ਮਾਹਮ ਅੰਗਾ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

Content deleted Content added
No edit summary
ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB
ਲਾਈਨ 16:
| children = ਬਾਕ਼ੀ ਖਾਨ<br>[[ਅਧਮ ਖ਼ਾਨ]]
}}
'''ਮਾਹਮ ਅੰਗਾ''' (1562 ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ) ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ [[ਅਕਬਰ]] ਦੀ ਮੁੱਖ ਨਰਸ ਸੀ।ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਮਝਦਾਰ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਔਰਤ ਸੀ, ਉਹ ਕਿਸ਼ੋਰ ਸਮਰਾਟ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਤੇ 1560 ਤੋਂ 1562 ਤੱਕ [[ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੀ ਵਾਸਤਵਿਕ ਰੀਜੈਂਟ ਰਹੀ ਸੀ।<ref>{{Cite book|title=Women rulers throughout the ages : an illustrated guide|last=Jackson|first=Guida M.|date=1999|publisher=ABC-CLIO|isbn=9781576070918|edition=[2nd rev., expanded and updated ed.].|location=Santa Barbara, Calif|page=237}}</ref>
 
== ਜੀਵਨ ==
1556 ਵਿਚਵਿੱਚ ਮਾਮਮ ਅੰਗਾ ਨੇ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਰਾਜ-ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬੈਠਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਬਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਨਰਸ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ, ਅਧਮ ਖ਼ਾਨ,<ref name="Wade1998">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=5HMAUWINDeUC&pg=PA95&dq=turki+woman+married+to&hl=en&sa=X&ved=0CEwQ6AEwBWoVChMI1amgwtDIyAIVQRc-Ch2phQ5j#v=onepage&q=turki%20woman%20married%20to&f=false|title=Imaging Sound: An Ethnomusicological Study of Music, Art, and Culture in Mughal India|last=Bonnie C. Wade|date=20 July 1998|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-86840-0|pages=95–}}</ref> ਨੂੰ ਅਕਬਰ ਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਭਰਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਾਹਮ ਅੰਗਾ,ਸਮਝਦਾਰ ਅਤੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਔਰਤ ਸੀ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਹਰਮ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। 1560 ਵਿਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨਾਲ ਅਕਬਰ ਆਪਣੇ ਰੀਜੈਂਟ ਅਤੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ [[ਬੈਰਮ ਖ਼ਾਨ|ਬੈਰਮ ਖਾਨ]] ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ [[ਭਾਰਤ]] ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਸਨ ਕਿ ਹੁਣ ਅਕਬਰ ਸਤਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਬੈਰਮ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੀਜੈਂਟ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ [[ਮੱਕਾ]] ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨ ਤੇਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਬੈਰਮ ਦਾ ਕ਼ਤਲ ਇਕਇੱਕ ਅਫ਼ਗਾਨ ਵਲੋਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਬਕਾ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਮਾਹਮ ਅੰਗਾ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
 
ਹਾਲਾਂਕਿ, 1561 ਵਿਚਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਤਾਕਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤਾਗਾ ਖ਼ਾਨ, ਮਾਹਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਇਕਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ, ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite book|url=|title=Women Leaders of Africa, Asia, Middle East, and Pacific: A Biographical Reference|last=Jackson|first=Guida M.|date=2009|publisher=Xlibris Corporation|isbn=9781469113531|page=252|language=en}}</ref>  
<sup class="noprint Inline-Template" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="The material near this tag may rely on a self-published source. (December 2017)">ਸਵੈ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸ੍ਰੋਤ</span>]]'' &#x5D;</sup>
 
== ਮੌਤ ==
ਅਧਮ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਅਤਗਾ ਖ਼ਾਨ, ਅਕਬਰ ਦੇ ਪਸੰਦੀਦਾ ਜਨਰਲ ਸ਼ਮਸ-ਉਦ-ਦੀਨ, ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ 'ਚ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਹਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਕਬਰ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਖਬਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਮਹਮ ਨੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ''ਤੁਸੀਂ'' ਅਕਬਰ ਲਈ ਸਭ ''ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ'' ; ਉਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
 
ਉਸ ਦੀ ਕਬਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਦੀ, ਜੋ ਆਧਮ ਖਾਨ ਦੀ ਕਬਰ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਅਕਬਰ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਕਾਰਨ ਭੁੱਲ-ਬੁਲਈਆ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, [[ਮਹਿਰੌਲੀ]] ਦੇ [[ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ|ਕੁਤੁਬ ਮਿਨਾਰ]] ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Adham_Khan_tomb,_Mehrauli,_Delhi.jpg|right|thumb|150x150px| ਅਧਮ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਕਬਰ, ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਮਹਮ ਅੰਗ ਦੀ ਕਬਰ, [[ਮਹਿਰੌਲੀ]], ਦਿੱਲੀ। ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Khairul_Manazil,_Purana_Qila,_Delhi.jpg|right|thumb|150x150px| ਖੈਰਲ ਮੰਜ਼ਿਲ, [[ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲਾ|ਪੁਰਾਣਾ ਕਿੱਲਾ, ਦਿੱਲੀ]] ਦੇ ਨਾਲ ਇਕਇੱਕ ਮਸਜਿਦ [[ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲਾ|,]] ਮਹਮ ਅੰਗਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ]]
 
== ਖੈਰੁਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ==
ਮਾਹਮ ਨੇ 1561 ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ, ਖੈਰੁਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਬਣਵਾਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ''[[ਮਦਰੱਸਾ|ਮਦਰਸਾ]]'' ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਮਥੁਰਾ ਰੋਡ 'ਤੇ [[ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲਾ|ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਦਿੱਲੀ]], ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਗੇਟ ਤੱਕ ਹੈ।<ref>[http://ignca.nic.in/asp/showbig.asp?projid=sd40ssg0001 Sher Shah Gate] [[IGNCA]] website.</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/driving-past-khairul-manzil/451287/0|title=Driving past Khairul Manzil|date=26 April 2009|publisher=Indian Express}}</ref>
 
== ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
 
* [[ਈਲਾ ਅਰੁਣ]] ਨੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮ ''ਜੋਧਾ ਅਕਬਰ'' (2008) ਵਿਚਵਿੱਚ ਮਾਹਮ ਅੰਗਾ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://specials.rediff.com/movies/2008/feb/13slid4.htm|title=Who's who in Jodhaa Akbar|website=rediff.com|access-date=28 September 2017}}</ref>
* ਇਕਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਮਾਹਮ ਅੰਗਾ ਨੂੰ [[ਜ਼ੀ ਟੀਵੀ]] ਦੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਨਾਟਕ ''ਜੋਧਾ ਅਕਬਰ'' ਵਿਚਵਿੱਚ [[ਅਸ਼ਵਿਨੀ ਕਲੇਸ਼ਕਰ|ਅਸ਼ਵਿਨੀ ਕਲੇਸ਼ਕਰ]] ਦੁਆਰਾ ਚਿਤਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://www.deccanchronicle.com/140923/entertainment-tvmusic/article/it-isn%E2%80%99t-easy-let-go-ashwini-kalsekar|title=It isn’t easy to let go: Ashwini Kalsekar|last=Coutinho|first=Natasha|date=24 September 2014|work=Deccan Chronicle|access-date=28 September 2017}}</ref>
* [[ਜਯਾ ਭੱਟਾਚਾਰਿਆ]] ਨੇ [[ਸੋਨੀ ਇੰਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਟੈਲੀਵਿਜਨ (ਭਾਰਤ)|ਸੋਨੀ ਟੀ.ਵੀ.]] ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਟਕ ''ਭਾਰਤ ਕਾ ਵੀਰ ਪੁਤਰ - ਮਹਾਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤਾਪ'' ਵਿਚਵਿੱਚ ਮਾਹਮ ਅੰਗਾ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ।<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Ashwini-Kalsekar-Jaya-Bhattacharya-Maham-Anga-Jodha-Akbar-Bharat-Ka-Veer-Putra-Maharana-Pratap/articleshow/23306201.cms|title=Ashwini Kalsekar, Jaya Bhattacharya on playing Maham Anga|last=Maheshwri|first=Neha|date=1 October 2013|work=The Times of India|access-date=28 September 2017}}</ref>
 
== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
 
== ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ ==
 
* ''Mughal Architecture of Delhi : A Study of Mosques and Tombs'' (1556-1627 A.D.), by Praduman K. Sharma, Sundeep, 2001,  <nowiki>ISBN 81-7574-094-9</nowiki>. ''Chapter 4''.
* B.V. Bhavan 'The Mughal Empire' (Bombay 1974) ''The Cambridge History of India'' v.4 Abu'l Fazl '[[ਅਕਬਰਨਾਮਾ|Akbarnama]]' Badauni.
 
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1562]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]]