ਭਗਤ ਸਿੰਘ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
ਛੋ ਵਿਆਕਰਨ ਸਹੀ ਕੀਤੀ
ਲਾਈਨ 31:
[[Image:BhagatHome.jpg|thumb|280px|left|[[ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ]] ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ]]
 
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਸਤੰਬਰ, 1907 ਨੂੰ [[ਫ਼ੈਸਲਾਬਾਦ ਜਿਲ੍ਹਾ|ਲਾਇਲਪੁਰ]] ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਪਿੰਡ]] [[ਬੰਗਾ]] ([[ਪੰਜਾਬ]], ਬਰਤਾਨਵੀ [[ਭਾਰਤ]], ਹੁਣ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ਅੱਜ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ]] (ਹੁਣ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]]) ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ]] ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਉਸਦੇ [[ਪਿਤਾ]] ਦਾ ਨਾਂ ਸਰਦਾਰ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ [[ਵਿਦਿਆਵਤੀ]] ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕ [[ਜੱਟ]] [[ਸਿੱਖ]]{{sfnp|Gaur|2008|p=53|ps=}} ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ [[ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ]] ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਵੇਲੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਦੋ ਚਾਚਿਆਂ, ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਰਿਹਾਈ ਨਾਲਹੋਈ ਹੋਇਆਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੀ।ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲਾ ਸਮਝਿਆ ਗਿਆ।{{sfnp|Singh|Hooja|2007|pp=12–13|ps=}} ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਿੱਖ ਸਨ; ਕੁਝਵਡੇਰੇ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿਚਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ, ਕੁਝ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਸੇਵਾਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਸਨ।
 
ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਸੀ।<ref name=s380>{{citation |title=Punjab Reconsidered: History, Culture, and Practice |editor1-first=Anshu |editor1-last=Malhotra |editor2-first=Farina |editor2-last=Mir |year=2012 |isbn=978-0-19-807801-2 |chapter=Bhagat Singh: A Politics of Death and Hope |first=Simona |last=Sawhney |doi=10.1093/acprof:oso/9780198078012.003.0054 |publisher=Oxford University Press|page=380}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ, ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਸਵਾਮੀ ਦਯਾਨੰਦ ਸਰਸਵਤੀ]] ਦੀ ਹਿੰਦੂ ਸੁਧਾਰਵਾਦੀ ਲਹਿਰ, [[ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ]], ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਿਸਦਾ ਭਗਤ ਸਿੱਘ ਉੱਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ।{{sfnp|Gaur|2008|pp=54–55|ps=}} ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਚਾਚੇ [[ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ]] ਅਤੇ [[ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ|ਹਰਦਿਆਲ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਈ ਸਰਗਰਮ [[ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂਅੰਗਰੇਜ਼ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਦਾਲਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਕਾਰਨਤਹਿਤ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਰਿਹਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1910 ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਚਾਚੇ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।{{sfnp|Gaur|2008|p=138|ps=}}
 
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਾਇਲਪੁਰ, (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਵਿੱਚ) ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬੋਰਡ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਡੀ.ਏ.ਵੀ. ਹਾਈ ਸਕੂਲ [[ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਿਆ। [[ਅੰਗਰੇਜ਼]] ਇਸ ਸਕੂਲ ਨੂੰ 'ਰਾਜ ਵਿਰੋਧੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਨਰਸਰੀ’ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਭਾਵੇਂ ਰਵਾਇਤੀ ਕਿਸਮ ਦੇਦਾ ਪੜ੍ਹਾਕੂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। [[ਉਰਦੂ]] ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਇਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਖ਼ਤ ਲਿਖਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂਸਿੱਖ ਦੇਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਉਲਟ,ਵਾਂਗ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚਦੇ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾਦਾਖਲਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਸੀ।ਲਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾਦਾਦੇ ਨੇ ਇਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।ਕੀਤਾ।{{sfnp|Sanyal|Yadav|Singh|Singh|2006|pp=20–21|ps=}} ਉਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ''ਆਰਿਆ ਸਮਾਜੀ ਸੰਸਥਾ ਦਯਾਨੰਦ ਐਂਗਲੋ ਵੈਦਿਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ'' ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਕੀਤਾਦਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਗਿਆ।<ref name="Tribune2011">{{cite news |first=Roopinder |last=Singh |title=Bhagat Singh: The Making of the Revolutionary |date=23 March 2011 |url=http://www.tribuneindia.com/2011/20110323/main6.htm |work=The Tribune |location=India |accessdate=17 December 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150930145024/http://www.tribuneindia.com/2011/20110323/main6.htm|archivedate=30 September 2015}}</ref>
 
1919 ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਉਹ 12 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਹੱਤਿਆਕਾਂਡ]], ਜਿੱਥੇ ਇਕਇੱਕ ਜਨ ਸਭਾ ਵਿਚ ਇਕੱਤਰ ਹੋਏ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਿਹੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।{{sfnp|Singh|Hooja|2007|pp=12–13|ps=}} ਜਦੋਂ ਉਹ 14 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 20 ਫਰਵਰੀ 1921 ਨੂੰ [[ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਤਿਆਹੱਤਿਆ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।{{sfnp|Sanyal|Yadav|Singh|Singh|2006|p=13|ps=}} [[ਨਾਮਿਲਵਰਤਨ ਅੰਦੋਲਨ]] ਬੰਦਵਾਪਸ ਕਰਨਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਅਹਿੰਸਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਬਾਅਦ ਪੇਂਡੂਆਂ ਦੁਆਰਾ 1922 ਵਿਚ [[ਚੌਰੀ ਚੌਰਾ ਕਾਂਡ]] ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸਪੁਲੀਸ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਹਿੰਸਕ ਕਤਲ ਹੋਏ। ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ''ਨੌਜਵਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ'' ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹਿੰਸਕ ਉਲਟਣਵਿਰੋਧ ਲਈਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨਾਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਦਿੱਤੀ।{{sfnp|Nayar|2000|pp=20–21|ps=}}
 
[[File:Bhagat singh noncooperation.jpg|thumb|right|ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉੱਪਰ ਸੱਜਿਓ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ [[ਪੱਗ]] ਬੰਨੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਡਰਾਮਾ ਕਲੱਬ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਹੈ]]