ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary
No edit summary
ਲਾਈਨ 20:
 
ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਜੁਲਾਈ 1880 ਨੂੰ ਵਾਰਾਨਸੀ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਲਮਹੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਆਨੰਦੀ ਦੇਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਮੁਨਸ਼ੀ ਅਜਾਇਬਰਾਏ ਲਮਹੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕ ਮੁੰਸ਼ੀ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਉਰਦੂ , ਫਾਰਸੀ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਤੋਂ । ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗ ਗਿਆ । 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੀਲਿਸ‍ਮ ਹੋਸ਼ਰੂਬਾ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਕਾਰ ਰਤਨਨਾਥ ਸ਼ਰਸਾਰ , ਮਿਰਜਾ ਰੁਸਬਾ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਸ਼ਰਰ ਦੇ ਉਪੰਨ‍ਯਾਸੋਂ ਤੋਂ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਪ੍ਰਾਪ‍ਤ ਕਰ ਲਿਆ । 1898 ਵਿੱਚ ਮੈਟਰਿਕ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਉਤੀਰਣ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇੱਕ ਮਕਾਮੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ । ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ 1910 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ , ਦਰਸ਼ਨ , ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਇਤਹਾਸ ਲੈ ਕੇ ਇੰਟਰ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1919 ਵਿੱਚ ਬੀ . ਏ . ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਸਭ - ਇੰਸਪੇਕਟਰ ਪਦ ਉੱਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਏ । ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਰਿਹਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜੋ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ । ਉਹ ਆਰਿਆ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਹੇ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਾਮਾਜਕ ਅੰਦੋਲਨ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਧਵਾ - ਵਿਆਹ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1906 ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਲ - ਵਿਧਵਾ ਸ਼ਿਵਰਾਨੀ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਹੋਏ - ਸ਼ਰੀਪਤ ਰਾਏ , ਅਮ੍ਰਿਤ ਰਾਇ ਅਤੇ ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ ਸ਼ਰੀਵਾਸਤਵ । 1910 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸੋਜੇ - ਵਤਨ ਲਈ ਹਮੀਰਪੁਰ ਦੇ ਜਿਲੇ ਕਲੇਕਟਰ ਨੇ ਤਲਬ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ । ਸੋਜੇ - ਵਤਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਆਂ ਜਬਤ ਕਰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ । ਕਲੇਕਟਰ ਨੇ ਨਵਾਬਰਾਏ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖਣਗੇ , ਜੇਕਰ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ , ਧਨਪਤ ਰਾਏ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਦੇ ਸਨ । ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜਮਾਨਾ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਜੀਜ ਦੋਸ‍ਤ ਮੁਨਸ਼ੀ ਦਯਾਨਾਰਾਇਣ ਨਿਗਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ । ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਲੱਗੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਰੰਭਕ ਰਚਨਾ ਜਮਾਨਾ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤਾ । ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤਮ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ ਤੇ ਬੀਮਾਰ ਪਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਵਲ ਮੰਗਲਸੂਤਰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ 8 ਅਕਤੂਬਰ 1936 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਧਨ ਹੋ ਗਿਆ ।
 
[[ar:بريم تشند]]
[[bn:মুন্সি প্রেমচাঁদ]]
[[br:Munshi Premchand]]
[[ca:Premchand]]
[[cv:Мунши Премчанд]]
[[cs:Prémčand]]
[[cy:Munshi Premchand]]
[[de:Premchand]]
[[es:Premchand]]
[[eo:Munshi Premchand]]
[[fr:Munshi Premchand]]
[[ko:프렘 찬드]]
[[hi:प्रेमचंद]]
[[id:Munshi Premchand]]
[[is:Munshi Premchand]]
[[it:Munshi Premchand]]
[[kn:ಮುನ್ಶಿ ಪ್ರೇಮಚಂದ್ರ]]
[[sw:Munshi Premchand]]
[[ml:മുൻഷി പ്രേംചന്ദ്]]
[[mr:प्रेमचंद]]
[[nl:Munshi Premchand]]
[[ne:प्रेमचन्द]]
[[new:प्रेमचन्द]]
[[ja:ムンシー・プレームチャンド]]
[[no:Munshi Premchand]]
[[nn:Munshi Premchand]]
[[pl:Premczand]]
[[pt:Munshi Premchand]]
[[ro:Munshi Premchand]]
[[ru:Шривастав, Дханпатрай]]
[[sa:प्रेमचन्दः]]
[[simple:Munshi Premchand]]
[[fi:Munshi Premchand]]
[[sv:Munshi Premchand]]
[[ta:பிரேம்சந்த்]]
[[te:ప్రేమ్‌చంద్]]
[[tr:Munshi Premchand]]
[[tk:Premçand]]
[[uk:Мунші Премчанд]]
[[ur:پریم چند]]
[[vo:Munshi Premchand]]
[[bat-smg:Monšės Premčands]]
[[zh:普列姆昌德]]