ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary |
No edit summary |
||
ਲਾਈਨ 4:
ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣੇ ਵਾਲੀ ਜ਼ਬਾਨਾਂ ਵਿਚ '[[ਉਰਦੂ]] ‘ਭੀ ਇਕ ਐਸੀ ਬੋਲੀ ਏ ਜਿਸ ਨੇ ਤਮਾਮ ਮਜ਼ਾਹਬ ਤੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਰਵਾਦਾਰੀ,ਯਕਜਹਤਈ, ਕੁਸ਼ਾਦਾ ਦਿੱਲੀ,ਦਰਦਮੰਦੀ ਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਈ ਫ਼ਜ਼ਾ ਕਾਇਮ ਕਰਨੇ ਵਿਚ ਪੁਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਏ ਤੇ ਐਸਾ ਕਿਉਂ ਕਰ ਨਾ ਹੋਏ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਲਫ਼ਜ਼ ਉਰਦੂ ਦੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਹੀ ਲਿਸਾਨੀ ਇਤਿਹਾਦ ਦਈ ਨਸ਼ਾ ੰਦ ਹੀ ਕਰਦੇ ਨੇਂ ਕਿਉਂਜੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ 'ਅਰ' ਦੇ ਮਾਅਨੀ 'ਦਿਲ' ਨੀਂ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਚ 'ਦੋ'ਕੇ ਦੋ ਹੁੰਦੇ ਨੇਂ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਫ਼ਜ਼ ਉਰਦੂ ਦੋ ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਜੋੜਨੇ ਦਾ ਨਾਂ ਅਏ। ਸ਼ਾਇਦ ਏਸਏ ਲਈ ਸੋਫ਼ੀਆ-ਏ-ਕਿਰਾਮ ਨੇ ਵੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਦਫ਼ ਹੀ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਇਨਸਾਨੀ ਯਕਜਹਤਈ ਨਵੰ ਫ਼ਰੋਗ਼ ਦੇਣਾ ਤੇ ਤਮਾਮ ਮਜ਼ਾਹਬ ਦੇ ਇਹਤਰਾਮ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਖ਼ੁਦਾ ਦੇ ਮੁਈਨ ਕਰਦਾ ਅਸੂਲਾਂ ਅਤੇ ਅਮਲ ਪੈਰਾ ਕਰਨੇ ਦਾ ਫ਼ਰੀਜ਼੍ਹਾ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣਾ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ]] ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਇਰਸ਼ਾਦਾਤ ਵ ਪੈਗ਼ਾਮਾਤ ਨੋੰ ਪਹੁੰਚਾ ਨੇ ਦੇ ਲਈ ਏਸਏ ਬੋਲੀ ਨਵੰ ਜ਼ਰੀਅ-ਏ-ਇਜ਼ਹਾਰ ਬਣਾਇਆ।
[[ਖ਼ੁਆਜਾ ਮੁਈਨ ਉੱਦ ਦੀਨ ਚਿਸ਼ਤੀ]],[[ਖ਼ੁਆਜਾ ਬਖ਼ਤਿਆਰ ਕਾਕੀ]],[[ਨਿਜ਼ਾਮ ਉੱਦ ਦੀਨ ਔਲੀਆ]], [[ਮੇਰ ਵਾਰਿਸ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ]],[[ਗੈਸੂ ਦਰਾਜ਼]],[[ਬੁਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ]],[[ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ]] ਤੇ [[ਬਾਬਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਬਾਬਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਵਗ਼ੈਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਗ਼ਾਮਾਤ ਤੇ ਫ਼ਰਮੋਦਾਤ ਨੋੰ ਬਣੀ ਨੂਹ ਇਨਸਾਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਣੇ ਦੇ ਲਈ ਹੋਰ ਜ਼ਬਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਇਸ ਬੋਲੀ ਨੋੰ ਇਖ਼ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਆਪਸੀ ਮੇਲ ਜੋਲ ਦਈ ਵਜ੍ਹਾ
<poem>ਕੌਮ ਨੇ ਪੈਗ਼ਾਮ ਗੌਤਮ ਕੀ ਜ਼ਰਾ ਪਰਵਾਨਾ ਕੀ
ਲਾਈਨ 24:
(ਕਲੀਆਤ ਇਕਬਾਲ,ਬਾਂਗ ਦੱਰਾ,ਹਿੱਸਾ ਸੂਮ, ਸਫ਼ਾ (195
[[ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ]] ਦਈ ਇਸ ਨਜ਼ਮ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੋੰ 'ਮਰਦ ਕਾਮਲ 'ਕਹਿ ਕਏ ਖ਼ਿਤਾਬ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਏ ਜੋ ਕਾਬਲ ਗ਼ੌਰਵ ਫ਼ਿਕਰ ਏ ਕਿਉਂਜੇ ਇਸ ਸ਼ਾਇਰ ਦਈ ਬੋਲੀ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਇਕ ਇਹਮਨਜ਼ਮ ਵਲੀ ਮੁਹੰਮਦ ਨਜ਼ੀਰ ਅਕਬਰਾਬਾਦੀ ਦਈ ਵੀ ਏ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੈਕੂਲਰ ਤਰਜ਼ ਫ਼ੱਕਰ ਕਏ ਸਬੱਬ ਮੁਨਫ਼ਰਦ ਹੈਸੀਅਤ ਦੇ ਹਾਮਲ ਨੇਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਈ ਨਜ਼ਮ ਕਾਅਨਵਾਨ 'ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦਈ ਮਦ੍ਹਾ' ਅਏ। ਇਸ ਨਜ਼ਮ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੋੰ ਮਰਦ ਕਾਮਲ ਦੇ ਬਜਾਏ 'ਕਾਮਲ ਰਹਿਬਰ' ਦੇ ਨਾਂ
<poem>ਹੈਂ ਕਹਿਤੇ ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਜਿਨ੍ਹੀਂ ਵੋਹ ਪੂਰੇ ਹੈਂ ਆਗਾਹ ਗੁਰੂ
ਲਾਈਨ 48:
ਇਸ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕੇ ਉਸ ਅਜ਼ਮਤ ਕੇ ਹੈਂ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ
ਸਭ ਸੀਸ ਨਿਵਾ ਅਰਦਾਸ ਕਰੋ ਔਰ ਹਰਦਮ ਬੋਲੋ ਵਾਹ ਗੁਰੂ</poem>
ਨਜ਼ੀਰ ਅਕਬਰਾਬਾਦੀ ਨੇ ਇਸ ਨਜ਼ਮ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਯਕੀਨ ਦਲਾਨੇ ਦਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਏ ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਵੀ ਸੱਚੇ ਦਿਲ
<poem>ਦਿਨ ਰਾਤ ਸਭੋਂ ਨੇ ਯਾਂ ਦਲ ਦੇ ਹੈ ਯਾਦ ਗੁਰੂ ਸੇ ਕਾਮ ਲਿਆ
ਸਭ ਮਣਕੇ ਮਕਸਦ ਭਰ ਪਾਏ ਖ਼ੁਸ਼ ਵਕਤੀ ਕਾ ਹਨਗਾਮ ਲਿਆ
ਲਾਈਨ 62:
ਇਸ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕੇ ਉਸ ਅਜ਼ਮਤ ਕੇ ਹੈਂ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ
ਸਭ ਸੀਸ ਨਿਵਾ ਅਰਦਾਸ ਕਰੋ ਔਰ ਹਰਦਮ ਬੋਲੋ ਵਾਹ ਗੁਰੂ</poem>
ਨਜ਼ੀਰ ਅਕਬਰਾਬਾਦੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਿਫ਼ਾਤ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਏ ਇਸ ਦਈ ਤਸਦੀਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਮਤਾਲੇ
ਜਾਵੇਦ ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ ਦਾ ਸ਼ੁਮਾਰ ਉਰਦੂ ਦੇ ਮੁਅਤਬਿਰ ਸ਼ਾਇਰ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਅਤੇ ਗਲਹਾਏ ਅਕੀਦਤ ਨਿਸਾਰ ਕੀਤੇ ਨੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਜ਼ਮ 'ਜ਼ਿਕਰ ਨਾਨਕ'ਕੇ ਉਨਵਾਨ
<poem>ਜ਼ਿਕਰ ਨਾਨਕ ਪਾ ਸਿਰ ਝਕਾਤਾ ਹੂੰ
ਫਿਰ ਮੈਂ ਲਵਾ ਵ ਕਲਮ ਉਠਾਤਾ ਹੂੰ
ਲਾਈਨ 80:
(ਆਜ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇਹਲੀ,ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੰਬਰ,ਨਵੰਬਰ 1969، ਸਫ਼ਾ 3)
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਲਈ ਜੋ ਦਰਦ ਸੀ ਉਸ ਦਈ ਜਾਨਿਬ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਇਸ਼ਾਰੇ ਕੀਤੇ ਨੇਂ ਤੇ ਇਹ ਬਾਵਰ ਕਰਾਇਆ ਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲੋ ਅਮਲ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਜ਼ਹਬ ਦਈ ਅਸਲ ਸਚਾਈ
ਅੱਜ ਵੀ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤਮਾਮ ਮਜ਼ਾਹਬ ਦੇ ਮੰਨਣੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਖੁੱਲਾ ਰਹਿਣਾ ਇਸ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਦਲੀਲ ਏ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਮਜ਼ਹਬ ਦਈ ਤਫ਼ਰੀਕ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨੇ ਦੇ ਲਈ ਮਹਿਜ਼ ਕੱਲ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਹੀ ਨਈਂ ਲਿਆ ਬਲਕਿ ਅਮਲੀ ਸਬੂਤ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਇਹੀ ਨਈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਜੀ ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਮਜ਼ਹਬ ਨਾਲ਼ ਤਾਅਲੁੱਕ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ਤੇ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਾਅਲੁੱਕ ਮਜ਼ਹਬ ਇਸਲਾਮ
<poem>ਯੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਕਲਸ, ਯੇ ਗੁਰੂਦਵਾਰੇ
ਸਭ ਹੈਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਕੇ ਗਹੁ ਅਰੇ
ਲਾਈਨ 93:
(ਇਜ਼ਾ)
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਾਲੀਮਾਤ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹਿੰਦੂ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਅਖ਼ਵਤ ਵਭਾਈ ਚਾਰੇ ਦਈ ਫ਼ਜ਼ਾ ਕਾਇਮ ਕਰਨੇ ਵਿਚ ਜੋ ਸਈਦ ਈ ਇਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਮਯਾਬੀ ਵ ਕਾਮਰਾਨੀ ਵੀ ਨਸੀਬ ਹੋਈ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਿਚ ਦੋਨੇ ਮਜ਼ਹਬ ਦੇ ਇਨਸਾਨ ਅੱਜ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੋੰ ਅਕੀਦਤ ਵਾਹਤਰਾਮ ਦਈ ਨਜ਼ਰ
<poem>ਹਰ ਸ਼ਿਵਾਲੇ ਮੈਂ ਤਕਰੀਮ ਨਾਨਕ ਕੀ ਥੀ
ਖਾ ਨਿੱਕਾ ਹੂੰ ਮੈਂ ਤਾਜ਼ੀਮ ਨਾਨਕ ਕੀ ਥੀ
ਲਾਈਨ 102:
(ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾ ਜ਼ਹੂਰ ਮੁਕੱਦਸ,ਆਜ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇਹਲੀ,ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੰਬਰ ਨਵੰਬਰ1969، ਸਫ਼ਾ (25
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਅਹਿਦ ਦਈ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਕੀਦ-ਏ-ਤੌਹੀਦ ਨੋੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜੋ ਇਸਲਾਮੀ ਅਕਾਇਦ ਦਈ ਅਸਲਾ ਏ। ਇਸਲਾਮ ਵਿਚ ਅਕੀਦ-ਏ-ਤੌਹੀਦ ਨੋੰ ਇੰਤਹਾਈ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹਾਸਲ ਅਏ। ਅਕੀਦ-ਏ-ਤੌਹੀਦ ਯਾਨੀ ਤਮਾਮ ਮਖ਼ਲੂਕ ਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਵਾਲਾ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਆਲਮ ਏ ਤੇ ਉਹ ਸ਼ਕਲ ਵ ਸ਼ਮਾਇਲ
ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਏ ਕਿ ਤਮਾਮ ਮਜ਼ਾਹਬ ਦੇ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਨੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦਈ ਭਲਾਈ ਹੀ ਦੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਕਵਾਲ ਵ ਆਮਾਲ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੋੰ ਨੇਕ ਸੱਚੇ ਤੇ ਸਿੱਧੇ ਰਾਸਤੇ ਦਈ ਹੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਕਰਦੇ ਨੇਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਕਵਾਲ ਵ ਆਮਾਲ ਤੇ ਅਫ਼ਆਲ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੋੰ ਸਿੱਧੇ ਤੇ ਸੱਚੇ ਰਾਸਤੇ ਅਤੇ ਚੱਲਣੇ ਦਈ ਤਲਕੀਨ ਦਈ ਬਿਸਮਿਲ ਸਈਦੀ ਦਹਲਵੀ ਦਾ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਸਦਾਕਤ ਅਤੇ ਮੁਬਨੀ ਏ
ਲਾਈਨ 116:
(ਬਾਬਾ ਗੁਰੂਨਾਨਕ)
ਇਨਸਾਨਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾ ਹੋ ੰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਹਜ਼ੂਰ ਸਿਰ ਨਿਆਜ਼ ਖ਼ਮ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੋੰ ਜਹਾਲਤ ਵ ਤਾਰੀਕੀ
<poem>ਮਿਸਲ ਖ਼ੁਰਸ਼ੀਦ ਜਹਾਂ ਤਾਬ ਥਾ ਨਾਨਕ ਕਾ ਜ਼ਹੂਰ
ਤੀਰਗੀ ਦੂਰ ਹੋਈ ਫੈਲ ਗਿਆ ਨੂਰ ਹੀ ਨੂਰ
ਲਾਈਨ 146:
(ਨਜ਼ਰ ਅਕੀਦਤ)
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਤਮਾਮ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਮੁਸਾਵਾਤ ਦਾ ਦਰਸ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਬਾਵਰ ਕਰਾਇਆ ਕਿ ਮਖ਼ਲੂਕ ਖ਼ੁਦਾ ਦਈ ਖ਼ਿਦਮਤ ਹੀ ਅਸਲਾ ਇਬਾਦਤ ਏ ਚੁਨਾਂਚਿ ਖ਼ਮੋਸ਼ ਸਰਹੱਦੀ ਨੇ ਆਪ ਦਈ ਤਾਲੀਮਾਤ ਵ ਅਫ਼ਕਾ ਰੱਦ ਈ ਤਰਜਮਾਨੀ 'ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ 'ਕੇ ਉਨਵਾਨ
<poem>ਖ਼ੁਦਾ ਬਰਤਰ, ਖ਼ੁਦਾ ਵਾਹਦ,ਮਗਰ ਇੰਸਾਂ ਬਰਾਬਰ ਹੈਂ
ਤਫ਼ਾਵਤ ਜੋ ਰੂਹ ਰਖਤੇ ਹੈਂ ਇਨਸਾਨੋ ਮੈਂ ਕਾਫ਼ਰ ਹੈਂ
ਲਾਈਨ 162:
(ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ)
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦਈ ਜ਼ਾਤ ਵਾਲਾ ਸਿਫ਼ਾਤ ਜਦੋੰ ਮਜਮੂਆ-ਏ-ਸਿਦਕ ਵਸਫ਼ਾਹੇ ਤਾਂ ਐਸੀ ਹਸਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰ ਜ਼ਮੀਨ ਹਿੰਦ ਨੋੰ ਨਾਜ਼ ਕਿਊੰ ਕਰ ਨਾ ਹੋਏ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਦਮ ਮੀਮਨਤ ਲਜ਼ੋਮ
<poem>ਏ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, ਮਸੀਹਾਏ ਜ਼ਮਾਂ
ਫ਼ਖ਼ਰ ਆਲਮ, ਨਾਜ਼ਸ਼ ਹਿੰਦੂ ਸੱਤਾਂ
ਲਾਈਨ 178:
<poem>ਇਨ੍ਹੀਂ ਬਹਬੋਦੀ ਖ਼ਲਕ ਖ਼ੁਦਾ ਕਾ ਥਾ ਖ਼ਿਆਲ ਇਤਨਾ
ਮੁਸਾਫ਼ਤ ਮੈਂ ਰਹੇ ਔਰ ਇਸ ਗ਼ਮ ਸੇ ਮੁਜ਼ਤਰ ਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ</poem>
ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਏ ਕਿ ਖ਼ਾਤੀ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਫ਼ਹਿਮ ਵ ਇਦਰਾਕ
<poem>ਉਜਾਲਾ ਨੂਰ ਹੱਕ ਕਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸਾਰੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਮੈਂ
ਕਿ ਬਾਤਿਲ ਕੇ ਲੀਏ ਇਕ ਤੇਗ਼ ਆਤਿਸ਼ ਬਾਰ ਨਾਨਕ ਥੇ</poem>
(ਗੁਰੂਨਾਨਕ )
ਸਰਜ਼ਮੀਨ ਹਿੰਦ ਪਰ ਇਕ ਵਕਤ ਐਸਾ ਵੀ ਸੀ ਜਦੋੰ ਕਿ ਜਹਾਲਤ ਦਈ ਘਟਾ ਛਾਈ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਕਿਆਮਤ ਖ਼ੇਜ਼ ਆਲਮ ਸੀ ਏਦਾਂ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਗੁਰੂਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਆਏ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਾਲੀਮਾਤ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ
<poem>ਤੋ ਇਕ ਉਬਰ ਕਰਮ ਥਾ ਜੋ ਜ਼ਮਾਨ ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਸਾਲ਼ੀ ਮੈਂ
ਦਿਆਰ ਹਿੰਦ ਪਰ ਬਰਸਾ ਮਹਿਤ ਬਿੱਕਰਾਂ ਹੋ ਕਰ
ਲਾਈਨ 190:
(ਨਾਨਕ)
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਖ਼ੁਦਾਏ ਵਾਹਦ ਦਈ ਇਬਾਦਤ ਦਈ ਤੁਰ ਗ਼ੈਬ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫ਼ਿਤਨਾ ਵ ਫ਼ਸਾਦ
<poem>ਵਾਅਜ਼ ਤੇਰਾ ਅਮਨ ਵ ਸਲ੍ਹਾ ਵ ਆਸ਼ਤੀ
ਏ ਹਕੀਕਤ ਕੈਸ਼, ਏ ਸੱਚੇ ਗੁਰੂ
ਲਾਈਨ 196:
ਆਲਮ ਆਲਮ,ਕਿਰਿਆ ਕਿਰਿਆ, ਕੁ ਬਾ ਕੁ</poem>
ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲੋ ਅਮਲ
<poem>ਐਸਾ ਇਨਸਾਨ ਕਿ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਾ ਯਕੀਂ ਹੋ ਜਿਸ ਪ੍ਰ
ਐਸਾ ਮੁਰਸ਼ਦ ਕਿ ਜੁੱਸੇ ਮੁਰਸ਼ਦ ਕਾਮਲ ਮਾਏਂ
ਲਾਈਨ 202:
(ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ)
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ, ਅਫ਼ਆਲ ਵ ਆਮਾਲ ਤੇ ਅਕਵਾਲ ਅੱਜ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਲਈ ਤੱਵਜਾ ਦਾ ਮਰਕਜ਼ ਨੇਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਜਿਸ ਕਦਰ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਤੇ ਅਛਾਈਆਂ ਸਨ ਉਸ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਇਰ, ਖ਼ੁਤਬਾ ਤੇ ਨਸਰ ਨਗਾਰਾਂ ਦੇ ਹੇਤ-ਏ-ਤਹਿਰੀਰ ਵ ਤਕਰੀਰ
<poem>ਕਿਸ ਸੇ ਮੁਮਕਿਨ ਹੈ ਸੁਣਾ-ਏ-ਤੇਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ
ਚਾਂਦ ਤਾਰੋਂ ਮੈਂ ਜ਼ਿਆ ਤੇਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ
ਲਾਈਨ 209:
ਕੋਈ ਇਨਸਾਨ ਹੋ।ਲਾਜ਼ਿਮ ਹੈ ਅਕੀਦਤ ਤੇਰੀ</poem>
ਸਾਰੇ ਆਲਮ ਕੁ ਮੁਨਾਸਬ ਹੈ ਮੁਹੱਬਤ ਤੇਰੀ
ਗੁਰੂਨਾਨਕ ਜੀ ਦਈ ਜਾਜ਼ਿਬ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਤੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵ ਆਮਾਲ ਦਈ ਬਦੌਲਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੋੰ ਅਪਣਾ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਥਾਹ ਯਹੀ ਨਈਂ ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਈ ਆਖ਼ਰੀ ਰਸੂਮਾਤ ਦੇ ਫ਼ਰੀਜ਼ੇ ਨੋੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣੇ ਦੇ ਲਈ ਬਾਹਮ ਨਜ਼ ਆ ਕਰਨੇ
<poem>ਤੋ ਨੇ ਤੇਰਾ।ਤੇਰਾ ਕਹਿ ਕਰ ਸਭ ਦੀਆ ਗ਼ਲਾ ਲੁਟਾ
ਔਰ ਜਬ ਪੜਤਾਲ ਕੀ ਤੋ ਇਕ ਦਾਣਾ ਕੰਮ ਨਾ ਥਾ
ਨਾਸ਼ ਪਰ ਤੇਰੀ ਲੜੇ ਥੇ ਮੁਸਲਿਮ ਵਹਨਦੋ ਮਗਰ
ਕੁਛ ਨਾ ਥਾ ਜ਼ੇਰ ਕਫ਼ਨ ਗਲਹਾਏ ਖ਼ੰਦਾਂ ਕੇ ਸਿਵਾ</poem>
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਅੱਲਾਮਾ ਮੁਨੱਵਰ ਲਖਨਵੀ,ਅਬਰਾਰ ਅਹਸਨੀ ਗਨੌਰੀ, ਸਾਹਿਰ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਪੂਰੀ, ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਮਨਸੂਰ, ਸਗ਼ੀਰ ਅਹਿਮਦ ਸੂਫ਼ੀ, ਸਾਬਰ ਅਬੋਹਰੀ,ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਕੋਸ਼ਾਂ, ਮਸਰੂਰ ਲਖਨਵੀ, ਆਰ,ਏਸ, ਕੌਸਰ, ਸੱਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲਿਕ,ਹਰੀ ਚੰਦ ਗਿੱਲ,ਤਾਲਿਬ ਸ਼ਮਲਵੀ, ਗਿਆਨ ਚੰਦ ਮਨਸੂਰ, ਇਸ਼ਰਤ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਅਖ਼ਤਰ ਰਜ਼ਵਾਨੀ ਵਗ਼ੈਰਾ ਨੇ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਹਜ਼ੂਰ ਖ਼ਿਰਾਜ-ਏ-ਅਕੀਦਤ ਜਿਸ ਅੰਦਾਜ਼
<poem>ਨਿਵਾਏ ਹੱਕ ਕੀ ਕਸ਼ਿਸ਼ ਥੀ ਤੁਰੇ ਤਰੰਨਮ ਮੈਂ
ਯਕੀਂ ਕੀ ਸ਼ਮ੍ਹਾ ਜੁਲਾਈ ਸ਼ਬ ਤੋ ਹਮ ਮੈਂ</poem>
ਲਾਈਨ 227:
ਜ਼ਿਮੀਂ ਕੇ ਵਾਸਤੇ ਹਕੁਮਤ ਕੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਹੈ ਤੋ</poem>
(ਇਜ਼ਾ)
ਉਰਦੂ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਇਕ ਹੋਰ ਨਜ਼ਮ ਸੱਯਦ ਅਸਗ਼ਰ ਬਹਰਾਇਚੀ ਦਈ ਮਿਲਦੀ ਏ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਿਆ ਏ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦਈ ਮਦ੍ਹਾ ਵ ਤੌਸੀਫ਼ ਇਸ ਅੰਦਾਜ਼
<poem>ਹਜ਼ਾਰੋਂ ਮੈਂ ਕੋਈ ਹੋਤਾ ਹੈ ਇਕ ਇਨਸਾਨ ਵੋਹ ਦਾਣਾ
ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਾ ਰਾਜ਼ ਹੋ,ਦਰਅਸਲ ਪਹਿਚਾਨਾ</poem>
ਲਾਈਨ 239:
ਹਸੂਲ ਇਲਮ ਮੈਂ ਨਿਕਲੇ,ਤੋਤੇ ਮੰਜ਼ਿਲ ਪਾ ਕੀ ਮੰਜ਼ਿਲ
ਨਾ ਛੋੜੀ ਬਜ਼ਮ ਕੋਈ ਔਰ ਨਾ ਛੋੜੀ ਕੋਈ ਭੀ ਮਹਿਫ਼ਲ</poem>
ਅਸਗ਼ਰ ਬਹਰਾਇਚੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਕਿਤਈ ਜਾਏ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਤਲਵੰਡੀ ਦੇ ਜ਼ਕਰ ਕਏ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਪ ਕਾਲੂ ਮਹੱਤਅ ਜੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਈ ਮਾਂ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਦਈ ਬੇ ਇੰਤਹਾ ਮੁਹੱਬਤ ਨੋੰ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਨਜ਼ਮ ਕੀਤਾ ਏ ਤੇ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਏ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੋੰ ਦੁਨੀਆ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖ਼ਲਕ ਵ ਅਖ਼ਲਾਕ,ਤਾਲੀਮਾਤ ਤੇ ਖ਼ੁਦਾ ਦਈ ਵਹਦਾਨੀਅਤ ਦੇ ਤਸੱਵਰ
<poem>ਖ਼ੁਦਾ ਕੀ ਜ਼ਾਤ ਬਾ ਬਰਕਾਤ ਕੁ ਵਾਹਦ ਜੋ ਪਹਿਚਾਨਾ
ਇਸੀ ਤਹਿਕੀਕ ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਹੈ ਇਨ ਕੁ ਗੁਰੂ ਮਾਨਾ
ਲਾਈਨ 246:
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਪੈਗ਼ਾਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਨਾ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ ਏ ਨਾ ਮੁਸੱਲਮਾਨ ਬਲਕਿ ਸਭ ਇਨਸਾਨ ਨੇਂ ਤੇ ਮਜ਼ਹਬ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਲ਼ ਕਏ ਰਹਿਣੇ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦਾ ਏ ਉਹ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਤਫ਼ਰਕਾ ਤੇ ਇਖ਼ਤਲਾਫ਼ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਈਂ ਦਿੰਦਾ ਬਕੌਲ ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ
<poem>ਮਜ਼ਹਬ ਨਹੀਂ ਸਖਾਤਾ ਆਪਸ ਮੈਂ ਬੇਰ ਰੱਖਣਾ
</poem>ਦਰਅਸਲ ਖ਼ੁਦਾ ਤਾਂ ਇਕ ਏ ਅਲਬੱਤਾ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਮੁਖ਼ਤਲਿਫ਼ ਨੇਂ ਜਿਸਨੋੰ ਕੌਮਾਂ ਨੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ
<poem>ਅਨੀਕੋਂ ਨਾਮ ਹੱਕ ਹੈਂ ਮਗਰ ਵਾਹਦ ਹੈ ਵੋਹ ਦਾਤਾ
ਇਸੇ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਕੌਮੋਂ ਨੇ ਜਿਸ ਜਿਸ ਨਾਮ ਸੇ ਚਾਹਾ
ਲਾਈਨ 262:
ਫ਼ਿਦਾ ਮਰਦਾਨਾ ਅਣ ਪਾ ਹੈ ਤੋ ਕਰਬਾਂ ਭੀ ਬਾਲਾ ਹੈ
ਕਿ ਰੁਤਬਾ ਇਨ ਕੀ ਖ਼ਿਦਮਤ ਸੇ ਬੜਾ ਦੋਨੋਂ ਕਾ ਆਲੀ ਹੈ</poem>
ਅਸਗ਼ਰ ਬਹਰਾਇਚੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਈ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਤਾਂ ਮੁਹੱਬਤ ਵ ਉਲਫ਼ਤ ਨੋੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੁਲੰਦ ਅਖ਼ਲਾਕ ਵ ਕਿਰਦਾਰ ਦਾ ਵੀ ਗੁਣ ਗਾਣ ਕੀਤਾ ਅਏ। ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਇਸ ਨਜ਼ਮ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਈ ਨੇਕੀ, ਐਸਾਰ ਤੇ ਬਸੀਰਤ ਨੋੰ ਅਸ਼ਆਰ ਦਈ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਜ਼ਮ ਕੀਤਾ ਏ ਉਹ ਕਾਬਲ ਦਾਦਾ ਏ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਹਿਦ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨ ਦੋਸਤੀ ਤੇ ਮਾਨਵੀਅਤ
<poem>ਵਹਾਂ ਜਾਤਾ ਹੈ ਅਸਗ਼ਰ ਹਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾ ਦਿਵਾਨਾ
ਮਰਕਾ ਨੂਰ ਕਾ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਜਾ ਪਾ ਨਨਕਾਣਾ</poem>
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਈ ਮੁਹੱਬਤ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨ ਇਸ ਲਈ ਦਿਵਾਨਾ ਏ ਕਿਉਂਜੇ ਉਹ ਨੇਕੀ ਤੇ ਇਨਸਾਨੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਮੁਜੱਸਮਾ ਸਨ ।ਵੋਹ ਜ਼ਾਤ ਪਾਤ ਤੇ ਜ਼ਾਹਰੀ ਰਸੂਮ ਵ ਅਬਾਦਾਤ ਦੇ ਮੁਖ਼ਾਲਿਫ਼ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੋੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨੇ ਦਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤੇ ਜ਼ਾਤ ਵਾਹਦ ਦਈ ਮਦ੍ਹਾ ਵਤੋਸੀਫ਼ ਦਾ ਨਗ਼ਮਾ ਗਾਇਆ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੋੰ ਇਸ ਦਈ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦਈ ਇਬਾਦਤ ਦਈ ਤਰਫ਼ ਗਾਮਜ਼ਨ ਰਹਿਣੇ ਦਾ ਦਰਸ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਸ ਮੁਹੱਬਤ,ਮੁਸਾਵਾਤ ਤੇ ਖ਼ਿਦਮਤ ਖ਼ਲਕ ਦਈ ਤਾਲੀਮ ਦਿੱਤੀ ਜੇ ਅੱਜ ਇਨਸਾਨ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ
<poem>ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਬਾਣੀ ਕਾ ਚਰਚਾ ਜੋ ਆਮ ਹੋ ਜਾਏ
ਤੋ ਇਸ ਕੇ ਸੰਤੇ ਹੀ ਰਾਵਣ ਭੀ ਰਾਮ ਹੋ ਜਾਏ
ਲਾਈਨ 279:
(ਕੌਮੀ ਯਕ ਜਹਿਤੀ ਔਰ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ,ਬਾਨੋ ਸਰਤਾਜ,ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਔਰ ਗੁਰੂਨਾਨਕ, ਸਫ਼ਾ65)
ਬਾਨੋ ਸਰਤਾਜ ਦਈ ਇਸ ਨਜ਼ਮ ਵਿਚ ਉਰਦੂ ਪੰਜਾਬੀ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦਈ ਆਮੇਜ਼ਸ਼ ਇੰਤਹਾਈ ਅਤੇ ਕਸ਼ਿਸ਼ ਏ ।ਮੁਖ਼ਤਸਰ ਇਹ ਕਿ ਗੁਰੂਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਈ ਰੂਹਾਨੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨਵੰ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਈ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਕੀਦਤ ਮੰਦਾਂ ਦੇ ਲਈ ਉਰਦੂ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੋੰ ਯਾਦ ਕਰਨੇ ਦਈ ਇਕ ਨਵੀਂ ਲਤਾਫ਼ਤ
|