਇਨੈਮੈਟਿਕਸ ਅਜਿਹੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੀ ਟਾਈਮ ਰਿਵ੍ਰਸਲ ਸਮਿੱਟਰੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਪੂਰਵ-ਕਲਪਨਾ ਨਹੀਂ
===ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਵਕਟ ਪਲਟਾਓ===
ਲਾਈਨ 97:
# ਕਿ ਇਹ ਦੋ-ਅਯਾਮੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ T2 = −1 ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
[[ਪੇਅਰਟੀ]] ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਤੇ ਇਸ ਨਤੀਜੇ ਦਾ ਅਨੋਖਾਪਣ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪੇਅਰਟੀ [[ਕੁਆਂਟਮ]] ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵੇਂ ਬੇਸਿਸ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਜੋੜ ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਚੰਗੀ ਪੇਅਰਟੀ ਦੀਆਂ ਅਵਸਥਾਵਾਂ
===ਟਾਈਮ ਰਿਵ੍ਰਸਲ ਦੀ ਐਂਟੀ-ਯੁਨਾਇਟਰੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ<!--ਕਦੇ ਕਦੇ ਟਾਈਟਲ ਅੰਗਰੇਜੀ ਉੱਚਾਰਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ-->===
ਇਉਜੀਨਿ ਵਿਗਨਰ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੈਮਿਲਟੋਨੀਅਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮਰੂਪਤਾ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ''S'' ਜਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਯੂਨਾਇਟਰੀ ਓਪਰੇਟਰ S=U ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਐਂਟੀ-ਯੁਨਾਇਟਰੀ ਓਪਰੇਟਰ S=UK ਰਾਹੀਂ, ਜਿੱਥੇ ''U'' ਯੁਨਾਇਟਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ''K'' ਕੰਪਲੈਕਸ ਕੰਜਗਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਿਲਬਰਟ ਸਪੇਸ ਉੱਤੇ ਕ੍ਰਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੱਕ ਅਵਸਥਾ–ਵੈਕਟਰ ਦੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਅਵਸਥਾ–ਵੈਕਟਰ ਉੱਪਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ
ਪੇਅਰਟੀ ਓਪਰੇਟਰ ਤੇ ਵਿਚਾਰ
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਵਕਤ ਪਲਟਾਓ ਵਾਸਤੇ, ਮੋਮੈਂਟਮ ਦਾ ਟਾਈਮ-ਕੰਪੋਨੈਂਟ ਊਰਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵਕਤ ਪਲਟਾਓ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਯੁਨਾਇਟਰੀ ਓਪਰੇਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਇਸਨੇ ਊਰਜਾ ਦਾ ਚਿੰਨ ਪਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੁੰਦਾ, ਬਿਲਕੁਲ ਜਿਵੇਂ ਸਪੇਸ-ਪਲਟਾਓ ਮੋਮੈਂਟਮ ਦਾ ਚਿੰਨ ਪਲਟਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮੋਮੈਂਟਮ ਤੋਂ ਉਲਟ, ਊਰਜਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪੌਜ਼ੇਟਿਵ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਫੇਜ਼ ਫੈਕਟਰ exp(-iEt) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਕਤ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਊਰਜਾ ਦੇ ਚਿੰਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਵਕਤ ਪਲਟਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ''i'' ਪ੍ਰਤਿ ਸਮਝ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦੇਣਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਫੇਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਸਮਝ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤੀ
ਇਸੇਤਰਾਂ, ਫੇਜ਼ ਪ੍ਰਤਿ ਸਮਝ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਵੀ ਓਪੇਰੇਸ਼ਨ, ਜੋ i ਦੇ ਚਿੰਨ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੋਵੇ, ਪੌਜ਼ੇਟਿਵ ਊਰਜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨੈਗਟਿਵ ਊਰਜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇਗਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਵਕਤ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਟਾਈਮ ਰਿਵ੍ਰਸਲ ਓਪਰੇਟਰ T ਦਿੱਤੇ ਹੋਣੇ ਤੇ, ਇਹ x-ਓਪਰੇਟਰ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ''TxT<sup>−1</sup>'' = ''x'', ਪਰ ਇਹ p ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਪਲਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ''TpT<sup>−1</sup>'' = −''p'' ਹੋ
::<math>T = e^{-i\pi J_y/\hbar} K,</math>
ਲਾਈਨ 121:
EDM ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਪੇਅਰਟੀ ਪਰਿਤਵਤਨ ਅਧੀਨ ਇਸਦੇ ਚਿੰਨ ਬਦਲਣ ਕਾਰਨ ਊਰਜਾ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋ (ਸਥਾਂਤ੍ਰਿਤ ਹੋ) ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫੇਰ ਵੀ, ਕਿਉਂਕਿ '''d''' ਇੱਕ ਵੈਕਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਅਵਸਥਾ |ψ〉 ਵਿੁੱਚ ਇਸਦਾ ਉਮੀਦਮੁੱਲ (ਐਕਸਪੈਕਟੇਸ਼ਨ ਵੈਲੀਊ) ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ਤੇ 〈''ψ''| ''J'' |''ψ''〉 ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸਤਰਾਂ, ਵਕਤ ਰਿਵ੍ਰਸਲ ਅਧੀਨ, ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਵਾਲੀ EDM ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਗੈਰ-ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਵਾਲੀ EDM ਦੋਵੇਂ P ਅਤੇ T ਸਮਰੂਪਤਾਵਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰਕ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਜਾਂਚਣਾ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਅਣੂ (ਮੌਲੀਕਿਊਲ), ਜਿਵੇਂ ਪਾਣੀ, ਜਰੂਰ ਹੀ EDM ਰੱਖਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਭਾਵੇਂ ''T'' ਸਮਰੂਪਤਾ ਹੀ
[[ਨਿਊਕਲੀਔਨ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਡਾਈਪੋਲ ਮੋਮੈਂਟ]] ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬੰਨੇ ਹੋਏ ਨਿਰੀਖਣ, [[ਤਾਕਤਵਰ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆ]]ਵਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅਜੋਕੀ ਥਿਊਰੀ: [[ਕੁਆਂਟਮ ਕ੍ਰੋਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ]] ਅੰਦਰ ਵਕਤ ਪਲਟਾਓ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਉੱਤੇ ਕਠੋਰ ਹੱਦਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫੇਰ, ਇੱਕ ਸਾਪੇਖਿਕ ਕੁਆਂਟਮ ਫੀਲਡ ਥਿਊਰੀ ਦੀ CPT ਸਥਿਰਤਾ (ਇਨਵੇਰਿਅੰਸ) ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਤਾਕਤਵਰ CP ਉਲੰਘਣਾ ਉੱਤੇ ਕਠੋਰ ਹੱਦਾਂ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਲਾਈਨ 141:
ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ Φ ਵਿਚਲੀਆਂ ਐਂਟਰੀਆਂ ±1 ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੋਹਾਂ ''T''<sup>2</sup> = ±1 ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ''T'' ਦੀ ਐਂਟੀ-ਯੁਨਾਇਟਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਯੁਨਾਇਟਰੀ ਓਪਰੇਟਰ ਲਈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਅਰਟੀ ਓਪਰੇਟਰ, ਕੋਈ ਵੀ ਫੇਜ਼ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੈ।
ਇਸਤੋਂ ਬਾਦ, ''T'' ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਹੈਮਿਲਟੋਨੀਅਨ ਇਨਵੇਰੀਅੰਟ (ਨਾ-ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਮਾਤਰਾ)
ਵਕਤ ਪਲਟਾਓ ਦੀਆਂ ਯੁਨਾਇਟਰੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਆਂਟਮ ਅਵਸਥਾਵਾਂ, ਯਾਨਿ ਕਿ, ਜੋ '''T<sup>2</sup>=1''' ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੁਣਕ ਕੁਆਂਟਮ ਨੰਬਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਦੇ ਕਦੇ '''T-ਪੇਅਰਟੀ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
|