ਬਾਬਰ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
Bluelink 1 book for verifiability (20221229)) #IABot (v2.0.9.2) (GreenC bot |
|||
ਲਾਈਨ 22:
|spouse=[[ਆਇਸ਼ਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗ਼ਮ]]<br>ਜ਼ੈਨਾਬ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ<br>[[ਮਸੂਮਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ]]<br>ਮਾਹਮ ਬੇਗ਼ਮ<br>ਦਿਲਦਾਰ ਬੇਗਮ<br>ਗੁਲਨਾਰ<br>ਗੁਲਰੁਖ ਬੇਗਮ<br>[[ਮੁਬਾਰਿਕਾ ਯੂਸਫਜ਼ਈ]]|succession1=[[ਕਾਬੁਲ]] ਦਾ [[ਅਮੀਰ (ਪਦਵੀ)|ਅਮੀਰ]]|reign1=1504–1526|predecessor1=ਮੁਕਿਨ ਬੇਗ਼|successor1=ਖ਼ੁਦ (ਮੁਗ਼ਲ ਸ਼ਾਸਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ)|succession2=[[ਫ਼ਰਗਨਾ]] ਦਾ [[ਅਮੀਰ (ਪਦਵੀ)|ਅਮੀਰ]]|reign2=1494–1497|predecessor2=[[ਉਮਰ ਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੂਜਾ]]}}
'''ਬਾਬਰ''' ({{lang-fa|{{Nastaliq|بابر}}|lit= tiger|translit= Bābur}}; {{IPA-fa|bɑːbʊr}}; 14 ਫਰਵਰੀ 1483{{spaced ndash}}26 ਦਸੰਬਰ 1530), ਜਨਮ '''ਮਿਰਜ਼ਾ ਜ਼ਹੀਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ''', [[ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ]] ਵਿੱਚ [[ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ [[ਤੈਮੂਰ]] ਅਤੇ [[ਚੰਗੇਜ਼ ਖ਼ਾਨ|ਚੰਗੇਜ਼ ਖਾਨ]] ਦਾ ਵੰਸ਼ਜ ਸੀ।<ref>[[Christoph Baumer]], ''The History of Central Asia: The Age of Islam and the Mongols'', Bloomsbury Publishing, 2018, p. 47.</ref><ref name="Ẓahīr-al-Dīn Moḥammad Bābor">F. Lehmann: [http://www.iranicaonline.org/articles/babor-zahir-al-din Ẓahīr-al-Dīn Moḥammad Bābor]. In Encyclopædia Iranica. Online Ed. December 1988 (updated August 2011). "Bābor, Ẓahīr-al-Dīn Moḥammad son of Umar Sheikh Mirza, (6 Moḥarram 886-6 Jomādā I 937/14 February 1483 – 26 December 1530), [[Timurid dynasty|Timurid]] prince, military genius, and literary craftsman who escaped the bloody political arena of his Central Asian birthplace to found the Mughal Empire in India. His origin, milieu, training, and education were steeped in [[Muslim]] culture and so Bābor played significant role for the fostering of this culture by his descendants, the Mughals of India, and for the expansion of Islam in the Indian subcontinent, with brilliant literary, artistic, and [[historiographical]] results."</ref><ref name="Robert L. Canfield 1991 p.20">Robert L. Canfield, Robert L. (1991). ''Turko-Persia in historical perspective'', Cambridge University Press, p. 20. "The Mughals-Persianized Turks who invaded from Central Asia and claimed descent from both Timur and Genghis – strengthened the Persianate culture of Muslim India".</ref> ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਫਿਰਦੌਸ ਮਾਕਾਨੀ ('ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਨਿਵਾਸ') ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।.<ref>{{Cite book|last=Jahangir|first=Emperor Of Hindustan|title=The Jahangirnama : memoirs of Jahangir, Emperor of India|url=https://archive.org/details/jahangirnamamemo0000jaha|publisher=Washington, D.C. : Freer Gallery of Art, Arthur M. Sackler Gallery, Smithsonian Institution ; New York : Oxford University Press|year=1999|isbn=9780195127188|pages=[https://archive.org/details/jahangirnamamemo0000jaha/page/6 6]|translator-last=Thackston|translator-first=W. M.}}</ref>
ਚਗਤਾਈ ਤੁਰਕੀ ਮੂਲ ਦਾ<ref name="Richards1995">{{Citation |last=Richards |first=John F. |title=The Mughal Empire |url=https://books.google.com/books?id=HHyVh29gy4QC |page=6 |year=1995 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-56603-2}}</ref> ਅਤੇ [[ਫ਼ਰਗਨਾ ਵਾਦੀ|ਫਰਗਾਨਾ ਘਾਟੀ]] (ਅਜੋਕੇ [[ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ [[ਅੰਦੀਜਾਨ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਬਾਬਰ [[ਉਮਰ ਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜ਼ਾ]] (1456-1494, 1469 ਤੋਂ 1494 ਤੱਕ [[ਫ਼ਰਗਨਾ|ਫਰਗਾਨਾ]] ਦਾ ਗਵਰਨਰ) ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਤੈਮੂਰ (1336-1405) ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1494 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਖਸੀਕੇਂਤ ਵਿੱਚ ਫਰਗਾਨਾ ਦੇ ਸਿੰਘਾਸਣ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ [[ਸਮਰਕੰਦ]] ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਫਰਗਾਨਾ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਫਰਗਾਨਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਸਮਰਕੰਦ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। 1501 ਵਿੱਚ, ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਉਸਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਈ ਜਦੋਂ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ੈਬਾਨੀ ਖਾਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। 1504 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਕਾਬੁਲ]] ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਅਬਦੁਰ ਰਜ਼ਾਕ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਸੀ, ਜੋ ਉਲੁਗ ਬੇਗ II ਦੇ ਨਵਜੰਮੇ ਵਾਰਸ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਸਫਾਵਿਦ ਸ਼ਾਸਕ ਇਸਮਾਈਲ ਪਹਿਲੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ [[ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮਰਕੰਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਸਿਰਫ ਇਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਗੁਆਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੇਬਾਨੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ।
| |||