ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਮਿੱਟੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

Browse history interactively
← ਪੁਰਾਣੀ ਤਬਦੀਲੀਅਗਲੀ ਸੋਧ →
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
VisualWikitext
No edit summary
"Mud" ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ
ਲਾਈਨ 1:
[[Fileਤਸਵੀਰ:Estructura2003-suelo11-27_Northerner_boots_in_mud.jpg|thumb|right300x300px|ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬੂਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦੀਅਾਂਜੋੜਾ<br ਪਰਤਾਂ/>]]
ਮਿੱਟੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਇਕ ਤਰਲ ਜਾਂ ਅਰਧ-ਤਰਲ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮਿੱਟੀ (ਟੱਟੀ, ਗਾਰ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ) ਦਾ ਕੋਈ ਸੰਜੋਗ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਬਾਰਾਂ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸ੍ਰੋਤਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਣਦਾ ਹੈ ।ਪੁਰਾਤਨ ਚਿੱਕੜ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਭਾਂਡਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸੰਘਣੇ ਚਟਾਨ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਬਣਾਉਣਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਾਲ ਜਾਂ ਮੂਡਸਟੋਨ (ਆਮ ਕਰਕੇ ਲੂਪਾਈਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਬਣਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇੰਦਰਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਭੂਮੀ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਲੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਬੇਅਰਾਕੀਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
[[File:Stagnogley.JPG|thumb|ਮਿੱਟੀ]]
 
== ਬਿਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ==
'''ਮਿੱਟੀ''' ('''ਧਰਤੀ''', '''ਭੌਂ''', '''ਭੋਇੰ''', '''ਜ਼ਮੀਨ''' ਆਦਿ) ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਸਾਇਣਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਚਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ-ਫੁੱਟਣ ਨਾਲ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਫ਼ਲ, ਸਬਜੀਆਂ, ਅਨਾਜ, ਲੱਕੜੀ ਆਦਿ ਸਭ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਸ਼ੂ ਅਤ ਜਾਨਵਰ ਸਭ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਰ ਸਮੇਂ ਵਧਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਚਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਧਾਤਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤਹਿ ਵਿਛੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਕੁਝ ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਧਰਤੀ ਬਣੀ ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਸੀ ਇਸ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਛਿਲੜ ਸਖਤ ਹੋ ਕਿ ਚਟਾਨ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਚਟਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਚੱਕੀ ਨੇ ਪੀਸਣਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ। ਜਿਵੇਂ, [[ਹਵਾ]], [[ਮੀਂਹ]], [[ਗੜੇ]], [[ਬਰਫ]], [[ਪਾਣੀ]], [[ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ]], ਇਹਨਾਂ ਚਟਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੀਸਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਬਣਦੀ ਗਈ।<ref>{{cite book| last= Canarache, A| last2=Vintila, I| last3=Munteanu, I| date=2006 |title=Elsevier's Dictionary of Soil Science |edition=1st |isbn=9780080561318 |publisher=Elsevier Science}}</ref>
[[ਤਸਵੀਰ:Punjabi_Home.JPG|thumb|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਚਿੱਕੜ ਦਾ ਪਲਾਸਟਰ ਹੋਇਆ ਘਰ <br />]]
==ਭੌਤਿਕ ਅੰਗ==
[[ਤਸਵੀਰ:Fortaleza_de_Bam,_Irán,_2016-09-23,_DD_09.jpg|thumb|ਆਰਗ ਈ ਬਾਮ, ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਐਡਬੇਅ ਅਤੇ ਕੱਚਾ ਇਮਾਰਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list/1208|title=Bam and its Cultural Landscape|last=Centre|first=UNESCO World Heritage|website=whc.unesco.org|language=en|access-date=2017-12-30}}</ref>]]
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ [[ਰੇਤ]], [[ਭਲ]], [[ਚੀਕਣੀ ਮਿੱਟੀ]], [[ਮੱਲੜ੍ਹ]], [[ਕੰਕਰ]], [[ਜੀਵਾਣੂ]] (ਬੈਕਟੀਰੀਆ) ਆਦਿ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਬਣਤਰ ਹਰ ਥਾਂ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਬਣਤਰ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
{| class="wikitable"
| align="right"|'''ਨਾਂਅ'''
|'''ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ'''
|-
|align="right"|ਖਣਿਜ਼ ਪਦਾਰਥ, ਰੇਤ, ਭਲ ਅਤੇ ਚੀਕਣੀ ਮਿੱਟੀ||align="right"|40
|-
|align="right"|ਹਵਾ,||align="right"|25
|-
|align="right"|ਪਾਣੀ||align="right"|25
|-
|align="right"|ਜੀਵਕ ਪਦਾਰਥ||align="right"|10
|-
|}
==ਗੁਣ==
*ਮਿੱਟੀ ਇੱਕ ਠੋਸ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੇਤ ਅਤੇ ਚੀਕਣੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
*ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜੁੜਨ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ।
*ਇਸ ਵਿੱਚ [[ਬੈਕਟੀਰੀਆ]] ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
*ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੇ ਮੁਕਬਲੇ ਜਲਦੀ ਗਰਮ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
*ਇਹ ਪਾਣੀ ਚੂਸ ਕੇ ਫੈਲ ਅਤੇ ਸੁੱਕਣ ਤੇ ਸੁਕੜਦੀ ਹੈ।
*ਪੌਦੇ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
*ਸਾਧਾਰਨ ਮਿੱਟੀ ਉਦਾਸੀਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
*ਮਿੱਟੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ [[ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ]] ਹੈ ਪਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਪਿਛੋਂ ਮੋਟੇ ਕਣ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਚੀਕਣੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਣ ਲਟਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
*ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਣ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ [[ਕੋਸ਼ਿਕਾ ਨਲੀ]]ਆਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚਲਾ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪੌਦੇ ਇਸ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
 
=== ਆਕਸੀਨ ===
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਰਤੀ]]
ਉਸਾਰੀ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ, ਚਿੱਕੜ ਇਕ ਅਰਧ-ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੋਟ, ਸੀਲ, ਜਾਂ ਸਾਮੱਗਰੀ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਗਾਰੇ ਦੀ ਬਣਤਰ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਨੂੰ ਸਲੇਰੀ, ਮੋਰਟਾਰ, ਪਲਾਸਟਰ, ਸਟੋਕੋ ਅਤੇ ਕੰਕਰੀਟ ਸਮੇਤ ਕਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਨਾਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ]]
 
=== ਪਦਾਰਥ ===
ਮਿੱਟੀ, ਕੋਬ, ਐਡਬੋ, ਮਿੱਟੀ, ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਨਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਪਥਰਾਂ, ਬੱਜਰੀ, ਤੂੜੀ, ਚੂਨੇ ਅਤੇ / ਜਾਂ ਬਿਟਾਮਿਨ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਸਮਝ ਸਕਣ। ਇਸ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਕੰਧਾਂ, ਫ਼ਰਸ਼ ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਤਰੀਕੇ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਧਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਡਬ੍ਰਿਕਸ ਜਾਂ ਕੰਡੇ ਤੇ ਡੱਬਾਬੰਦ, ਮਿੱਟੀ-ਮੋਟੇ ਭੂਮੀ ਜਾਂ ਕਬੀਲੇ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪਲਾਸਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਤਹਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
 
==== ਮਡਬ੍ਰਿਕ ====
[[ਤਸਵੀਰ:Amran.jpg|right|thumb|ਅਮਰਾਨ, ਯਮਨ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਘਰ<br />]]
ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਇੱਟਾਂ ਵਿਚ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਡਬੇਏ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਮੱਲ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਸੁੱਕਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ<ref>{{Cite web|url=http://www.yourhome.gov.au/materials/mud-brick|title=Mud brick|last=admin_666|date=29 July 2013|website=yourhome.gov.au}}</ref>। ਸਟਰੋ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਬਿੰਡਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਜਾਲੀ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇੱਟ ਹੋਰ ਭੰਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤੂੜੀ ਭੰਗ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ, ਪੂਰੇ ਇੱਟ ਵਿਚ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵੰਡਦਾ ਹੈ<ref>Smith, Michael G. ''The Cobber’s Companion: How to Build Your Own Earthen Home''. Cottage Grove: Cob Cottage, 1998. Print.</ref>। ਅਜਿਹੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਚੂਨੇ, ਇੱਟ, ਚੱਕਰ ਜਾਂ ਡੰਗਰ ਬੁਨਿਆਦ, ਅਤੇ ਸਿੱਲ੍ਹੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਹਵਾ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਛੱਤ ਦੇ ਓਵਰਹਾਂਗ ਦੁਆਰਾ. ਬੇਹੱਦ ਖੁਸ਼ਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਇਕ ਚੰਗੀ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਫਲੈਟ ਛੱਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ (ਪਡਲਡ) ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪਰਤ ਨੂੰ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਗਰਮ ਹੋਣ ਤੇ ਫੈਲਾਏਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਹੋਰ ਵੀ ਰੋਧਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ<ref>{{Cite web|url=http://www.nps.gov/tps/how-to-preserve/briefs/5-adobe-buildings.htm|title=Preservation Brief 5: Preservation of Historic Adobe Buildings|website=nps.gov}}</ref> । ਅਡੋਬ ਮਾਡਰਬ੍ਰਿਕਸ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪਊਬਲੋ ਇੰਡੀਅਨਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
 
== References ==
{{Reflist}}
"https://pa.wikipedia.org/wiki/ਮਿੱਟੀ" ਤੋਂ ਲਿਆ