ਰੋਲਾਂ ਬਾਰਥ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

===ਰਾਈਟਿੰਗ ਡਿਗਰੀ ਜ਼ਿਰੋ (writingWriting Degree Zero)===

ਇਸ ਨਿਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਬਾਰਥ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਕਿਰਤ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਕੋਈ ਖਾਸ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਰਥ ਭਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਠ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਹੋਂਦ ਨਹੀਂ ਜਿਸਨੂੰ ਲੇਖਕ ਵੱਲੋਂ ਖਾਸ ਅਰਥ ਭਰ ਕੇ, ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਜਦੋਂ ਬਾਰਥ ਸਾਹਿਤ-ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਰਚਨਾ ਪਾਠ ਆਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਲੇਖਕ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਕੇ ਪੜਿਆਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬਾਰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੜਿਆਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ- <blockquote>The text is read without the father's signature. </blockquote>ਸਾਹਿਤ ਰਚਨਾ ਦਾ ਕੋਈ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸਦਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਸਾਹਿਤ ਸਾਹਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਬਹੁਵਚਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਠਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਰਾਹੀਂ ਰਚਨਾ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਾਹਿਤ -ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 'ਪਲੱਈਅਰ ਸਿਧਾਂਤ' ਦੀ ਜੁਗਤ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤਕ ਪਾਠ ਦੀ ਹੋਂਦ-ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਾਰਥ ਨੇ ਸਾਹਿਤ-ਪਾਠ ਦੀ ਪੜਤਪੜ੍ਹਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਮਹਾਂ-ਆਨੰਦ ਆਖ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਚ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜਕੇਪੜ੍ਹਕੇ ਉਹ ਆਨੰਦ ਅਤੇ ਮਹਾਂ-ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।

===ਲੇਖਕ ਦੀ ਮੌਤ (Death of the authorAuthor)===

===ਪੜਨਯੋਗਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਪਾਠ ਅਤੇ ਲਿਖਣਯੋਗ ਪਾਠ===

ਰੋਲਾਂ ਬਾਰਥ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਉਤੇ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਉਤੇ ਕਲਮ ਚੁਕੀ ਉਸਦੇ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨਸ਼ੀਲ ਬਿਰਤੀ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਆਯਾਮ ਰੌਸ਼ਨ ਕੀਤੇ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਰੌਚਕ ਆਤਮਕਥਾ ਵੀ ਲਿਖੀ ਹੈ : ਰੋਲਾਂ ਬਾਰਥ ਬਾਈ ਰੋਲਾਂ ਬਾਰਥ (1975). ਰੋਲਾਂ ਬਾਰਥ ਸੰਰਚਨਾਵਾਦ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਨੁਕਤੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲਾਜਵਾਬ ਹੈ। ਉਹ ਖੁਦ ਵੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਟ ਵੀ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਗੱਲ ਦਿਲਚਸਪੀ, ਸਚਾਈ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਖਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਰਥ ਨੂੰ ਪੜਨਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਬੁਧੀਮਤਾ ਨਾਲ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਤੋਂ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋਣਾ। ਬਾਰਥ ਨੇ ਆਲੋਚਨਾ ਨੂੰ ਰੌਚਕ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਤਾ ਮੂਲਕ ਵੀ। ਉਹ ਸੰਰਚਨਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਅੰਤਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਖਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=ਸਰੰਚਨਾਵਾਦ ਉਤਰ-ਸੰਰਚਨਾਵਾਦ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਕਾਵਿ -ਸ਼ਾਸਤਰ,|last=ਨਾਰੰਗ|first=ਗੋਪੀ ਚੰਦ|publisher=ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦਿੱਲੀ|year=|isbn=|location=|pages=ਪੰਨਾ ਨੰ. 150|quote=|via=}}</ref>