|
'''ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ''' ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ [[ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ|ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ]] ਜੋ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਨਤਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਤੋਂ ਉਲਟ, ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਧਾਰ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਿਆਂ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਰਲੱਭ, ਕੀਮਤੀ ਜਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਰਤਾਂ ਸੰਭਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਉਹ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।<ref name="Line, Maurice B. 2011 pp. 317">Line, Maurice B.; Line, J. (2011). "Concluding notes". ''National libraries'', Aslib, pp. 317–318</ref>
ਇੱਕੋ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਅਕਾਰ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਜ਼ ਐਂਡ ਇੰਸਟੀਚੁਸ਼ਨਜ਼ (ਆਈਐਫਐਲਏ) ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਦਰਤਹਿਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਮਿਲਵਰਤਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ, ਸਾਂਝੇ ਮਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। [[ਯੂਰਪ]] ਦੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਦਿ [[ਯੂਰਪੀਅਨ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]] ਵਿਚ ਭਾਈਵਾਲੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
== ਇਤਿਹਾਸ ==
=== ਮੁੱਢ ===
[[ਤਸਵੀਰ:LindisfarneFol27rIncipitMatt.jpg|thumb|200x200px| ਲਿੰਡਿਸਫਾਰਨ ਇੰਜੀਲ ਸਰ ਰੌਬਰਟ ਕਾਟਨ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਖਜ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ]]
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਯੋਜਨਾ [[ਇੰਗਲੈਂਡ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀਅੰਗਰੇਜ਼]] [[ਗਣਿਤ|ਗਣਿਤ ਵਿਗਿਆਨੀ]] ਜੋਹਨ ਡੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ 1556 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਮੈਰੀ ਪਹਿਲੀ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਖਰੜੇ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਯੋਜਨਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। <ref>Fell-Smith, Charlotte (1909) ''John Dee: 1527–1608''. London: Constable and Company [http://www.johndee.org/charlotte/ Available online]</ref>
ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ, 1694 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ''ਸ਼ਾਹੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ'' ਬਣਾਉਣ ਲਈ'' [[ਸਰ ਰਿਚਰਡ ਬੈਂਟਲੇ]] ਦੇ ''ਪ੍ਰਸਤਾਵ'' ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ। ਈਸਾਈ ਮੱਠ ਦੇ ਭੰਗ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂਮੋਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਜੋ ਮੱਠ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਨ, ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖਰੜੇ ਦੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਕ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਸਨ। ਸਰ ਰੌਬਰਟ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ, ਖਰੀਦਣ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸੀ. <ref>[[John Aikin]]. ''The Lives of John Selden, Esq., and Archbishop Usher; With Notices of the Principal English Men of Letters with Whom They Were Connected''. 1812. p. 375.</ref> ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਪੋਤੇ ਨੇ ਇਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਜੋਂ ਦਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਬਾਦਲੇ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ. <ref>{{Cite web|url=http://www.bl.uk/reshelp/findhelprestype/manuscripts/cottonmss/cottonmss.html|title=Cotton Manuscripts|date=2003-11-30|publisher=[[British Library]]|access-date=2014-07-22}}</ref> <ref>'An Act for the better settling and preserving the Library kept in the House at Westminster called Cotton House in the Name and Family of the Cottons for the Benefit of the Publick [Chapter VII. Rot. Parl. 12 § 13 Gul. III. p. 1. n. 7.]', Statutes of the Realm: volume 7: 1695-1701 (1820), pp. 642-643. URL: http://www.british-history.ac.uk/report.aspx?compid=46991</ref>
=== ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ===
| 