ਕੌਨਸਟੈਨਟੀਨੋਪਲ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ 330 ਈ. ਤੋਂ 395 ਈ. ਤੱਕ [[ਰੋਮਨ ਸਮਰਾਜ]] ਦਾ ਤੇ 395 ਈ. 1453 ਈ. ਤੱਕ [[ਬਾਇਜੰਟਾਈਨ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਿਹਾ ਤੇ 1453ਈ. ਚਵਿੱਚ [[ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਦੀ ਹਾਰ]] ਤੋਂ ਬਾਦ 1923ਈ. ਤੱਕ [[ਉਸਮਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ|ਤੁਰਕ ਸਲਤਨਤ]] ਦੀ ਰਾਜਨਗਰੀ ਰਿਹਾ। ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਦੇਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਦ [[ਸੁਲਤਾਨਆਮ ਮੁਹੰਮਦਤੁਰਕ ਫ਼ਾਤਿਹ]]ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਂਇਸਨੂੰ "[[ਅਸਲਾਮਬੋਲਇਸਤਾਨਬੁਲ]]" ਰੱਖਿਆਕਹਿਣ ਜਹੜਾਕਲੱਗੇ, ਆਹਿਸਤਾਜਦ ਆਹਿਸਤਾਕਿ ਤਬਦੀਲਆਧਿਕਾਰਿਕ ਹੋਉਸਮਾਨੀ ਕੇਦਸਤਾਵੇਜ [[ਇਸਤਨਬੋਲ]]ਦੇ ਚਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਹੋਦਾ ਨਾਂ ਗਿਆ।ਰਹਿ ਗਿਆ।

ਸ਼ਹਿਰ [[ਏਸ਼ੀਆ]] ਤੇ [[ਯੂਰਪ]] ਦੇ ਸੰਗਮ ਤੇਉੱਤੇ [[ਸ਼ਾਖ਼ ਜ਼ਰੀਨ]] ਤੇ [[ਬਹਿਰਾ ਮੁਰਮੁਰਾ]] ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਥਿੱਤ ਹੈ ਤੇ ਕਰੌਣ ਵਸਤੀ ਚਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੇ ਅਮੀਰ ਸਰ ਸੀ, ਉਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਮਲਿਕਾਰਾਣੀ" ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।

ਇਤਿਹਾਸ ਚਵਿੱਚ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਨੇ ਕਈ ਨਾ ਬਦਲੇ ਜਿਹਨਾਂ ਚਵਿੱਚ [[ਬਾਜ਼ਨਤੀਇਮ]] ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ, [[ਬਿਜ਼ਾਨਤਿਨ]], ਨਵਾਂ [[ਰੂਮ]] (ਨੋਵਾ ਰੋਮਾ), ਅਸਲਾਮਬੋਲ ਤੇ [[ਇਸਤਨਾਬੋਲ]] ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ।

ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਨੀਹ 667 ਈਸਵੀ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚਵਿੱਵਿੱਚ [[ਯੂਨਾਨ]] ਦੀ ਤੌਸੀਅ ਦੇ ਅਰਕ ਦਿਨਾਂ ਚਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਬਾਨੀ [[ਬਾਅਜ਼ਸ]] ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ [[ਬਾਜ਼ਨਤੀਇਮ]] ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 11 [[ਮਈ]] 330 ਈ. ਨੂੰ [[ਕਸਤਨਤੀਨ ਆਜ਼ਮ]] ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਥਾਂ ਤੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਾਮੀਰ ਦੇ ਬਾਦ ਉਸਨੂੰ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

[[ਰੂਮੀ ਸਲਤਨਤ]] ਦੇ 363 ਈ. ਚ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਚ ਤਕਸੀਮ ਹੋਣ ਤੇ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਗਈ 376 ਈ. ਚ [[ਜੰਗ ਉਦਰਨਾ]] ਚ ਰੂਮੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੂੰ ਗੋਥਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਬਦਤਰੀਨ ਸ਼ਿਕਸਤ ਦੇ ਬਾਦ [[ਥੀਵਡੋਸਸ]] ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ 60 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀਆਂ ਤਣ ਫ਼ਸੀਲਾਂ ਚ ਬੰਦ ਕਰਦਿੱਤਾ । ਇਸ [[ਫ਼ਸੀਲ]] ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਉਸ ਤੋਂ ਲਾਈਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਏ ਕਿ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਈਜਾਦ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹਨੂੰ ਤੋੜਿਆ ਨਈਂ ਜਾ ਸਕਿਆ ਸੀ । ਥੀਵਡੋਸਸ ਨੇ 27 [[ਫ਼ਰਵਰੀ]] 425ਈ. ਚਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਚਵਿੱਚ ਜਾਮਾ ਵੀ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ।

ਸੱਤਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਚਵਿੱਚ [[ਅਵਾਰ]] ਤੇ [[ਬਲਗ਼ਾਰ]] ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੇ [[ਬਲਕਾਨ]] ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਤਹਿਸ ਨਹਿਸ ਕਰਦਿੱਤਾ ਤੇ ਮਗ਼ਰਿਬ ਵੱਲੋਂ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਲਈ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਗਏ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਮਸ਼ਰਿਕ ਚਵਿੱਚ [[ਸਾਸਾਨੀ ਸਲਤਨਤ]] ਨੇ [[ਮਿਸਰ]], [[ਫ਼ਲਸਤੀਨ]], [[ਸ਼ਾਮ]] ਤੇ [[ਆਰਮੀਨੀਆ]] ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਈਆ । ਇਸ ਮੌਕਾ ਤੇ [[ਹਰ ਕੁੱਲ]] ਨੇ ਇਕਤਦਾਰ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਕੇ ਸਲਤਨਤ ਨੂੰ [[ਯੂਨਾਨੀ]] ਰੰਗ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ [[ਲਾਤੀਨੀ]] ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਯੂਨਾਨੀ ਕੌਮੀ ਜ਼ਬਾਨਬੋਲੀ ਬਣਾਈ । ਹਰ ਕੁੱਲ ਨੇ ਸਾਸਾਨੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਇਤਿਹਾਸੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਆਗ਼ਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ੀਮ ਸ਼ਿਕਸਤ ਦਿੱਤੀ ਤੇ 627ਈ. ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਏ ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ [[ਇਸਲਾਮ]] ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ [[ਅਰਬ]]ਇੰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਉਭਰੀ ਜਿਸ ਨੇ [[ਫ਼ਾਰਸ]] ਚਵਿੱਚ [[ਸਾਸਾਨੀ ਸਲਤਨਤ]] ਦਾ ਖ਼ਾਤਮਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਦ [[ਬਾਜ਼ ਨਤੀਨੀ ਸਲਤਨਤ|ਬਾਇਜੰਟਾਈਨ ਸਾਮਰਾਜ]] ਤੋਂ [[ਬੀਨ ਅਲਨਹਰੀਨ]] ([[ਇਰਾਕ]]), [[ਸ਼ਾਮ]] ਤੇ [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਖੋ ਲਏ ।

ਅਰਬਾਂ ਨੇ 90 ਮਰਤਬਾ 111ਈ. ਤੇ876ਈ. ਚਵਿੱਚ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਦੇ ਨਾਕਾਮ ਮਹਾ ਸਿਰੇ ਕੀਤੇ ਦੂਜਾ ਮੁਹਾਸਿਰਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਦੋਨਾਂ ਰਸਤਿਆਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਗਈਆ ਸੀ । ਉਸ ਚਵਿੱਚ ਨਾਕਾਮੀ ਨਾਲ਼ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮਿਲੀ ।

ਗਿਆਹਰਵੀਂ ਸਦੀ ਚਵਿੱਚ [[ਬਾਜ਼ ਨਤੀਨੀ ਸਲਤਨਤ|ਬਾਇਜੰਟਾਈਨ ਸਾਮਰਾਜ]] ਬਤਦਰੀਜ ਜ਼ਵਾਲ ਵੱਲ ਗਾਮਜ਼ਨ ਰਹੀ ਖ਼ਸੋਸਾ [[ਜੰਗ ਮੁਲਾਜ਼ ਕਰਦ]] ਚਵਿੱਚ [[ਸਲਜੋਕ ਸਲਤਨਤ]] ਦੇ ਹੁਕਮਰਾਨ [[ਅਲਪ ਅਰਸਲਾਨ]] ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਹੈਰਾਨ ਕਣ ਸ਼ਿਕਸਤ ਦੇ ਬਾਦ ਰੂਮੀ ਫ਼ਰਮਾ ਨਰੋਆ [[ਰੋਮਾਨੋਸ ਚਹਾਰੁਮ|ਰੋਮਾਨੋਸ ਵਿੱਚਹਾਰੁਮ]] ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਈਆ ਗਈਆ ਤੇ ਕੁੱਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤੇ ਰਿਹਾ ਕਰਦਿੱਤਾ ਗਈਆ । ਵਾਪਸੀ ਤੇ ਰੋਮਾਨੋਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਦਿੱਤਾ ਗਈਆ ਤੇ ਨਵੇਂ ਹੁਕਮਰਾਨ [[ਮਾਈਕਲ ਹਫ਼ਤਮ ਡੋਕਾਸ]] ਨੇ ਸਲਜੋਕੀਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਜ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿੱਤਾ ਜਿਸਦੇ ਜਵਾਬ ਚਵਿੱਚ [[ਤਰਕ]] ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਚੜ੍ਹਾਈਵਿੱਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ [[ਅਨਾਤੋਲਿਆ]] ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਫ਼ਤਿਹ ਕਰ ਲਈਆ ਤੇ ਬਾਜ਼ਬਾਇਜੰਟਾਈਨ ਨਤੀਨੀ ਸਲਤਨਤਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਮੁਰੱਬਾ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਮਹਿਰੂਮ ਕਰਦਿੱਤਾ ।

[[ਸਲੀਬੀ ਜੰਗਾਂ]] ਦੇ ਦੌਰਾਨ 13 ਅਪਰੈਲ 1204ਈ. ਨੂੰ ਸਲੀਬੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਈ ਸ਼ਹਿਰ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਈਆ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸ਼ਦੀਦ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਈਆਪਹੁੰਵਿੱਚਾਈਆ 1261ਈ. ਚ�ਵਿੱਚ� ਬਾਜ਼ ਨਤੀਨੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ [[ਮਾਈਕਲ ਹਸ਼ਤਮ ਹੈਲੋ ਲੌ ਕਿਸ]] ਦੇ ਜ਼ੇਰ ਨਿਗਰਾਨੀ [[ਲਾਤੀਨੀ]] ਹੁਕਮਰਾਨ [[ਬਾਲਡਵੀਨ ਸਾਨੀ]] ਤੋਂ ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਵਾਪਸ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈਆ ।

ਕਾਂਸਤਾਂਤਨੋਪਲ ਨੂੰ 29 ਮਈ 1403ਈ. ਚਵਿੱਚ [[ਉਸਮਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ [[ਮੁਹੰਮਦ ਚੌਥਾ|ਮੁਹੰਮਦ ਵਿੱਚੌਥਾ]] ਨੇ ਫ਼ਤਿਹ ਕਰ ਕੇ ਦਾਰੁਲਖ਼ਿਲਾਫ਼ਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ।