ਕੋਹਕਾਫ਼: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

[[Fileਤਸਵੀਰ:Caucasus envsec2 baseb.gif|thumb|320px|ਦੱਖਣ ਕਾਕਸ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਨਕਸ਼ਾ]]

'''ਕਾਕਸ''' ਜਾਂ '''ਕੌਕਸਸ''' ਯੂਰੋਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ਿਆ ਦੀ ਸੀਮਾ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਕਸ ਪਹਾੜ ਸ਼੍ਰੰਖਲਾ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯੂਰੋਪ ਦਾ ਸਭਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ, ਏਲਬਰੁਸ ਪਹਾੜ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਕਾਕਸ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਖੰਡ ਬਤਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ: ਜਵਾਬ ਕਾਕਸ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਕਾਕਸ। ਜਵਾਬ ਕਾਕਸ ਵਿੱਚ ਚੇਚੰਨਿਆ, ਇੰਗੁਸ਼ੇਤੀਆ, ਦਾਗਿਸਤਾਨ, ਆਦਿਗੇਆ, ਕਾਬਾਰਦੀਨੋ-ਬਲਕਾਰਿਆ, ਕਾਰਾਚਾਏ-ਚਰਕੱਸਿਆ, ਜਵਾਬ ਓਸੇਤੀਆ, ਕਰਾਸਨੋਦਾਰ ਕਰਾਏ ਅਤੇ ਸਤਾਵਰੋਪੋਲ ਕਰਾਏ ਦੇ ਖੇਤਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੱਖਣ ਕਾਕਸ ਵਿੱਚ ਆਰਮੀਨਿਆ, ਅਜਰਬੈਜਾਨ ਅਤੇ ਜਾਰਜਿਆ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਓਸੇਤੀਆ, ਅਬਖਜਿਆ ਅਤੇ ਨਾਗੋਰਨੋ-ਕਾਰਾਬਾਖ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।

* [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਵਿੱਚ ਕਾਕਸ ਨੂੰ ਕਾਕਸ (Caucas) ਜਾਂ ਕੌਕਸਸ (Caucasus) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

* [[ਫ਼ਾਰਸੀ]] ਵਿੱਚ ਕਾਕਸ ਨੂੰ ਕਫਕਾਜ (قفقاز) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

* [[ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਰੂਸੀ]] ਵਿੱਚ ਕਾਕਸ ਨੂੰ ਕਵਕਾਜ (Кавка́з) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਉੱਤਰੀ ਕਾਕਸ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰੂਸ ਦੇ ਅੰਗ ਹਨ ਅਤੇ ਜਵਾਬ ਦੇ ਵੱਲ ਰੂਸ ਹੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੱਛਮ ਦੇ ਵੱਲ ਕਾਕਸ ਦੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਨੂੰ ਛੂਹਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਕੈਸਪਿਅਨ ਸਾਗਰ ਕਾਕਸ ਦੀ ਸੀਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਸੀਮਾ ਈਰਾਨ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕਾਕਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ਯੂਰੋਪ ਅਤੇ ਕਦੇ ਏਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਹੇਠਲੇ ਇਲਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਵ ਦਾ ਇੱਕ ਦੂਰ-ਦਰਾਜ ਅੰਗ ਵੀ ਸੱਮਝਦੇ ਹਨ। ਕਾਕਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਆਂ, ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇਭਾਸ਼ਾਵਾਂਜੁਗਾਂ ਵਲੋਂ ਵਿਕਸਤ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਵਲੋਂ ਜੂਝ ਰਹੀ ਹਨ।

ਇੱਥੇ ੬,੪੦੦ ਭਿੰਨ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਦਰਖਤ-ਬੂਟੇ ਅਤੇ ੧,੬੦੦ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜਾਨਵਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਪਾਏ ਜਾਣ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲੰਗ, ਭੂਰਾ ਰਿੱਛ, ਬਘਿਆੜ, ਜੰਗਲੀ ਭੈਸਾ, ਕੈਸਪਿਅਨ ਹੰਗੂਲ (ਲਾਲ ਮਿਰਗ), ਸੁਨੇਹਰਾ ਮਹਾਸ਼ਿਏਨ (ਚੀਲ) ਅਤੇ ਓੜਨੀ (ਹੁਡਿਡ) ਕੌਵਾ ਚਰਚਿਤ ਹਨ । ਕਾਕਸ ਵਿੱਚ ੧,੦੦੦ ਵੱਖ ਨਸਲਾਂ ਦੀ ਮਕੜੀਆਂ ਵੀ ਪਾਈ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵਣਾਂ ਦੇ ਨਜਰਿਏ ਵਲੋਂ ਇੱਥੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਮਿਸ਼ਰਤ ਹੈ- ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਦਰਖਤ ਹਨ ਲੇਕਿਨ ਰੁੱਖ ਰੇਖਾ ਦੇ ਉੱਤੇ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਬੰਜਰ ਅਤੇ ਪਥਰੀਲੀ ਵਿੱਖਦੀ ਹੈ। ਕਾਕਸ ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਲੋਂ ਓਵਚਰਕਾ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਭੇਡਾਂ ਨੂੰ ਚਰਵਾਨੇ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਣ ਵਾਲੀ ਕੁੱਤੀਆਂ ਦੀ ਨਸਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।

ਕਾਕਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗਭੱਗ ੫੦ ਭਿੰਨ ਜਾਤੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀਭਾਸ਼ਾਵਾਂਵੀ ਭਿੰਨ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਦੀ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਅਜਿਹੇ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਵਾਰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪੂਰੇ ਕੇਵਲ ਕਾਕਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਨ। ਤੁਲਣਾ ਲਈ ਧਿਆਨ ਰਖਿਏ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਜਿਸ ਹਿੰਦ ਯੂਰੋਪੀ ਬੋਲੀ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਦਸੀਆਂ ਹਜਾਰੋਂ ਮੀਲ ਦੇ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ-ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਵੀ ਅਸਮ ਰਾਜ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਧ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਆਇਸਲੈਂਡ ਟਾਪੂ ਤੱਕ। ਕਾਕਸ ਦੀ ਉਲਝੀ ਅਣਗਿਣਤ ਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੱਖ- ਵੱਖਭਾਸ਼ਾਵਾਂਅਤੇ ਜਾਤੀਆਂ ਵੱਸੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੀ ਦੋਭਾਸ਼ਾਵਾਂਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦ-ਯੂਰੋਪੀ ਪਰਵਾਰ ਦੀਆਂ ਹਨ- ਆਰਮੀਨਿਆਈ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਔਸੇਤੀ ਬੋਲੀ। ਇੱਥੇ ਦੀ ਅਜੇਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਲਤਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਵਾਰ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਮੈਂਬਰ ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਨਜਰਿਏ ਵਲੋਂ ਇੱਥੇ ਦੇ ਲੋਕ ਭਿੰਨ ਇਸਾਈ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸੁੰਨੀ ਮਤ ਦੇ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜਰਬੈਜਾਨ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸ਼ਿਆ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਾਂ।

ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਕਾਕਸ ਦੀ ਕੁੱਝ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰੰਗ ਦਾ ਬਹੁਤ ਗੋਰਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਸ਼ਵੇਤਵਰਣੀਏ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਕਸੀ ਜਾਂ ਕਾਕੇਸ਼ਿਅਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ- ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਕੁੱਝ ਅਸ਼ਵੇਤ ਜਾਤੀਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ) ਵੀ ਇਸਵਿੱਚ ਸਮਿੱਲਤ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਧਿਅਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਸਤਰੀ- ਪੁਰਖ ਕੁੱਝ ਮਿਸਰ ਜਿਵੇਂ ਅਰਬ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਬਸ ਗਏ ਸਨ (ਜਾਂ ਗ਼ੁਲਾਮ ਬਣਾਕੇ ਲੈ ਜਾਵੇ ਗਏ ਸਨ) ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਉੱਥੇ ਉੱਤੇ ਭੂਰੀ ਜਾਂ ਨੀਲੀ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਗੋਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਾਕਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵੰਸ਼ਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੋਰਾਪਨ ਖਾਸਕਰ ਚਰਕਸ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।

[[cvce:АрамаçиКовказ]]

[[esen:CáucasoCaucasus]]

[[hiffi:CaucasusKaukasia]]

[[kohe:캅카스קווקז]]

[[osio:КавказKaukazia]]

[[heja:קווקזコーカサス]]