ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

Browse history interactively
← ਪੁਰਾਣੀ ਤਬਦੀਲੀਅਗਲੀ ਸੋਧ →
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
ਲਾਈਨ 4:
| pseudonym = ਨਵਾਬ ਰਾਏ
| image = Premchand 4 a.jpg
| birth_date = '''31੩੧ ਜੁਲਾਈ , 1880੧੮੮੦'''
| birth_place = ਪਿੰਡ ਲਮਹੀ , [[ਵਾਰਾਨਸੀ]] , [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] , [[ਭਾਰਤ]]
| death_date = '''8੮ ਅਕਤੂਬਰ , 1936੧੯੩੬'''
| death_place = [[ਵਾਰਾਨਸੀ]] , [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] , [[ਭਾਰਤ]]
| occupation = [[ਅਧਿਆਪਕ]] , [[ਲੇਖਕ]] , [[ਸੰਪਾਦਕ]]
| notableworks = ''[[ਗੋਦਾਨ]]'', ''[[ਬਾਜਾਰ-ਏ-ਹੁਸਨ]]'', ''[[ਕਰਮਭੂਮੀ]]'', ''[[ਸ਼ਤਰੰਜ ਕੇ ਖਿਲਾੜੀ]]''
| nationality = ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਭਾਰਤੀ
| signature = Hastakshar_premchand.jpg
}}
 
'''ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ''' ([[ਹਿੰਦੀ ਬੋਲੀ|ਹਿੰਦੀ]]: मुन्शी प्रेमचंद; [[੩੧ ਜੁਲਾਈ]] [[੧੮੮੦]] - [[੮ ਅਕਤੂਬਰ]] [[੧੯੩੬]] ) ਦੇ ਉਪਨਾਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ '''ਧਨਪਤ ਰਾਏ ਸ਼ਰੀਵਾਸਤਵ''' '''[[ਹਿੰਦੀ''']] ਅਤੇ '''[[ਉਰਦੂ''']] ਦੇ ਮਹਾਨ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ ।ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਅਤੇ ਨਵਾਬ ਰਾਏ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਵਲਕਾਰ ਸ਼ਰਤਚੰਦਰ ਚੱਟੋਪਾਧਿਆਏ ਨੇ ਨਾਵਲ ਸਮਰਾਟ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਨਾਵਲ ਦੀ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ।ਰੱਖੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕ , ਸੁਚੇਤ ਨਾਗਰਿਕ , ਕੁਸ਼ਲ ਵਕਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੀਨ ਸੰਪਾਦਕ ਸਨ ।ਸਨ। ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਧ ਵਿੱਚ , ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਸੀ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਬੇਜੋੜ ਹੈ ।ਹੈ। ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚ ਯਸ਼ਪਾਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੁਕਤੀਬੋਧ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ।ਹਨ।
 
 
== ਜੀਵਨ ==
ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦਾ ਜਨਮ 31੩੧ ਜੁਲਾਈ 1880੧੮੮੦ ਨੂੰ ਵਾਰਾਨਸੀ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ '''ਲਮਹੀ ਪਿੰਡ''' ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ।ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਆਨੰਦੀ ਦੇਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਮੁਨਸ਼ੀ ਅਜਾਇਬ ਰਾਏ ਲਮਹੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕ ਮੁਨਸ਼ੀ ਸਨ ।ਸਨ।▼
 
▲ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਜੁਲਾਈ 1880 ਨੂੰ ਵਾਰਾਨਸੀ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ '''ਲਮਹੀ ਪਿੰਡ''' ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਆਨੰਦੀ ਦੇਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਮੁਨਸ਼ੀ ਅਜਾਇਬ ਰਾਏ ਲਮਹੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕ ਮੁਨਸ਼ੀ ਸਨ ।
 
=== ਸਿਖਿਆ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ===
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਉਰਦੂ , ਫਾਰਸੀਫ਼ਾਰਸੀ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਤੋਂ ।ਤੋਂ। ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗ ਗਿਆਗਿਆ। । 13੧੩ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਕਾਰ ਰਤਨਨਾਥ ਸ਼ਰਸਾਰ , ਮਿਰਜਾ ਰੁਸਬਾ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਸ਼ਰਰ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰ ਲਈਲਈ। । 1898੧੮੯੮ ਵਿੱਚ ਮੈਟਰਿਕ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਪਾਸਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇੱਕ ਮਕਾਮੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ । ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀਰੱਖੀ। । 1910੧੯੧੦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ , ਫਲਸਫਾ , ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਇਤਹਾਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਲੈ ਕੇ ਇੰਟਰ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1919੧੯੧੯ ਵਿੱਚ ਬੀ . ਏ . ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਸਭ - ਇੰਸਪੇਕਟਰ ਪਦ ਉੱਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਏ ।ਹੋਏ। ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਰਿਹਾ ।ਰਿਹਾ। ▼
 
▲ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਉਰਦੂ , ਫਾਰਸੀ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਤੋਂ । ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗ ਗਿਆ । 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਕਾਰ ਰਤਨਨਾਥ ਸ਼ਰਸਾਰ , ਮਿਰਜਾ ਰੁਸਬਾ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਸ਼ਰਰ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰ ਲਈ । 1898 ਵਿੱਚ ਮੈਟਰਿਕ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਪਾਸਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇੱਕ ਮਕਾਮੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ । ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ । 1910 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ , ਫਲਸਫਾ , ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਇਤਹਾਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਲੈ ਕੇ ਇੰਟਰ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1919 ਵਿੱਚ ਬੀ . ਏ . ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਸਭ - ਇੰਸਪੇਕਟਰ ਪਦ ਉੱਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਏ । ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਰਿਹਾ ।
 
=== ਵਿਆਹ ===
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜੋ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ।ਰਿਹਾ। ਉਹ ਆਰਿਆ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਹੇ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਾਮਾਜਕ ਅੰਦੋਲਨ ਸੀ ।ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਧਵਾ - ਵਿਆਹ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1906੧੯੦੬ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਲ - ਵਿਧਵਾ ਸ਼ਿਵਰਾਨੀ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ।ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਹੋਏ - ਸ਼ਰੀਪਤ ਰਾਏ , ਅਮ੍ਰਿਤ ਰਾਇ ਅਤੇ ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ ਸ਼ਰੀਵਾਸਤਵ ।ਸ਼ਰੀਵਾਸਤਵ। ▼
 
1910੧੯੧੦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ 'ਸੋਜੇ ਵਤਨ' ਲਈ ਹਮੀਰਪੁਰ ਦੇ ਜਿਲੇ ਕਲੈਕਟਰ ਨੇ ਤਲਬ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ । ਸੋਜੇ ਵਤਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਆਂ ਜਬਤ ਕਰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ।ਗਈਆਂ। ਕਲੇਕਟਰ ਨੇ ਨਵਾਬਰਾਏ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖਣਗੇ , ਜੇਕਰ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ ।ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ , ਧਨਪਤ ਰਾਏ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਦੇ ਸਨ ।ਸਨ। ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜਮਾਨਾ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਜੀਜ ਦੋਸ‍ਤ ਮੁਨਸ਼ੀ ਦਯਾਨਾਰਾਇਣ ਨਿਗਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ।ਦਿੱਤੀ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਲੱਗੇ ।ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਰੰਭਕ ਰਚਨਾ ਜਮਾਨਾ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤਾ । ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤਮ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ ਤੇ ਬੀਮਾਰ ਪਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਵਲ ਮੰਗਲਸੂਤਰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ 8੮ ਅਕਤੂਬਰ 1936੧੯੩੬ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ।ਗਿਆ।▼
▲ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜੋ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ । ਉਹ ਆਰਿਆ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਹੇ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਾਮਾਜਕ ਅੰਦੋਲਨ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਧਵਾ - ਵਿਆਹ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1906 ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਲ - ਵਿਧਵਾ ਸ਼ਿਵਰਾਨੀ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਹੋਏ - ਸ਼ਰੀਪਤ ਰਾਏ , ਅਮ੍ਰਿਤ ਰਾਇ ਅਤੇ ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ ਸ਼ਰੀਵਾਸਤਵ ।
▲1910 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ 'ਸੋਜੇ ਵਤਨ' ਲਈ ਹਮੀਰਪੁਰ ਦੇ ਜਿਲੇ ਕਲੈਕਟਰ ਨੇ ਤਲਬ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ । ਸੋਜੇ ਵਤਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਆਂ ਜਬਤ ਕਰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ । ਕਲੇਕਟਰ ਨੇ ਨਵਾਬਰਾਏ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖਣਗੇ , ਜੇਕਰ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ , ਧਨਪਤ ਰਾਏ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਦੇ ਸਨ । ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜਮਾਨਾ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਜੀਜ ਦੋਸ‍ਤ ਮੁਨਸ਼ੀ ਦਯਾਨਾਰਾਇਣ ਨਿਗਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ । ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਲੱਗੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਰੰਭਕ ਰਚਨਾ ਜਮਾਨਾ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤਾ । ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤਮ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ ਤੇ ਬੀਮਾਰ ਪਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਵਲ ਮੰਗਲਸੂਤਰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ 8 ਅਕਤੂਬਰ 1936 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ।
 
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਲਿਖਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ]]
 
[[ar:بريم تشند]]
"https://pa.wikipedia.org/wiki/ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ" ਤੋਂ ਲਿਆ