ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB
ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB
ਲਾਈਨ 7:
| imagesize =
| caption = ਸਟਾਲਿਨ [[ਤੇਹਰਾਨ ਕਾਨਫਰੰਸ]] ਵਿਖੇ, 1943
| office = [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ]]
| term_start = 3 ਅਪਰੈਲ 1922
| term_end = 16 ਅਕਤੂਬਰ 1952
| predecessor = [[ਵਿਆਚੇਸਲਾਵ ਮੋਲੋਤੋਵ]]<br><small>([[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ|ਜੁੰਮੇਵਾਰ ਸਕੱਤਰ]])</small>
| successor = [[ਨਿਕਿਤਾ ਖਰੁਸ਼ਚੇਵ]]<br><small>(ਦਫ਼ਤਰ ਪੁਨਰ-ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ)</small>
| office2 =[[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ|ਚੇਅਰਮੈਨ]] [[ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ)|ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]]
| 1blankname2 = [[First Deputy Premier of the Soviet Union|First Deputies]]
| 1namedata2 = [[Nikolai Voznesensky]]<br>[[ਵਿਆਚੇਸਲਾਵ ਮੋਲੋਤੋਵ]]
ਲਾਈਨ 19:
| predecessor2 = [[ਵਿਆਚੇਸਲਾਵ ਮੋਲੋਤੋਵ]]
| successor2 = [[Georgy Malenkov]]
| office3 = [[Minister of Defence (Soviet Union)|People's Commissar for Defense of the Soviet Union]]
| premier3 = Himself
| term_start3 = 19 ਜੁਲਾਈ 1941
| term_end3 = 25 ਫਰਵਰੀ 1946
| predecessor3 = [[ਸੇਮਿਓਨ ਤਿਮੋਸ਼ੇਂਕੋ]]
| successor3 = [[ਨਿਕੋਲਾਈ ਬੁਲਗਾਨਿਨ]]<br><small>ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ</small>
| office4 = [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਸਕੱਤਰੇਤ|ਸਕੱਤਰੇਤ]] ਮੈਂਬਰ
| term_start4 = 3 ਅਪਰੈਲ 1922
| term_end4 = 5 ਮਾਰਚ 1953
| office5 =ਰੂਸੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਬੋਲਸ਼ੇਵਿਕ) ਦੀ 8ਵੀਂ ਤੋਂ 19ਵੀਂ ਪੋਲਿਟ ਬਿਊਰੋ ਦਾ ਪੂਰਾ ਮੈਂਬਰ
| term_start5 = 8 ਮਾਰਚ 1919
| term_end5 = 5 ਮਾਰਚ 1953
| office6 = Member of the [[Orgburo]]
| term_start6 = 16 ਜਨਵਰੀ 1919
| term_end6 = 5 ਮਾਰਚ 1953
ਲਾਈਨ 55:
}}
 
'''ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ''' ਜਾਂ '''ਜੋਸਿਫ਼ ਵਿਸਾਰਿਓਨੋਵਿਚ ਸਟਾਲਿਨ''' ({{lang-ru|link=no|Ио́сиф Виссарио́нович Ста́лин}}, {{IPA-ru|ˈjosʲɪf vʲɪsɐˈrʲonəvʲɪt͡ɕ ˈstalʲɪn|pron}};ਜਨਮ ਸਮੇਂ '''Ioseb Besarionis Dze Jugashvili''', {{lang-ka|იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი}}, {{IPA-ka|iɔsɛb bɛsariɔnis d͡ze d͡ʒuɣaʃvili|pron}}; 18 ਦਸੰਬਰ 1878<ref name="dob"/> – 5 ਮਾਰਚ 1953)<ref>[http://rk86.com/frolov/]</ref> 1922 ਤੋਂ 1953 ਤੱਕ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦਾ ਨੇਤਾ ਸੀ। 1917 ਦੇ ਰੂਸੀ ਇਨਕਲਾਬ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਬੋਲਸ਼ਵਿਕ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਵਿਚੋਂ, ਸਟਾਲਿਨ ਨੂੰ 1922 ਵਿਚਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
==ਜੀਵਨੀ==
ਸਟਾਲਿਨ ਦਾ ਜਨਮ ਜਾਰਜੀਆ ਵਿੱਚ ਗੋਰੀ ਨਾਮਕ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਨਿਰਧਨ ਸਨ। ਜੋਜਫ [[ਗਿਰਜਾਘਰ]] ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਰੁਚੀ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੇ ਸਹਪਾਠੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੜਨ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਰੁਚੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸੋਸੋ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਜਾਰਜਿਆ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੁੱਤੇ ਬਨਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਜੋਜਫ ਦਾ ਪਿਤਾ ਤਿਫਲਿਸ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਜੋਜਫ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਿਫਲਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਸਾਹਿਤ ਚੋਰੀ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜੋਜਫ ਇਸ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚਾਅ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਲਗ ਪਿਆ ਸੀ। 19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ|ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ]] ਗੁਪਤ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੈਬਰ ਬਣਿਆ। 1899 ਵਿੱਚ ਸਟਾਲਿਨ ਤੋ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈ ਕੇ ਮਜਦੂਰਾਂ ਨੇ ਹੜਤਾਲ ਕੀਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤਿਆਚਾਰ ਕੀਤਾ। 1900 ਵਿੱਚ ਤੀਫਲਿਸ ਦੇ ਦਲ ਨੇ ਫਿਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਇਸਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਜੋਜਫ ਨੂੰ ਤੀਫਲਿਸ ਛੱਡਕੇ ਬਾਤੂਮ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। 1902 ਈ. ਵਿੱਚ ਜੋਜਫ ਨੂੰ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 1903 ਤੋਂ 1913 ਦੇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਛੇ ਵਾਰ [[ਸਾਇਬੇਰੀਆ]] ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਮਾਰਚ 1917 ਵਿੱਚ ਸਭ ਕਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਟਾਲਿਨ ਨੇ ਜਰਮਨ ਸੈਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਕੇ ਦੋ ਵਾਰ [[ਖਾਰਕੋਵ]] ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਲੈਨਿਨ|ਲੈਨਿਨ]] ਤੋਂ ਖਦੇੜ ਦਿੱਤਾ।
 
1922 ਵਿੱਚ ਸੋਵੀਅਤ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਸੰਘ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਟਾਲਿਨ ਉਸਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਬ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਸਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਲੈਨਿਨ ਅਤੇ ਟਰਾਟਸਕੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕਰਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਸਨ। ਸਟਾਲਿਨ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਸਾਲ ਲੈਨਿਨ ਨੂੰ ਲਕਵਾ ਮਾਰ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸੱਤਾ ਲਈ ਟਰਾਟਸਕੀ ਅਤੇ ਸਟਾਲਿਨ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। 1924 ਵਿੱਚ ਲੈਨਿਨ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਟਾਲਿਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਚੇਲਾ ਦੱਸਿਆ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ ਟਰਾਟਸਕੀ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਉਹ ਰੂਸ ਦਾ ਨੇਤਾ ਗਿਆ।
 
1928 ਵਿੱਚ ਸਟਾਲਿਨ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜ ਸਾਲੀ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਸਨ – ਸਮੂਹਿਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਭਾਰੀ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ, ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਕਿਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ। ਸਰਕਾਰ ਸਾਮੂਹਕ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਦਰ ਉੱਤੇ ਖਰੀਦਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਟਰੈਕਟਰ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਨਿਰਧਨ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਰਗ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਧਨੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 1940 ਈ . ਵਿੱਚ 86 % ਅਨਾਜ ਸਾਮੂਹਕ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ, 12 % ਸਰਕਾਰੀ ਫ਼ਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਕੇਵਲ 1 % ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਲੱਗਭੱਗਲਗਭਗ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਹੋ ਗਈ। ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਣ ਲਈ ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ। ਨਵੀਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ 1937 ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ 10 % ਵਿਅਕਤੀ ਅਣਸਿੱਖਿਅਤ ਰਹਿ ਗਏ ਜਦੋਂ ਕਿ 1917 ਵਲੋਂ ਪੂਰਵ 79 % ਵਿਅਕਤੀ ਅਣਸਿੱਖਿਅਤ ਸਨ।
 
ਸਟਾਲਿਨ ਸਾੰਮਿਅਵਾਦੀ ਨੇਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ [[ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ]] ਵੀ ਸੀ। 1936 ਵਿੱਚ 13 ਰੂਸੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਸਟਾਲਿਨ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਰਚਨ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਟਾਲਿਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲਿਆ। 1937 ਤੱਕ ਮਜਦੂਰ ਸੰਘ, ਸੋਵਿਅਤ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾ ਉਸਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋ ਗਏ। ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਉੱਤੇ ਵੀ ਸਟਾਲਿਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕਾਬੂ ਸੀ।
 
1924 ਵਿੱਚ [[ਬ੍ਰਿਟੇਨ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨੇ ਰੂਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। 1926 ਵਿੱਚ ਸੋਵਿਅਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਟਰਕੀ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕੀਤੀ। 1934 ਈ . ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਰਾਸ਼ਟਰਸੰਘ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਇਆ।ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਜਰਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾ ਲਈ ਤਾਂ ਸਟਾਲਿਨ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸ ਵਲੋਂ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਰੂਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਜਦੋਂ ਮਿਊਨਿਕ ਸਮੱਝੌਤੇ ਤੋਂ ਜਰਮਨੀ ਦੀਆ ਮੰਗਾਂ ਮੰਨ ਲਈਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ 1939 ਵਿੱਚ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕਰ ਲਈ। ਦੂਸਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁਧ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਨੇ ਜਰਮਨੀ ਦਾ ਪੱਖ ਲਿਆ। ਜਦੋਂ ਜਰਮਨੀ ਨੇ ਰੂਸ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਰੂਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। 1942 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਨੇ ਜਰਮਨੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ 1943 - 44 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਜਰਮਨੀ ਦੀਆਂ ਸੈਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ। 1945 ਵਿੱਚ ਸਟਾਲਿਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜੇਨਰਲਿਸਿਮੋ (generalissimo) ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
 
==ਹਵਾਲੇ==