1770 ਦਾ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਮਹਾਨ ਅਕਾਲ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

'''1770 ਦਾ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਮਹਾਨ ਅਕਾਲ''' (''Eng: '''Great Bengal Famine of 1770''''', ਬੰਗਾਲੀ: 76-ਦੇ ਮੰਬਨਟਰ, ਚਹਿਤੋਰੋਰ ਮੋਨਨੋਤੌਰ, 'ਦ ਫੈਮੀਨ ਆਫ '76) 1769 ਅਤੇ 1773 (ਬੰਗਾਲੀ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿਚ 1176 ਤੋਂ 1180) ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਲ਼ ਪਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ [[ਬਿਹਾਰ]] ਦੇ ਗੰਗਾ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਖੇਤਰ' ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਸੀ। ਬੰਗਾਲ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=BOHnCwAAQBAJ|title=Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation|last=Amartya Sen|publisher=Oxford University Press|year=1981|isbn=978-0-19-828463-5|page=39| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080853/https://books.google.com/books?id=BOHnCwAAQBAJ | archivedate = 26 December 2018 }}</ref> [[ਵਾਰਨ ਹੇਸਟਿੰਗਸ]] ਦੀ 1772 ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਤੀਜਾ ਹਿੱਸਾ ਮੌਤ ਭੁੱਖ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਸੀ।<ref name="Jonsson2013p167">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=d9FUmajYyqgC&pg=PT167|title=Enlightenment's Frontier: The Scottish Highlands and the Origins of Environmentalism|last=Fredrik Albritton Jonsson|date=18 June 2013|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-16374-2|pages=167–170| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080853/https://books.google.com/books?id=d9FUmajYyqgC&pg=PT167 | archivedate = 26 December 2018 }}</ref>

ਇਹ ਅਕਾਲ 18 ਵੀਂ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਲ ਅਤੇ ਭੁੱਖਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀਆਂ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3IrKEzgkQkMC|title=Late Victorian Holocausts: El Niño Famines and the Making of the Third World|last=Mike Davis|publisher=Verso|year=2001|isbn=978-1-85984-739-8|pages=5–7| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080857/https://books.google.com/books?id=3IrKEzgkQkMC | archivedate = 26 December 2018 }}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Vr2qnK_QOuAC&pg=PA1411|title=The Cambridge world history of food. 2|last=Murton Brian|publisher=Cambridge University Press|year=2001|isbn=978-0-521-40215-6|editor-last=Kenneth F. Kiple|pages=1411–1427| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080902/https://books.google.com/books?id=Vr2qnK_QOuAC&pg=PA1411 | archivedate = 26 December 2018 }}</ref> ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਇਤਿਹਾਸ ਜਰਨਲ ਵਿਚ ਵਿਨੀਤਾ ਦਾਮੋਦਰਨ ਮਾਈਕ ਡੇਵਿਸ ਨੂੰ ਦਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਜਿਹੇ ਬਸਤੀਵਾਸੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਮਾਰਕੀਟ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਾਲ ਅਤੇ ਤਬਾਹੀ ਸਨ। ਅਕਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1769 ਵਿਚ ਇਕ ਅਸਫਲ ਮਾਨਸੂਨ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਕੇ ਅਤੇ ਦੋ ਨਿਰੰਤਰ ਚਾਵਲ ਫਸਲਾਂ ਅਸਫ਼ਲ ਹੋਈਆਂ।<ref>{{Cite journal|last=Damodaran|first=Vinita|date=2016-10-12|title=Famine in Bengal: A Comparison of the 1770 Famine in Bengal and the 1897 Famine in Chotanagpur|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/097194580701000206|journal=The Medieval History Journal|language=en|volume=10|issue=1-2|pages=143–181|doi=10.1177/097194580701000206}}</ref> ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ 1765 ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੇਂਡੂ-ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਸੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੁਰੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਨਿਵੇਸ਼, ਜੰਗ ਤੋਂ ਤਬਾਹੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੈਕਸ ਮਾਲੀਆ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਲਸੀ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਮਰਤਯ ਸੇਨ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣੀ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਣਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>https://newrepublic.com/article/61784/imperial-illusions</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2015/mar/04/east-india-company-original-corporate-raiders|title=The East India Company: The original corporate raiders|last=Dalrymple|first=William|date=4 March 2015|access-date=6 June 2015|agency=The Guardian| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080858/https://www.theguardian.com/world/2015/mar/04/east-india-company-original-corporate-raiders | archivedate = 26 December 2018 }}, Quote: "Before long the province, already devastated by war, was struck down by the famine of 1769, then further ruined by high taxation. Company tax collectors were guilty of what today would be described as human rights violations. A senior official of the old Mughal regime in Bengal [''or in other sources, an anonymous contemporary pamphleteer''] wrote in his diaries: "Indians were tortured to disclose their treasure; cities, towns and villages ransacked; jaghires and provinces purloined: these were the ‘delights’ and ‘religions’ of the directors and their servants."</ref>

ਬਾਅਦ ਵਿਚ 1770 ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਬਾਰਸ਼ ਨੇ ਚੰਗੀ ਫ਼ਸਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਥੰਮ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਛੋਟਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁੱਲ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧ ਗਈ। ਤਕਰੀਬਨ 10 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ, ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਦੀ ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ ਤਿਹਾਈ ਆਬਾਦੀ, ਅਨਾਜ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=http://ebooks.adelaide.edu.au/f/fiske/john/f54u/index.html|title=The Unseen World and other essays|last=Fiske|first=John|publisher=Kessinger Publishing, LLC|year=1942|isbn=0-7661-0424-9| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080855/https://ebooks.adelaide.edu.au/f/fiske/john/f54u/index.html | archivedate = 26 December 2018 }}</ref><ref name="google1908">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=4BcoAAAAYAAJ|title=The economic history of India under early British rule|last=Dutt|first=Romesh Chunder|publisher=Kegan Paul, Trench, Trübner & Co.|year=1908| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080852/https://books.google.com/books?id=4BcoAAAAYAAJ | archivedate = 26 December 2018 }}</ref>

* {{Cite news|url=http://blogs.telegraph.co.uk/news/willheaven/100048709/the-history-of-british-india-will-serve-david-cameron-well-as-long-as-he-doesnt-talk-about-it/|title=The history of British India will serve David Cameron well – as long as he doesn't go on about it|last=Heaven|first=Will|date=28 July 2010|access-date=15 October 2010|publisher=The Telegraph|location=London| archiveurl = http://web.archive.org/web/20181226080901/https://www.telegraph.co.uk/opinion/ | archivedate = 26 December 2018 }}