ਨਾਗਸੇਨ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

[[ਤਸਵੀਰ:King_Milinda_ask_questions.jpg|thumb|300x300px| ਕਿੰਗ ਮਿਲਿੰਦਾ ਅਤੇ ਨਾਗਾਸੇਨ ]]

'''ਨਾਗਾਸੇਨਾ''' ਇਕਇੱਕ ਸਰਵਵਸਤੀਵਾਦੀ ਬੋਧੀ ਰਿਸ਼ੀ ਸੀ ਜੋ150 ਬੀਸੀ ਪੂਰਵ [[ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿਚਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ [[ਕਸ਼ਮੀਰ|ਸੀ]]।{{Sfn|Xing|2005}} {{Sfn|Jestice|2004}} ਇਸ ਦੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਹਿੰਦ-ਯੂਨਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ|ਇੰਡੋ-ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਰਾਜੇ]] ਮੈਨੇਂਡਰ ਪਹਿਲੇ ( [[ਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪਾਲੀ]] : ''ਮਿਲਿੰਦ'' ) ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ''ਮਿਲਿੰਦਾ ਪਨਾਹ'' ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਗਸੇਨ ਭਿਕਸੁਤਰਾ ਵਿਚਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ। <ref>{{Cite book|title="Nagasena", in Princeton Dictionary of Buddhism.|date=2013|publisher=Princeton University Press|isbn=9780691157863|editor-last=Buswell|editor-first=Robert Jr|editor-link=Robert Buswell Jr.|location=Princeton, NJ|ref=harv|editor-last2=Lopez|editor-first2=Donald S. Jr.|editor-link2=Donald S. Lopez, Jr.}}</ref>

ਨਾਗਸੇਨ ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਹੋਇਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਭਿਕਸ਼ੂ ਵਜੋਂ ਚੋਲਾ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ ਵੀਹ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਮੈਕਸਮੂਲਰ ਨਾਗਸੇਨ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਿਵਾਸੀ ਮੰਨਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=ਗੌਤਮ ਤੋਂ ਤਾਸਕੀ ਤੱਕ|last=ਪੰਨੂ|first=ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ|publisher=ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕਸ ਲੁਧਿਆਣਾ|year=2018|isbn=isbn978-81-7647-361-3|location=ਲੁਧਿਆਣਾ|pages=63|quote=|via=}}</ref>

== ਮਿਲਿੰਦ ਪਨਾਹ ==

ਨਾਗਸੇਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗ੍ਰੰਥ ਮਲਿੰਦ ਪਨਾਹ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸਾਕਲ ([[ਸਿਆਲਕੋਟ]]) ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।<ref name="ਪੰਨੂ 2018 63">{{Cite book|title=ਗੌਤਮ ਤੋਂ ਤਾਸਕੀ ਤੱਕ|last=ਪੰਨੂ|first=ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ|publisher=ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕਸ ਲੁਧਿਆਣਾ|year=2018|isbn=ISBN 978-81-7647-361-3|location=ਲੁਧਿਆਣਾ|pages=63|quote=|via=}}</ref> [[ਮਿਲਿੰਦ-ਪਨਾਹ]] ਜਾਂ ਮਿਲਿੰਦੋ-ਪਨਾਹੋ (-o = '''the''' ) ਇੱਕ [[ਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪਾਲੀ]] ਕਿਤਾਬ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਿਲਿੰਦ("ਰਾਜਾ) ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ"। ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਉਸ ਗੱਲਬਾਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਭਿਕਸ਼ੂ ਨਾਗਾਸੇਨਾ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਮਿਲਿੰਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਜਵਾਬਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਲੇਖਕ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਭਿਕਸ਼ੂ ਨਾਗਾਸੇਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚਵਿੱਚ [[ਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪਾਲੀ]] ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੀ ਇਕਇੱਕ ਵਿਅੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ਤਵਾੜੀ (ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ ਦੇ [[ਕਿਸ਼ਤਵਾੜ]] ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ) ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। <ref>GLIMPSES OF KISHTWAR HISTORY BY D.C.SHARMA</ref> ੧੮੭੭ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਅੱਠ ਜਿਲਦਾਂ ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਕੱਚਾ ਖਾਕਾ ੧੭੪੭ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜੋ ਲੰਕਾ ਰਾਹੀਂ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite book|title=ਗੌਤਮ ਤੋਂ ਤਾਸਕੀ ਤੱਕ|lastname="ਪੰਨੂ|first=ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ|publisher=ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕਸ ਲੁਧਿਆਣਾ|year=2018|isbn=ISBN 978-81-7647-361-3|location=ਲੁਧਿਆਣਾ|pages=63|quote=|via=}}<"/ref>

ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਾਗਸੇਨ ਨੇ [[ਤ੍ਰਿਪਿਟਕ]] ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਯੂਨਾਨੀ ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂ ਦੇ ਤਹਿਤ [[ਪਾਟਲੀਪੁਤ੍ਰ]] (ਆਧੁਨਿਕ [[ਪਟਨਾ]] ) ਵਿੱਚ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਅਰਹਤ ਬਣ ਗਿਆ।

ਇਕ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਗਸੇਨ ਨੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿਚਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ, ਐਮਰਾਲਡ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਲਿਆਂਦਾ। ਇਸ ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਏਮਰਾਲਡ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 43 ਬੀਸੀ ਪੂਰਵ ਨਾਗਸੇਨ ਦੁਆਰਾ [[ਪਾਟਲੀਪੁਤ੍ਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮਿਲਦਪਨਾਹ ਅਤੇ ਇਸ ਕਥਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਾਗਸੇਨਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ।