ਭਾਸ਼ਾ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
Mulkh Singh (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) No edit summary |
Satdeepbot (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB |
||
ਲਾਈਨ 1:
[[File:Cuneiform script2.jpg|thumb|upright|ਪੁਰਾਤਨ ਸਾਹਿਤਕ ਭਾਸ਼ਾ]]
'''ਭਾਸ਼ਾ''' ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸੰਚਾਰ ਦੀਆਂ ਪੇਚੀਦਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ, ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਰੱਖ-ਰਖਾਵ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ; ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ।ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਖੋਜ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੀਸ ਵਿੱਚ ਗੋਰਗੀਜ਼ ਅਤੇ ਪਲੈਟੋ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੀ ਸ਼ਬਦ ਤਜਰਬੇ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਬਹਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰੂਸੋ ਵਰਗੇ ਵਿਚਾਰਕਾਂ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਜਜ਼ਬੇ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਹੈ ਜਦਕਿ ਕਾਂਟ ਵਰਗੇ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਤਰਕਪੂਰਨ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ਰ ਵਿਟਜੇਂਨਸਟੀਨ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਰਡੀਨੈਂਡ ਡੀ ਸੌੁਸੂਰ ਅਤੇ ਨੌਮ ਚੋਮਸਕੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ
ਇਹ ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ
ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਰਕਾਸ਼ਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ। ਇਹੀ ਨਹੀਂ ਉਹ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਦੇ ਉਸਾਰੀ, ਵਿਕਾਸ, ਸਾਡੀ ਅਸਮਿਤਾ,
==ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ==
ਲਾਈਨ 13:
# ਸਵੀਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਧੁਨੀਆਤਮਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।
# ਵੇਂਦਰੀਏ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ। ਚਿੰਨ੍ਹ ਤੋਂ ਭਾਵ ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਤੋਂ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਕੋਲ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਦੇਖਣਯੋਗ, ਸੁਣਨਯੋਗ ਅਤੇ ਛੋਹਯੋਗ। ਦਰਅਸਲ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਸੁਣਨਯੋਗ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਹੈ।
# ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟਰੇਗਰ - ਭਾਸ਼ਾ ਅਟਕਲੀ ਭਾਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦਾ ਤੰਤਰ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ
# ਸਤਰੁਤਵਾ – ਭਾਸ਼ਾ ਅਟਕਲੀ ਭਾਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦਾ ਤੰਤਰ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ
ਇਨਸਾਇਕਲੋਪੀਡਿਆ ਬਰਿਟੈਨਿਕਾ - ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਯਾਦ੍ਰੱਛਿਕ ਭਾਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦਾ ਤੰਤਰ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਾਣਿ ਇੱਕ
# ਹੈਰਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਸ਼ਾ ਖਿਆਲਾਂ ਤੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧੁਨੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਿਸਟਮ ਹੈ।
ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਦ੍ਰੱਛਿਕ ਵਾਚਕ ਆਵਾਜ - ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੀ ਉਹ ਪੱਧਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਲੈਣਾ - ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ’’ [ 1 ]
# ਭਾਸ਼ਾ ਇੱਕ ਪੱਧਤੀ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇੱਕ ਸੁਸੰਬੱਧ ਅਤੇ ਸੁਵਯਵਸਿਥਤ ਯੋਜਨਾ ਜਾਂ ਏਕਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਰਦਾ, ਕਰਮ, ਕਰਿਆ, ਆਦਿ ਵਿਵਸਥਿਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆ
# ਭਾਸ਼ਾ ਸੰਕੇਤਾਤਕਮਕ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜੋ ਧਵਨੀਆਂ ਉੱਚਾਰੀਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਜਾਂ ਕਾਰਜ ਵਲੋਂ ਸੰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਵਨੀਆਂ ਸੰਕੇਤਾਤਮਕ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
# ਭਾਸ਼ਾ ਵਾਚਕ ਆਵਾਜ - ਸੰਕੇਤ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਵਾਗਿੰਦਰਿਅ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਲੋਂ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦਾ ਉੱਚਾਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਉਂਦੇ ਹੈ।
ਲਾਈਨ 26:
ਅਸੀ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੇਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੰਪੂਰਣ ਸੰਸਾਰ - ਸ੍ਰਸ਼ਟਿ ਤੱਕ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਵਲੋਂ ਅਰਜਿਤ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਅਨੇਕ ਰੂਪ ਹਾਂ। ਸਮਾਜ ਸਾਪੇਖਤਾ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਠੀਕ ਉਂਜ ਹੀ ਜਿਵੇਂ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਪੇਖਤਾ। ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਸੰਕੇਤਾਤਮਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਉਹ ਇੱਕ ‘ਪ੍ਰਤੀਕ - ਹਾਲਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਯੋਜਕ ਹੈ: ਦੋ ਵਿਅਕਤੀ - ਇੱਕ ਉਹ ਜੋ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਉਹ ਜਿਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੀਜੀ ਸੰਕੇਤੀਤ ਚੀਜ਼ ਅਤੇ ਚੌਥੀ - ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਸੰਵਾਹਕ ਜੋ ਸੰਕੇਤੀਤ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਵੱਲ ਪ੍ਰਤਿਨਿੱਧੀ ਭੰਗਿਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਵੀ ਵਧਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਰਗੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਆਦਮੀਆਂ ਦਾ ਬੋਲਣ ਦਾ ਢੰਗ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉੱਚਾਪਣ - ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ, ਸ਼ਬਦ - ਭੰਡਾਰ, ਵਾਕ - ਵਿਨਿਆਸ ਆਦਿ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਣ ਵਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਫਰਕ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ੈਲੀ ਕਹਿ
== ਬੋਲੀ, ਵਿਭਾਸ਼ਾ, ਭਾਸ਼ਾ, ਅਤੇ ਰਾਜਭਾਸ਼ਾ==
ਇੰਜ ਬੋਲੀ, ਵਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਮੌਲਕ ਫਰਕ ਦੱਸ ਪਾਣਾ ਔਖਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ
# ਬੋਲੀ,
ਲਾਈਨ 36:
# ਭਾਸ਼ਾ (ਅਰਥਾਤ ਪਰਿਨਿਸ਼ਠਿਤ ਜਾਂ ਆਦਰਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ)
ਬੋਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਛੋਟੀ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਗਰਾਮ ਜਾਂ ਮੰਡਲ ਵਲੋਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਖੇਤਰ ਬੋਲੀ ਦੀ ਆਸ਼ਾ ਫੈਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਜਾਂ ਉਪਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਕਾਮੀ ਭੇਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਕਈ ਬੇਲੀਆਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤਿਅਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
|