ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
→‎ਲਹੌਰ ਦੀ ਫ਼ਤਿਹ: ਹਿੱਜੇ ਸਹੀ ਕੀਤੇ
ਟੈਗ: ਮੋਬਾਈਲੀ ਸੋਧ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਦੀ ਸੋਧ
→‎ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਲੜਾਈ: ਹਿੱਜੇ ਸਹੀ ਕੀਤੇ
ਟੈਗ: ਮੋਬਾਈਲੀ ਸੋਧ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਦੀ ਸੋਧ
ਲਾਈਨ 92:
ਫ਼ਕੀਰ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਉੱਦ ਦੀਨ ਮੁਤਮਾਈਨ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੂੰ ਸਾਰਾ ਅਹਿਵਾਲ ਦੱਸਿਆ । ਪਰ ਯਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਇਸ ਰੋਇਆ ਨਾਲ਼ ਕਬਾਇਲੀ ਮੁਸ਼ਤਅਲ ਹੋ ਗਏ । [[ਪਠਾਣ]] ਖੁੱਲੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਤੇ ਆਮਾਦਾ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ([[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]]) ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ [[ਜਹਾਦ]] ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਬੁਲੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦਾ ਆਗੂ ਯਾਰ ਮਹਦ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਾਈ ਆਜ਼ਮ ਖ਼ਾਨ ਸੀ । ਉਸ ਨੇ ਕਬਾਇਲੀਆਂ ਦੇ ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਜਜ਼ਬਾਤ ਨੂੰ ਭੜਕਾਇਆ ਤੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਪਠਾਣਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰਾਂ ਦੀ ਲਾਮੀ ਤੋਂ ਨਿਜਾਤ ਦਿਲਾਏਗਾ । [[ਦਰਾ ਖ਼ੈਬਰ]] ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ [[ਜਹਾਦ]] ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਉੱਠਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ ਤੇ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਤੋਂ ''ਅੱਲ੍ਹਾ ਅਕਬਰ'' ਦੇ ਨਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਆਨ ਲੱਗ ਪਈਆਂ ।
 
== ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਾਂ ਨਾਲ਼ਨਾਲ ਲੜਾਈ ==
 
ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਬਾਕਾਅਦਾ ਤੇ ਬੇਕਾਇਦਾ ਫ਼ੌਜੀ ਦਸਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ [[ਫ਼ੌਜ]] ਨਾਲ਼ [[ਕਾਬਲ]] ਤੋਂ [[ਪਿਸ਼ਾਵਰ]] ਵੱਲ ਪੇਸ਼ ਕਦਮੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ । ਉਸ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ਼ ਰਾਹ ਚ ਹੋਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਲੁੱਟਮਾਰ ਦੇ ਲਾਲਚ ਚ ਰਲ਼ ਗਏ । ਜਦੋਂ 27 [[ਜਨੋਵਰੀ]] 1823ਈ.1823 'ਚ ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਖ਼ਾਨ [[ਪਿਸ਼ਾਵਰ]] ਪਹੁੰਚਿਆ , ਯਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਖ਼ਾਨ [[ਯਵਸਫ਼ਜ਼ਈ]] ਇਲਾਕੇ ਚ ਨੱਸ ਗਿਆ । ਇਹ ਖ਼ਬਰ [[ਲਹੌਰ]] ਪਹੁੰਚੀ ਤੇ ਰਣਜੀਤ ਨੇ ਫ਼ੌਰੀ ਹਮਲੇ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ । ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਾ [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]] ਤੇ [[ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵਾ]] ਹਰਾਵਲ ਦਸਤਿਆਂ ਦੀ ਕਿਆਦਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜਹਾਂਗੀਰ ਯੇ ਦੇ ਕਾਲੇ ਪਹੁੰਚੇ । ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਕਿਲ੍ਹਾ ਛੱਡ ਕੇ ਨੱਸ ਗਏ । ਜਦੋਂ ਆਜ਼ਮ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ [[ਪਿਸ਼ਾਵਰ]] ਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਯੇ ਦੇ ਕਿਲੇ ਦੀ ਸ਼ਿਕਸਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ , ਉਸਨੇ ਹੋਰ ਕਬਾਇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜਹਾਦ ਦੇ [[ਨਾਂ]] ਤੇ ਆਪਣੀ ਫ਼ੌਜ ਚ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ । [[ਆਫ਼ਰੀਦੀ]] , [[ਯਵਸਫ਼ਜ਼ਈ]] ਤੇ [[ਖ਼ਟਕ]] ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਉਸ ਦੇ ਇਰਦ ਗਰਦ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਗਏ । ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਾਂ ਦੀ ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਜਜ਼ਬਾਤ ਭੜਕ ਉਠੇ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਉਰੂਜ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ''ਮਰਨ ਯਾਂ ਮਾਰਨ'' ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਜ਼ਰੀਅਏ ਹਰਕਤ ਚ ਲੈ ਆਇਆ ਤੇ ਫ਼ੌਜ ਤੇ ਗੋਲਾ [[ਬਾਰੂਦ]] ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਦਮੀ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ [[ਦਰੀਏ-ਏ-ਸਿੰਧ]] ਦੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ । ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਦੇਖ ਕਿ ਬਹੁਤ ਮਾਯੂਸੀ ਹੋਈ ਕਿ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਾਂ ਨੇ ਦਰਿਆ ਦਾ ਪੁਲ ਪਹਿਲੇ ਈ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]] , ਜਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਈ ਜਹਾਂਗੀਰ ਯੇ ਤੇ ਮਿਲ ਮਾਰਿਆ ਸੀ , ਨੂੰ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਾਂ ਨੇ ਮਹਾ ਸਿਰੇ ਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ । ਆਜ਼ਮ ਖ਼ਾਨ ਨਾਲ਼ ਮਦਦ ਲਈ ਉਸਦੇ ਭਰਾ-ਏ-ਜਾਬਰ ਖ਼ਾਨ ਤੇ ਦੋਸਤ ਮੁਹੰਮਦ ਵੀ ਸਨ ।
ਸਾਰੀਆਂ ਪਹਾੜੀ ਚੋਟੀਆਂ ਤੇ [[ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ]] ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ , ਇਸ ਲਈ [[ਸਿੱਖ]] ਫ਼ੌਜ ਲਈ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ , ਕਿਉਂਜੇ [[ਕੁਸ਼ਤੀ|ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ]] ਦਾ [[ਪੁਲ]] ਬਨਾਣ ਚ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੇ ਬੈਠੀ [[ਪਠਾਣ]] ਫ਼ੌਜ ਆੜੇ ਆਂਦੀ ਸੀ । ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੀ ਫ਼ੌਜ ਬੜੀ ਭੈੜੀ ਹਾਲਤ ਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਸਨ , ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ । ਖਾ ਸਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਬਚਣ ਦਾ ਹੁਣ ਕੋਈ ਰਾਹ ਨਜ਼ਰ ਨਈਂ ਆਂਦਾ ਸੀ । ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੂੰ ਜਿਲਦ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲੈਣਾ ਸੀ , ਹੁਣ ਮੁਸ਼ਾਵਰਤ ਦਾ ਵੇਲ਼ਾ ਨਈਂ ਸੀ । ਹਮਲੇ ਦਾ ਵੇਲ਼ਾ ਆ ਗਿਆ । ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਵਕਤ ਚ ਬਹਾਦਰਾਨਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਆਪਣੇ ਦਸਤਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ । ਸਬਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਅਪਣਾ [[ਘੋੜਾ]] [[ਪਾਣੀ]] ਚ ਉਤਾਰਿਆ । ਫ਼ੌਜੀ ਦਸਤਿਆਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕੀਤੀ । ਹਰ ਤ੍ਰਾਣ ਦੇ ਜਾਨਵਰ [[ਊਂਠ]] , [[ਹਾਥੀ]] , [[ਘੋੜਾ|ਘੋੜੇ]] ਤੇ [[ਖ਼ੱਚਰ]] ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਗਏ । ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਰੇ ਦਰਿਆ ਦੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਲਹਿਰਾਂ ਚ ਬਹਿ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਹਥਿਆਰ ਵੀ ਦਰਿਆ ਬੁਰਦ ਹੋ ਗਏ । ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਰ ਦਸਤੇ ਪਾਰ ਉੱਤਰ ਗਏ ਤੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਲਹਿੰਦੇ ਕੰਡੇ ਤੇ ਮਿਲ ਮਾਰ ਲਿਆ । ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਹਰਕਤ ਚ ਆਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਈ [[ਖ਼ਾਲਸਾ]] ਫ਼ੌਜ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਤੌਰ ਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ । ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਟੁੱਟ ਗਈ । ਜਹਾਂਗੀਰ ਯੇ ਦੇ ਕਿਲੇ ਦੇ ਬੂਹੇ ਖੋਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਕਾਲੇ ਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ ।