ਅਮੀਰ ਖ਼ੁਸਰੋ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

'''ਅਬੁਲ ਹਸਨ ਯਾਮੀਨੁੱਦੀਨ ਖੁਸਰੋ''' ([[ਉਰਦੂ]]: ابوالحسن یمین‌الدین خسرو‎; [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]: अबुल हसन यमीनुद्दीन ख़ुसरो), '''ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦਹਿਲਵੀ''' (امیر خسرو دہلوی; अमीर ख़ुसरौ दहलवी) ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ]], [[ਵਿਦਵਾਨ]] ਅਤੇ [[ਕਵੀ]] ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਖਾਸਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੇ [[ਸਿਤਾਰ]] ਅਤੇ [[ਤਬਲਾ]] ਸਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਾਢ ਕਢੀ। ਇਹ ਇੱਕ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ|ਸੂਫੀ ਰਹੱਸਵਾਦੀ]] ਸੀ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ [[ਨਿਜ਼ਾਮੁੱਦੀਨ ਔਲੀਆ]] ਦਾ ਰੂਹਾਨੀ ਚੇਲਾ ਸੀ। ਇਸਨੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਫ਼ਾਰਸੀ]] ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿੱਖੀਆਂ ਪਰ [[ਹਿੰਦਵੀ]] ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿੱਖੀਆਂ ਹਨ।

ਮਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਲਾਚਨ ਜਾਤੀ ਦੇ ਤੁਰਕ ਸੈਫੁੱਦੀਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਦਾ ਜਨਮ 652 ਹਿਜਰੀ ਵਿੱਚ ਏਟਾ (ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਦੇ ਪਟਿਆਲੀ ਨਾਮਕ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲਾਚਨ ਜਾਤੀ ਦੇ ਤੁਰਕ ਚੰਗੇਜ ਖਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋਕੇ [[ਬਲਵਨ]] (1266 - 1286) ਦੇ ਰਾਜਕਾਲ ਵਿੱਚ ‘’ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆ ਬਸੇ ਸਨ। ਖੁਸਰੋ ਦੀ ਮਾਂ ਬਲਬਨ ਦੇ ਯੁੱਧਮੰਤਰੀ ਇਮਾਦੁਤੁਲ ਮਲਕ ਦੀ ਕੁੜੀ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਔਰਤ ਸੀ। ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਖੁਸਰੋ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 20 ਸਾਲ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਉਹ ਕਵੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਏ। ਖੁਸਰੋ ਵਿੱਚ ਵਿਵਹਾਰਕ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਖੁਸਰੋ ਨੇ ਕਦੇ ਅਵਹੇਲਨਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।

ਦੁਰਾਯੇ ਨੈਨਾ ਬਨਾਏ ਬਤੀਯਾਂ ।ਬਤੀਯਾਂ।

ਨ ਲੇਹੋ ਕਾਹੇ ਲਗਾਯੇ ਛਤੀਯਾਂ ।ਛਤੀਯਾਂ।

ਵਾ ਰੋਜ਼-ਏ-ਵਸਲਤ ਚੋ ਉਮਰ ਕੋਤਾਹ ।ਕੋਤਾਹ।

ਤੋ ਕੈਸੇ ਕਾਟੂੰ ਅੰਧੇਰੀ ਰਤੀਯਾਂ ।ਰਤੀਯਾਂ।

ਬ ਸਦ ਫ਼ਰੇਬਮ ਬਾਬੁਰਦ ਤਸਕੀਂ ।ਤਸਕੀਂ।

ਪਿਯਾਰੇ ਪੀ ਕੋ ਹਮਾਰੀ ਬਤੀਯਾਂ ।ਬਤੀਯਾਂ।

ਹਮੇਸ਼ਾ ਗਿਰਯਾਨ, ਬਾ ਇਸ਼ਕ ਆਂ ਮੇਹ ।ਮੇਹ।

ਨਾ ਆਪ ਆਵੇਂ ਨ ਭੇਜੇਂ ਪਤੀਯਾਂ ।ਪਤੀਯਾਂ।

ਜੋ ਜਾਯੇ ਪਾਂਵ, ਪੀਯਾ ਕੇ ਖਟੀਯਾਂ ।ਖਟੀਯਾਂ।<ref>[http://www.punjabi-kavita.com/PoetryAmirKhusro.php ਜ਼ਿਹਾਲ-ਏ-ਮਿਸਕੀਂ ਮਕੁਨ ਤਗ਼ਾਫ਼ੁਲ]</ref>