ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਕਾਈ ਢਾਂਚਾ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
png->svg |
Satdeepbot (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB |
||
ਲਾਈਨ 1:
[[ਤਸਵੀਰ:Brochure title page.jpg|thumb|150px|right|''[http://www.bipm.org/en/publications/brochure/
[[ਤਸਵੀਰ:Metric system adoption map.svg|thumb|right|upright=1.5|ਤਿੰਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਰੂਪ ਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੂਰਨ ਯਾ ਮੁਢਲੀ ਮਾਪ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਹਨ: [[ਲਾਇਬੇਰੀਆ]], [[ਮਯਾਂਮਾਰ]] ਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ]]।]]
'''ਅੰਤਰਦੇਸ਼ੀ ਇਕਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ''' (ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ'''SI''', [[ਫ੍ਰੈਂਚ]] ''Le '''S'''ystème '''I'''nternational d'unités''ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ), [[ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ]] ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਦਸ਼ਮਲਵ]] ਔਰ ਦਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਨਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ [[ਵਿਗਿਆਨ]] ਅਰ [[ਵਪਾਰ]] ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। <!--English units are still used in some scientific applications, but note also that parsecs in astronomy, calories and mmHg in the medical sciences, and electronvolts in physics are not part of the specific system of units known as SI, to just scratch the surface-->
<ref>[http://www.bipm.org/en/si/base_units/ Official BIPM defintions]</ref><ref>SI ਇਕਾਈਆਂ ਦਿ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੀ ਬਾਹਰੀ ਅਮਤਰਜਾਲ ਕੜੀ {{plainlink|http://www.physics.nist.gov/cuu/Units/units.html NIST}} ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ SI ਇਕਾਈਆਂ ਤੇ ਆਧਾਰਸ਼ੁਦਾ, [[ਗੁਲਾਮ ਇਕਾਈਆਂ|ਗੁਲਾਮ ਇਕਾਈਆ]] ਦੇ ਵਿੱਚਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ{{plainlink|http://www.physics.nist.gov/cuu/Units/SIdiagram.html ਖਾਕਾ ਤਸਵੀਰ}} ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। [[ਮੂਲ ਇਕਾਈ|ਮੂਲ ਇਕਾਈਆਂ]] ਦਾ ਵਰਨਣ ਭੀ ਇਸ ਸਾਈਟ ਤੇ ਮਿਲੇਗਾ।</ref><ref>"In
ਪੁਰਾਣੀ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। SI ਨੂੰ 1960 ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀ [[ਸੇਂਟੀਮੀਟਰ]]-[[ਗ੍ਰਾਮ]]-[[ਸੈਕੰਡ]] ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਥਾਂ ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਕਈ ਔਕੜਾਂ ਸਨ [[ਮੀਟਰ]]-[[ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ]]-[[ਸੈਕੰਡ]] ਯਾਨੀ (MKS) ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਾਹੀਂ ਮੋਕਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। SI ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ, ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਇਕਾਈਆਂ ਅੰਤਰਦੇਸ਼ੀ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਰਾਂਹੀ ਹੀ ਬਣਾਈਆਂ ਤੇ ਬਦਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਗਭਗ ਸੰਸਾਰ ਵਿਆਪੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੈ ਔਰ ਬਹੁਤੇ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਤੌਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦੇ। ਪਰੰਤੂ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ]] ਤੇ [[ਬ੍ਰਿਟੇਨ]] ਇਸ ਦੇ ਅਪਵਾਦ ਹਨ
ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਵੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਮੁਕੱਰਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤ [[ਅਧਾਰ ਇਕਾਈਆਂ]] ਯਾ ਮੂਲ ਇਕਾਈਆਂ([[ਮੀਟਰ]], [[ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ]], [[ਸੈਕੰਡ]], [[ਐਮਪੀਅਰ]], [[ਕੈਲਵਿਨ]], [[ਮੋਲ (ਇਕਾਈ)|ਮੋਲ]], [[ਕੈਂਡੇਲਾ]], [[ਕੂਲੰਬ]]) ਤੇ ਹੋਰ ਕਈ [[ਸੰਤਾਨ ਇਕਾਈਆਂ]] ਹਨ। ਕੁਛ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੇ
{{TOCleft}}
ਲਾਈਨ 16:
== ਇਕਾਈਆ ਦਾ ਕਾਰ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋਣਾ ==
ਕਿਸੀ ਇਕਾਈ ਦੇ ਮੂਲ ਵਰਨਣ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਾਰ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫ਼ਰਕ ਹੈ। ਹਰੇਕ SI [[ਅਧਾਰ ਇਕਾਈ]] ਦਾ ਵਰਨਣ ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਬਿਆਨਿਆ ਗਿਆ ਗਈ ਹੈ ਤਾਕਿ ਉਹ ਲਾਮਿਸਾਲ ਹੋਵੇ ਤੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਠੋਸ ਅਧਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰੇ ਜਿਸ ਤੇ ਅਧਾਰ ਰੱਖ ਕੇ ਸਭ ਤੌਂ ਸ਼ੁੱਧ ਮਾਪਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਣ। ਇੱਕ ਇਕਾਈ ਦੇ ਵਰਨਣ ਦਾ ਕਾਰ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸਸੇ ਕਿ ਵਹ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਉਸ ਇਕਾਈ ਕੀ ਭਾਂਤਿ ਹੀ ਉਸਕੀ ਮਾਤ੍ਰਾ ਕੇ ਮਾਨ ਔਰ ਉਸਸੇ ਜੁਡ਼ੀ ਅਨਿਸ਼੍ਚਿਤਤਾ ਕੋ ਸ੍ਥਾਪਿਤ ਕਰਨੇ ਹੇਤੁ; ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀ ਜਾ ਸਕੇ. ਕੁਛ ਮਹਤ੍ਵਪੂਰ੍ਣ ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਏਂ ਕੈਸੇ ਕਾਰ੍ਯਾਨ੍ਵਿਤ ਕੀ ਜਾਤੀ ਹੈਂ, ਯਹ [[BIPM]] ਕੀ ਵੇਬਸਾਈਟ ਪਰ ਦਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ<ref>::[http://www.bipm.org/en/si/si_brochure/appendix2/ SI ''ਵ੍ਯਵਹਾਰਿਕ ਕਾਰ੍ਯਾਨ੍ਵਯਨ'' ਵਿਵਰਣਿਕਾ]</ref>
ਏਕ SI ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਇਕਾਈ ਅਦ੍ਵਿਤੀਯ ਰੂਪ ਕੇਵਲ SI ਮੂਲ ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਰੂਪ ਮੇਂ ਹੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣਤ [[ਵਿਦ੍ਯੁਤ ਪ੍ਰਤਿਰੋਧ]] ਕੀ SI ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਇਕਾਈ, [[ਓਹ੍ਮ]] (ਚਿਨ੍ਹ Ω), ਇਸ ਸਂਬਂਧ ਸੇ ਹੀ ਅਦ੍ਵਿਤੀਯ ਰੂਪ ਸੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ: Ω = m<sup>2</sup> kg s<sup>−3</sup> A<sup>−2</sup>, ਜੋ ਕਿ ਵਿਦ੍ਯੁਤ ਪ੍ਰਤਿਰੋਧ ਕੀ ਮਾਤ੍ਰਾ, ਕੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕਾ ਹੀ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਕੋਈ ਭੀ ਤਰੀਕਾ, ਜੋ ਕਿ ਭੌਤਿਕੀ ਕੇ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤੋਂ/ਨਿਯਮੋਂ ਸੇ ਸਾਮਂਜਸ੍ਯ ਰਖਤਾ ਹੋ, ਵਹ ਕਿਸੀ ਭੀ SI ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਕਾਰ੍ਯਾਨ੍ਵਯਨ ਹੇਤੁ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ।
== ਇਤਿਹਾਸ ==
{{ਮੁੱਖ|ਮੀਟਰ|ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ|ਸੈਕਣ੍ਡ|ਏਮ੍ਪੀਯਰ| ਕੈਲ੍ਵਿਨ| ਮੋਲ (ਇਕਾਈ) |ਕੈਨ੍ਡੇਲਾ| ਕੂਲਮ੍ਬ}}
ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੋ ਵੈਜ੍ਞਾਨਿਕੋਂ ਕੇ ਸਮੂਹ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਭਿਕਲ੍ਪਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਥਾ। ਇਨਮੇਂ [[:en:Antoine Lavoisier|ਏਨ੍ਟੋਨੀ ਲੌਰਿਯੇਟ ਲੈਵਾਸ਼ਿਏ]] ਪ੍ਰਮੁਖ ਥੇ, ਜਿਨ੍ਹੇਂ ''ਆਧੁਨਿਕ ਰਸਾਯਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਕਾ ਜਨਕ'' ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੂਹ ਕੋ ਤਰ੍ਕਸਂਗਤ ਮਾਪਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਾ ਨਿਰ੍ਮਾਣ ਕਰਨੇ ਹੇਤੁ; [[ਫ੍ਰਾਂਸ]] ਕੇ ਸਮ੍ਰਾਟ [[:en:Louis XVI|ਲੁਈ XVI]] ਦ੍ਵਾਰਾ ਏਕੀਕਰਤ ਏਵਂ ਅਧਿਕਰਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਥਾ। ਫ੍ਰਾਂਸੀਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤਿ ਕੇ ਉਪਰਾਂਤ ਨਈ ਸਰਕਾਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਯਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਂਗੀਕਰਤ ਕਰ ਲੀ ਗਈ ਥੀ।<ref>{{cite web|url=http://www1.bipm.org/en/si/history-si/name_kg.html|title=The name "kilogram"|accessdate=2006-07-25}}</ref> [[1 ਅਗਸਤ]], [[1793]], ਕੋ ਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰੀਯ ਸਮ੍ਮੇਲਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਨਯਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ''ਮੀਟਰ'' ਭੀ ਅਂਗੀਕਰਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਔਰ ਏਕ ਅਸ੍ਥਾਯੀ ਲਮ੍ਬਾਈ ਕੇ ਸਾਥ-ਸਾਥ ਹੀ ਅਨ੍ਯ ਦਸ਼ਮਲਵ ਇਕਾਇਯਾਂ ਭੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੁਈਂ। 7 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1795 (''Loi du 18 germinal,
ਆਜ ਵਿਸ਼੍ਵ ਭਰ ਮੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋ ਰਹੀ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਕਈ ਬਦਲਾਵ ਦੇਖੇ ਹੈਂ। ਇਸਨੇ ਕਈ ਪਰਂਪਰਾਗਤ ਪ੍ਰਣਾਲਿਯੋਂ ਕੋ ਅਧਿਕ੍ਰਮਿਤ ਭੀ ਕਿਯਾ ਹੈ। ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਵਿਸ਼੍ਵ ਯੁਦ੍ਧ ਕੇ ਬਹੁਤ ਬਾਦ ਤਕ ਕਈ ਭਿਨ੍ਨ ਮਾਪਨ ਪ੍ਰਣਾਲਿਯਾਂ ਵਿਸ਼੍ਵ ਭਰ ਮੇਂ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤ ਹੋ ਰਹੀਂ ਥੀਂ। ਇਨਮੇਂ ਸੇ ਕਈ ਪ੍ਰਣਾਲਿਯਾਂ, ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੀ ਹੀ ਭਿਨ੍ਨਕ ਥੀ, ਜਬਕਿ ਅਨ੍ਯ ਯਾ ਤੋ ਇਮ੍ਪੀਰਿਯਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਯਾ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪਰ ਆਧਾਰਿਤ ਥੀਂ। ਤਬ ਯਹ ਆਵਸ਼੍ਯਕਤਾ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਈ ਕਿ ਇਨ ਸਬ ਕਾ ਮੀਟ੍ਰੀਕਰਣ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ, ਜਿਸਸੇ ਏਕ ਵਿਸ਼੍ਵਵ੍ਯਾਪੀ ਮਾਪਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਨਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਫਲਤ ਨੌਵਾਂ [[ਭਾਰ ਏਵਂ ਮਾਪਨ ਪਰ ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਸਮ੍ਮੇਲਨ]] (CGPM) 1948 ਮੇਂ ਹੁਆ ਜਿਸਮੇਂ [[ਭਾਰ ਏਵਂ ਮਾਪਨ ਅਨ੍ਤਰ੍ਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰੀਯ ਸਮਿਤਿ]] (CIPM) ਕੋ ਵੈਜ੍ਞਾਨਿਕ, ਪ੍ਰੌਦ੍ਯੋਗਿਕ ਏਵਂ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਣ ਸਮਿਤਿਯੋਂ ਕੀ ਮਾਪਨ ਸਂਬਂਧੀ ਆਵਸ਼੍ਯਕਤਾਓਂ ਕਾ ਏਕ ਅਨ੍ਤਰ੍ਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰੀਯ ਅਧ੍ਯਯਨ ਕਰਨੇ ਕੋ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ।
ਲਾਈਨ 29:
=== ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਉੱਨਤੀ ===
ਅੰਤਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਕੀਕਰਣ ਸੰਗਠਨ
== ਇਕਾਈਆਂ==
ਲਾਈਨ 42:
{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto"
|+'''ਤਾਲਿਕਾ - 1 - SI ਮੂਲ ਇਕਾਇਯਾਂ'''<ref name=sp330>{{cite book |author=Barry N. Taylor, Ed. |title=
|-
!ਨਾਮ
ਲਾਈਨ 87:
* ਚਿਨ੍ਹ ਰੋਮਨ ਮੇਂ ਸੀਧੇ ਖਡੇ਼ ਹੋਤੇ ਹੈਂ (ਜੈਸੇ ਮੀਟਰ ਕੇ ਲਿਯੇ m, ਲੀਟਰ ਕੇ ਲਿਯੇ litres), ਜਿਸਸੇ ਕਿ ਵੇ ਗਣਿਤ ਕੇ ਅਸ੍ਥਿਰ ਮਾਨ ਸੇ ਪਰਥਕ ਕਿਯੇ ਜਾ ਸਕੇਂ (''m'' ਹੈ ਭਾਰ ਯਾ mass, ''l'' ਹੈ ਲਮ੍ਬਾਈ ਯਾ ''length'' ਕੇ ਲਿਯੇ)।
* ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਲਿਯੇ ਚਿਨ੍ਹ ਅਂਗ੍ਰੇਜੀ ਕੇ ਛੋਟੇ ਅਕ੍ਸ਼ਰੋਂ ਮੇਂ ਲਿਖੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ, ਸਿਵਾਯ ਕਿਸੀ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿ ਕੇ ਨਾਮ ਸੇ ਬਨੇ ਚਿਨ੍ਹੋਂ ਕੇ। ਉਦਾਹਰਣਤ [[ਦਬਾਵ]] ਕੀ ਇਕਾਈ [[ਪਾਸ੍ਕਲ]] ਹੈ, [[ਬ੍ਲੇਜ ਪਾਸ੍ਕਲ]] ਕੇ ਨਾਮ ਪਰ; ਅਤਏਵ ਚਿਨ੍ਹ "Pa" ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ, ਲੇਕਿਨ ਪੂਰ੍ਣ ਨਾਮ ਕੇ ਲਿਯੇ ''pascal'' ਹੀ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ।
** ਇਸਕਾ ਏਕ ਅਪਵਾਦ ਹੈ [[ਲੀਟਰ]] ਜਿਸਕੇ ਲਿਯੇ "l" ਕੋ ਇਸਲਿਯੇ ਛੋਡਾ਼ ਗਯਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਅਂਗ੍ਰੇਜੀ ਅਂਕ "1" (ਏਕ) ਯਾ ਬਡਾ਼ ਅਕ੍ਸ਼ਰ ਆਈ "i" ਜੈਸਾ ਲਗਤਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰੀਯ ਮਾਨਕ ਏਵਂ ਤਕਨੀਕ ਸਂਸ੍ਥਾਨ ('' ਨੈਸ਼ਨਲ ਇਨ੍ਸ੍ਟੀਟ੍ਯੂਟ ਔਫ਼ ਸ੍ਟੈਣ੍ਡਰ੍ਡ੍ਸ ਏਣ੍ਡ ਟੈਕ੍ਨੋਲੌਜੀ'' NIST) ਨੇ ਬਡੇ਼ ਅਕ੍ਸ਼ਰ "L" ਕੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀ ਸਲਾਹ ਦੀ ਹੈ, ਉਨ ਦੇਸ਼ੋਂ ਮੇਂ ਜਹਾਂ ਅਂਗ੍ਰੇਜੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਪਰਂਤੁ ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ ਵਹੀ ਪ੍ਰਥਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੇਂ। ਯਹ [[ਭਾਰ ਔਰ ਮਾਪ ਪਰ ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਸਮ੍ਮੇਲਨ|CGPM]] ਦ੍ਵਾਰਾ 1979 ਸੇ ਮਾਨ੍ਯ ਹੈ। ਕਰਰ੍ਸਿਵ <math>\ell</math> ਕਭੀ ਕਭੀ ਖਾਸਕਰ [[ਜਾਪਾਨ]] ਏਵਂ [[ਯੂਨਾਨ]] ਮੇਂ ਦੇਖਾ ਗਯਾ ਹੈ, ਪਰਂਤੁ ਇਸੇ ਅਭੀ ਮਾਨਕ ਸਂਗਠਨੋਂ ਸੇ ਮਾਨ੍ਯਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਹੈ। <!--there are lots of standards organisations
* ਬਹੁਵਚਨੀਕਰਣ ਹੇਤੁ SI ਨਿਯਮ ਹੈ ਕਿ ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਚਿਨ੍ਹ ਬਹੁਵਚਨ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖੇ ਜਾਯੇਂ।<ref>{{cite paper|author=
** ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰੀਯ ਮਾਨਕ ਏਵਂ ਤਕਨੀਕ ਸਂਸ੍ਥਾਨ ('' ਨੈਸ਼ਨਲ ਇਨ੍ਸ੍ਟੀਟ੍ਯੂਟ ਔਫ਼ ਸ੍ਟੈਣ੍ਡਰ੍ਡ੍ਸ ਏਣ੍ਡ ਟੈਕ੍ਨੋਲੌਜੀ'') ਨੇ SI ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੇਤੁ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਿਕਾ ਬਨਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਕੇ ਅਪਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਮੇਂ, ਤਥਾ ਅਨ੍ਯ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਤਾਓਂ ਹੇਤੁ ਹੈ।<ref name=Taylor>{{cite paper|author=Taylor, B.N.|date=1995|url=http://physics.nist.gov/Pubs/SP811/contents.html|title=NIST Special Publication 811: Guide for the Use of
* ਅਂਕ ਔਰ ਚਿਨ੍ਹ ਕੋ ਏਕ ਬ੍ਲੈਂਕ ਸ੍ਪੇਸ ਯਾਨਿ ਰਿਕ੍ਤ ਸ੍ਥਾਨ ਅਲਗ ਕਰਤਾ ਹੈ,
* ਹਜਾਰ (ਸਹਸ੍ਰ) ਕੀ ਸਂਖ੍ਯਾ ਕੋ ਅਲਗ ਕਰਨੇ ਹੇਤੁ ਭੀ ਸ੍ਪੇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ (''1<font size="-1"> </font>000<font size="-1"> </font>000'') ਅਰ੍ਧ ਯਾ ਪੂਰ੍ਣ ਵਿਰਾਮ ਕੇ ਅਲਾਵਾ (''1,000,000'' ਯਾ ''1.000.000'')।
* [[ਭਾਰ ਔਰ ਮਾਪ ਪਰ ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਸਮ੍ਮੇਲਨ|CGPM]] ਕੇ 10ਵੇਂ ਸਮ੍ਮੇਲਨ ਸਨ 2003 ਮੇਂ, ਘੋਸ਼ਿਤ ਹੁਆ ਕਿ, [[ਦਸ਼ਮਲਵ]] ਕੇ ਚਿਨ੍ਹ ਹੇਤੁ ਪੂਰ੍ਣ ਵਿਰਾਮ ਯਾ ਅਰ੍ਧ ਵਿਰਾਮ ਚਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ।
* ਅਨੇਕ ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਗੁਣਨ ਸੇ ਬਨੀਂ, ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਚਿਨ੍ਹੋਂ ਕੋ ਏਕ ਸ੍ਪੇਸ ਯਾ ਬਿਨ੍ਦੁ (·) ਸੇ ਜੋਡਾ਼ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ "N m" ਯਾ "N·m".<ref>{{cite book |author=Barry N. Taylor, Ed.| |title=
* ਦੋ ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਭਾਗ ਸੇ ਬਨਨੇ ਵਾਲੇ ਚਿਨ੍ਹੋਂ ਕੋ ਤਿਰਛੇ ਸ੍ਲੈਸ਼ (⁄), ਯਾ ਰਿਣਾਤ੍ਮਕ ਏਕ੍ਸ੍ਪੋਨੇਨ੍ਟ ਸੇ ਦਰ੍ਸ਼ਾਤੇ ਹੈਂ, ਜੈਸੇ, ''ਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤਿ ਸੈ'' ਕੇ ਲਿਯੇ "m/s", "m s<sup>−1</sup>", "m·s<sup>−1</sup>" ਯਾ <math>\textstyle\frac{\mathrm{m}}{\mathrm{s}}.</math> ਯਦਿ ਪਰਿਣਾਮ ਦ੍ਵਿਅਰ੍ਥੀ ਹੋ, ਤੋ ਇਸੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾ ਕਰੇਂ, ਜੈਸੇ "kg/m·s²" ਬੇਹਤਰ ਹੈ "kg·m<sup>−1</sup>·s<sup>−2</sup>" ਸੇ।
* ਚੀਨੀ, ਜਾਪਾਨੀ ਔਰ ਕੋਰਿਯਾਈ ਭਾਸ਼ਾਓਂ ਮੇਂ ਕੁਛ ਖਾਸ ਇਕਾਇਯੋਂ, ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਕੋ ਏਕ ਪੂਰ੍ਵਨਿਰ੍ਧਾਰਿਤ ਚਿਨ੍ਹ ਯਾ ਅਕ੍ਸ਼ਰ ਆਵਂਟਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਧਾਰਣਤਯਾ ਏਕ ਖਾਲੀ ਵਰ੍ਗ ਕਾ ਰੂਪ ਲੇ ਲੇਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹੇਂ [http://www.unicode.org/charts/PDF/U2100.pdf ਯਹਾਂ ਦਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ।]
ਲਾਈਨ 117:
ਦੈਨਿਕ ਏਵਂ ਵੈਜ੍ਞਾਨਿਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀ ਕਈ ਇਕਾਇਯਾਂ, ਸਾਤ ਮੂਲ ਇਕਾਇਯੋਂ ਸੇ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ। ਕਈ ਮਾਮਲੋਂ ਮੇਂ ਯਹ ਬਦਲਾਵ BIPM. ਦ੍ਵਾਰਾ ਮਾਨ੍ਯ ਭੀ ਹੈ।<ref>http://www.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter4/table8.html</ref> Some examples include:
* ਸਮਯ ਕੀ ਕਈ ਇਕਾਇਯਾਂ — ਮਿਨਟ (min), ਘਂਟਾ (h), ਦਿਵਸ (d) <!--- the only three in table 6 --->— ਪ੍ਰਯੋਗ ਮੇਂ ਹੈਂ SI ਇਕਾਈ ਸੈਕਣ੍ਡ ਕੇ ਅਲਾਵਾ ਭੀ ਔਰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਮਾਨ੍ਯਤਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਭੀ ਹੈਂ, ਸਾਰਣੀ 6 ਕੇ ਅਨੁਸਾਰ।
* ਵਰ੍ਸ਼ ਭੀ ਸਮ੍ਮਿਲਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁਆ ਹੈ, ਪਰਂਤੁ ਇਸਕਾ ਮਾਨ੍ਯ ਅਂਤਰਣ ਕਾਰਕ ਹੈ।<ref>http://physics.nist.gov/Pubs/SP811/appenB9.html#TIME</ref>
* [[ਸੇਲ੍ਸਿਯਸ]] ਤਾਪਮਾਨ ਪੈਮਾਨਾ; ਜਬਕਿ ਕੈਲ੍ਵਿਨ SI ਇਕਾਈ ਦੈਨਿਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਮੇਂ ਕਹਾਂ ਆਤੀ
* [[ਵਿਦ੍ਯੁਤ ਊਰ੍ਜਾ]] ਕੋ ਪ੍ਰਾਯ [[ਵੌਟ-ਆਵਰ|ਕਿਲੋਵੌਟ ਆਵਰ]] ਮੇਂ ਬਿਲ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਬਜਾਯ ਮੈਗਾ ਜੂਲ ਕੇ।
* [[ਨੌਟਿਕਲ ਮੀਲ]] ਔਰ [[ਨੌਟ ਇਕਾਈ|ਨੌਟ]] (ਨੌਟਿਕਲ ਮੀਲ ਪ੍ਰਤਿ ਘਣ੍ਟਾ) ਜੋ ਕਿ ਜਹਾਜੋਂ ਔਰ ਹਵਾਈ ਯਾਤ੍ਰਾ ਮੇਂ ਦੂਰੀ ਮਾਪਨ ਮੇਂ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ (1 ਅਨ੍ਤਰਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰੀਯ ਨਔਟਿਕਲ ਮੀਲ = 1852 m ਯਾ ਲਗਭਗ ਭੂਮਧ੍ਯ ਰੇਖਾ ਕੀ 1 ਮਿਨਟ ਲੈਟਿਟ੍ਯੂਡ ਪਰ)। ਇਸਕੇ ਸਾਥ ਹੀ, [[ਅਨ੍ਤਰਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰੀਯ ਨਾਗਰ ਵਿਮਾਨਨ ਸਮ੍ਮੇਲਨ]] ਕੇ ਅਨੁਲਗ੍ਨਕ 5 ਦ੍ਵਾਰਾ [[ਸਮੁਦ੍ਰ ਤਲ ਸੇ ਊਂਚਾਈ|ਔਲ੍ਟੀਟ੍ਯੂਡ]] ਹੇਤੁ [[ਫੁਟ (ਲਮ੍ਬਾਈ ਕੀ ਇਕਾਈ)|ਫ਼ੁਟ]] ਕਾ "ਅਸ੍ਥਾਯੀ ਪ੍ਰਯੋਗ" ਕੀ ਅਨੁਜ੍ਞਾ ਦੀ ਜਾਤੀ ਹੈ।
ਲਾਈਨ 131:
=== ਵ੍ਯਾਪਾਰ ===
[[ਯੂਰੋਪਿਯਨ ਸਂਘ]] ਨੇ ਏਕ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ ਦਿਯਾ ਹੈ
== ਇਨ੍ਹੇਂ ਭੀ ਦੇਖੇਂ ==
ਲਾਈਨ 181:
* [http://www.bipm.org/en/si/ BIPM ਬ੍ਯੂਰੋ ਇਂਟਰਨੇਸ਼੍ਨਲ ਦੇਸ ਪੌਯ੍ਜ਼ ਏਤ ਮੇਸੁਰੇਜ਼ (SI ਅਨੁਰਕ੍ਸ਼ਣ ਸਂਸ੍ਥਾ)] (ਮੁਖਪਧ੍ਸ਼੍ਠ)
** [http://www.bipm.org/en/si/si_brochure/ BIPM ਵਿਵਰਣਿਕਾ] (SI ਸਨ੍ਦਰ੍ਭ)
* [http://www.iso.ch/iso/en/CatalogueDetailPage.CatalogueDetail?CSNUMBER=5448&ICS1=
** [http://www.iso.org/iso/en/CatalogueListPage.CatalogueList?COMMID=542&scopelist=
* [http://physics.nist.gov/cuu/Units/bibliography.html NIST ਆਧਿਕਰਿਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ]
** [http://ts.nist.gov/WeightsAndMeasures/Metric/pub814.cfm NIST ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ 814: SI ਕਾ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਔਰ ਫ਼ੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਅਂਤਰਣ ਨੀਤਿ ਹੇਤੁ ਅਨੁਵਾਦ]
* [http://laws.justice.gc.ca/en/ShowTdm/cs/W-6///en ਭਾਰ ਔਰ ਮਾਪਨ ਧਾਰਾ, ਕਨਾਡਾ]
* [http://webstore.ansi.org/ansidocstore/product.asp?sku=SI10%
* [http://www.sae.org/standardsdev/tsb/tsb003.pdf SAE SI (ਮੀਟ੍ਰਿਕ) ਇਕਾਇਯੋਂ ਕੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੇ ਨਿਯਮ]
|