ਜੈਲੀਫਿਸ਼: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

'''ਜੈਲੀਫਿਸ਼''' ਅਤੇ '''ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੈਲੀ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]: '''Jellyfish''' ਅਤੇ '''Sea Jellies''') ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਮ ਨਾਮ ਹਨ, ਜੋ ਸਬਫਾਈਲਮ ਮੇਡੋਸੋਜ਼ੋਆ ਦੇ ਕੁਝ ਜੈਲੇਟਿਨਸ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਮੇਡੂਸਾ-ਪੜਾਅ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਫਾਈਲਮ ਕਨੇਡਰਿਰੀਆ ਦਾ ਇਕਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਛੱਤਰੀ ਆਕਾਰ ਵਾਲੀਆਂ ਘੰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤੰਬੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਫਤ ਤੈਰਾਕੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਾਨਵਰ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਮੋਬਾਈਲ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਡੇਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢੇ ਤੇ ਲੰਗਰ ਲਗਾਏ ਜਾਣ। ਬੈੱਲ ਪ੍ਰੋਪਲੇਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਕੁਸ਼ਲ ਲੋਕਮੌਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪਲਸੇਟ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਟੈਂਟਾਂਕਲ ਸਟਿੰਗਿੰਗ ਸੈੱਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਫੜਨ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਬਚਾਅ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਚੱਕਰ ਹੈ; ਮੇਡੋਸਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜਿਨਸੀ ਪੜਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਲੈਨੁਲਾ ਲਾਰਵਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਕਾਸ਼ੀ ਪੌਲੀਪ ਪੜਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡੂੰਘੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤੱਕ, ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਈਫੋਜ਼ੋਆਨਜ਼ ("ਸੱਚੀ ਜੈਲੀਫਿਸ਼") ਅਸਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਦਿੱਖ ਵਾਲੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜੋਜ਼ਨ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਾਲ, ਅਕਸਰ ਰੰਗੀਨ, ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਸਮੁੱਚੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਜ਼ੋਨ ਵਿਚਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚਵਿੱਚ ਆਮ ਹਨ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਮੀਡੀਏ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਪੌਲੀਪ ਪੜਾਅ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 500 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹੋਂਦ ਵਿਚਵਿੱਚ ਹੈ,<ref>[https://www.sciencedaily.com/releases/2007/10/071030211210.htm Fossil Record Reveals Elusive Jellyfish More Than 500 Million Years Old] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110307074703/https://www.sciencedaily.com/releases/2007/10/071030211210.htm|date=7 March 2011}}. ScienceDaily (2 November 2007).</ref> ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ਤੇ 700 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਬਹੁ-ਅੰਗ ਜਾਨਵਰ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।<ref name="angier2dec">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2011/06/07/science/07jellyfish.html?_r=1|title=So Much More Than Plasma and Poison|last=Angier|first=Natalie|date=June 6, 2011|work=[[The New York Times]]|access-date=2 December 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20130518014510/http://www.nytimes.com/2011/06/07/science/07jellyfish.html?_r=1|archive-date=18 May 2013}}</ref>

ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੋਮਲਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਰਾਈਜ਼ੋਸਟੋਮਾਈ ਕ੍ਰਮ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਵਧੇਰੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਦੱਬੀਆਂ ਜਾਂ ਨਮਕੀਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਖੋਜ ਵਿਚਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਥੇ ਹਰੇ ਫਲੋਰੋਸੈਂਟ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਕੁਝ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਾਇਓਲੋਮੀਨੇਸੈਂਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨ ਲਈ, ਦੂਜੇ ਸੈੱਲਾਂ ਜਾਂ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜੀਨਾਂ ਲਈ ਫਲੋਰੋਸੈਂਟ ਮਾਰਕਰ ਵਜੋਂ ਢਾਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਡੰਗਣ ਵਾਲੇ ਸੈੱਲ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤੈਰਾਕਾਂ ਨੂੰ ਠੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਲਕੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ ਜਾਂ ਮੌਤ ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਛੋਟੇ ਬੌਕਸ ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਹਾਲਤਾਂ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਵਿਸ਼ਾਲ ਝੁੰਡ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਜਾਲਾਂ ਨੂੰ ਭਰ ਕੇ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰ ਨੂੰ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਵਰ ਅਤੇ ਡੀਸੀਲੀਨੇਸ਼ਨ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੇ ਕੂਲਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਕੱਢਦੇ ਹਨ।

ਜੈਲੀਫਿਸ਼ ਨਾਮ, ਜੋ ਕਿ 1796 ਤੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref name="etymol">{{Cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?search=jellyfish|title=jellyfish|website=Online Etymology Dictionary|access-date=9 June 2018}}</ref> ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਮੇਡੋਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਘੀ ਜੈਲੀ (ਸਟੀਨੋਫੋਰਸ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਫਾਈਲਮ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite book|title=The Sea-Shore, Shown to the Children|last=Kelman|first=Janet Harvey|last2=Rev. Theodore Wood|publisher=T. C. & E. C. Jack|year=1910|location=London|page=146|ol=7043926M}}</ref><ref>{{Cite book|url={{google books|plainurl=y|id=OLYPWMoBkccC|page=55}}|title=A Field Guide to Coral Reefs: Caribbean and Florida|last=Kaplan|first=Eugene H.|last2=Kaplan|first2=Susan L.|last3=Peterson|first3=Roger Tory|date=August 1999|publisher=Boston : Houghton Mifflin|isbn=978-0-618-00211-5|page=55}}</ref> ਸ਼ਬਦ ਜੈਲੀ ਜਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੈਲੀ ਵਧੇਰੇ ਤਾਜ਼ਾ ਹਨ, ਜਨਤਕ ਐਕੁਆਰੀਆ ਦੁਆਰਾ "ਮੱਛੀ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਰੀੜ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ੈੱਲਫਿਸ਼, ਕਟਲਫਿਸ਼ ਅਤੇ ਸਟਾਰ ਫਿਸ਼ ਵਰਟੇਬਰੇਟਸ ਨਹੀਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://eol.org/info/442|title=What is a Fish?|publisher=Encyclopedia of Life|archive-url=https://web.archive.org/web/20180324085114/http://eol.org/info/442|archive-date=24 March 2018|access-date=13 October 2018|quote=And most people know that lampreys, sharks, rays, eels, seahorses, and other strange-looking aquatic creatures are fishes, while shellfish, cuttlefish, starfish, crayfish, and jellyfish (despite their names) are not fishes.}}</ref> ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ, "ਜੈਲੀ" ਅਤੇ "ਜੈਲੀਫਿਸ਼" ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਬਦਲ ਕੇ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ।<ref>Brotz, Lucas. [https://circle.ubc.ca/bitstream/id/142376/ubc_2011_fall_brotz_lucas.pdf Changing Jellyfish Populations: Trends in Large Marine Ecosystems] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130416022805/https://circle.ubc.ca/bitstream/id/142376/ubc_2011_fall_brotz_lucas.pdf|date=16 April 2013}}. 2011. p.1.</ref><ref>{{Cite book|url={{google books |plainurl=y |id=VOoqKMdI0ekC|page=1}}|title=Seaside Naturalist: A Guide to Study at the Seashore|last=Coulombe|first=Deborah A.|date=14 February 1990|publisher=[[Simon & Schuster]]|isbn=9780671765033|page=60|access-date=20 March 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131231191449/http://books.google.com/books?id=VOoqKMdI0ekC&lpg=PP1&pg=PA60#v=onepage|archive-date=31 December 2013}}</ref> ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਰੋਤ ਸਿਰਫ ਸਾਈਫਜ਼ੋਜ਼ ਨੂੰ "ਸੱਚੀ ਜੈਲੀਫਿਸ਼" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=http://animals.about.com/od/cnidarians/a/tenfactsjellyfi.htm|title=Ten Facts about Jellyfish|last=Klappenbach|first=Laura|archive-url=https://web.archive.org/web/20090226225745/http://animals.about.com/od/cnidarians/a/tenfactsjellyfi.htm|archive-date=26 February 2009|access-date=24 January 2010}}</ref>