ਉਰਦੂ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
ਛੋ Robot: Fixing double redirect to ਉਰਦੂ |
No edit summary |
||
ਲਾਈਨ 1:
{{Infobox Language
|name = ਉਰਦੂ
|nativename = {{lang|ur|{{Nastaliq|ur|اردو}}}}
|states = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]], [[ਭਾਰਤ]]
|region =
|speakers = 6 ਕਰੋੜ
|rank =
|script =
|familycolor = ਹਿੰਦ-ਯੂਰੋਪੀ
|fam1 = ਹਿੰਦ-ਇਰਾਨੀ
|fam2 = ਹਿੰਦ-ਆਰਿਆ
|fam3 = ਖਰੀਬੋਲੀ
|fam4 = ਹਿੰਦੀ-ਉਰਦੂ
|nation = {{flag|Pakistan}}<br />{{flag|India}}
|agency = '''ਮੁਕਤਦਰਾ ਕੌਮੀ ਜੁਬਾਨ''' [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ;<br /> '''ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਬਰਾ-ਏ-ਫਰੋਗਤ-ਏ-ਉਰਦੂ ਜੁਬਾਨ''' [[ਭਾਰਤ]]
|iso1 =
|iso2 =
|iso2b =
|iso2t =
|iso3 =
|lc1 =
|lc2 =
|lc3=
|map =Urdu_official-language_areas.png
}}
ਉਰਦੂ (اردو)ਹਿੰਦ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੀ ਆਮ ਬੋਲ ਚਾਲ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਉਭਾਰ 11 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਲੱਗ ਭਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ।ਇਹ ਹਿੰਦ-ਆਰਿਆਈ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਟੱਬਰ ਦੀ ਇਕ ਬੋਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਿੰਦ-ਯੂਰਪੀ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਟੱਬਰ ਦੀ ਹਿੰਦ-ਇਰਾਨੀ ਸ਼ਾਖ ਦੀ ਇਕ ਹਿੰਦ-ਆਰਿਆਈ ਬੋਲੀ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ [[ਹਿੰਦੀ]] ਦਾ ਇਕ ਰੂਪ ਮੰਨਦੇ ਹਨ । ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਫ਼ਰਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਰਦੂ ਨਸਤਾਲੀਕ ਲਿੱਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਫਾਰਸੀ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ . ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਿੰਦੀ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿੱਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ . ਕੁੱਝ ਭਾਸ਼ਾ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਜ਼ਬਾਨ ਦੀ ਦੋ ਮਿਆਰੀ ਸੂਰਤਾਂ ਗਰਦਾਨਦੇ ਹਨ .ਇਹ ਦਖਣ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਫ਼ਰਕ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਚ ਵਧੇਰੇ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ, ਬਲਕਿ ਇਕੋ ਸਿੱਕੇ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਲੇ ਲਗਦੇ ਹਨ।ਉਰਦੂ ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕਰੂਪਤਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ , ਦੋਨਾਂ ਜ਼ਬਾਨਾਂ ਦੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਉਰਦੂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਤੇ ਲਹਿਜੇ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲਹਿਜੇ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੇ ਔਖੇ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਨਿਜਾਤ ਮਿਲੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਬੋਲੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਸਰਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਸਿੰਧੀ]] ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਲਹਿਜੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਧੇ ਤੋਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਲਈ ਮਾਂ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਲਈ ਦੋਵੇਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਿੰਦੀ-ਉਰਦੂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਹਨ।
ਉਰਦੂ ( ਬੋਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੀ ਤਾਦਾਦ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ) ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤਮਾਮ ਜ਼ਬਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀਹਵੇਂ ਨੰਬਰ ਉੱਤੇ ਹੈ . ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕੌਮੀ ਜ਼ਬਾਨ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ 23 ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ਬਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ .
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ , ਉਰਦੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਗ੍ਹਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਆਬਾਦ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਜੋ ਬੀਤੇ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਾਕਿਮਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਸੇ (ਖਾਸ ਕਰ ਲਖਨਊ ) , ਦਿੱਲੀ , ਭੋਪਾਲ , ਹੈਦਰਾਬਾਦ , ਬੈਂਗਲੌਰ , ਕੋਲਕਤਾ , ਮੈਸੂਰ , ਪਟਨਾ , ਅਜਮੇਰ ਅਤੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ . ਕੁਛ ਭਾਰਤੀ ਮਦਰਸੇ ਉਰਦੂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪੜ੍ਹਾਂਦੇ ਹਨ । ਭਾਰਤੀ ਦੀਨੀ ਮਦਰਸੇ ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ . ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਰਦੂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀ ਤਾਦਾਦ 29 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ।
ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਉਰਦੂ ਜ਼ਬਾਨ ਫਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਅਤੇ ਸਊਦੀ ਅਰਬ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਮੁਹਾਜਿਰ ਬੋਲਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜ਼ਬਾਨ ਬਰਤਾਨੀਆ , ਅਮਰੀਕਾ , ਕੈਨੇਡਾ , ਜਰਮਨੀ , ਨਾਰਵੇ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲਿਆ ਵਿੱਚ ਬਸੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੁਹਾਜਿਰੀਨ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ।
== ਲਿੱਪੀ ==
[[File:Urdu-alphabet-en-hi-final.svg|thumb|350px|The Urdu Nastaʿliq alphabet, with names in the Devanāgarī and Latin alphabets]]
ਉਰਦੂ ਨਸਤਲੀਕ ਲਿੱਪੀ 'ਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]]
[[af:Oerdoe]]
[[an:Urdu]]
[[ar:لغة أردوية]]
[[arc:ܠܫܢܐ ܕܐܘܪܕܘ]]
[[arz:اردو]]
[[az:Urdu dili]]
[[be:Урду]]
[[bg:Урду]]
[[bn:উর্দু ভাষা]]
[[bpy:উর্দু ঠার]]
[[br:Ourdoueg]]
[[bs:Urdu jezik]]
[[ca:Urdú]]
[[ceb:Pinulongang Urdu]]
[[ckb:زمانی ئوردوو]]
[[cs:Urdština]]
[[cv:Урду]]
[[cy:Wrdw]]
[[da:Urdu]]
[[de:Urdu]]
[[dv:އުރުދޫ]]
[[en:Urdu]]
[[eo:Urduo]]
[[es:Urdu]]
[[eu:Urdu]]
[[fa:زبان اردو]]
[[fi:Urdu]]
[[fr:Ourdou]]
[[fy:Oerdoe]]
[[ga:An Urdais]]
[[gl:Lingua urdú]]
[[gu:ઉર્દુ ભાષા]]
[[he:אורדו]]
[[hi:उर्दू भाषा]]
[[hif:Urdu]]
[[hr:Urdu jezik]]
[[hsb:Urdušćina]]
[[hu:Urdu nyelv]]
[[id:Bahasa Urdu]]
[[ie:Urdu]]
[[is:Úrdú]]
[[it:Lingua urdu]]
[[ja:ウルドゥー語]]
[[jv:Basa Urdu]]
[[ka:ურდუ ენა]]
[[kl:Urdumiutut]]
[[kn:ಉರ್ದೂ]]
[[ko:우르두어]]
[[ku:Zimanê urdû]]
[[kv:Урду]]
[[la:Lingua Urdu]]
[[lij:Lengua urdu]]
[[lt:Urdu]]
[[lv:Urdu]]
[[mg:Fiteny urdu]]
[[mi:Reo Urdu]]
[[mk:Урду]]
[[ml:ഉർദു]]
[[mr:उर्दू भाषा]]
[[ms:Bahasa Urdu]]
[[nds:Urdu]]
[[ne:उर्दू]]
[[new:उर्दू भाषा]]
[[nl:Urdu]]
[[nn:Urdu]]
[[no:Urdu]]
[[oc:Ordo]]
[[pi:उर्दू भाषा]]
[[pl:Język urdu]]
[[pms:Lenga urdu]]
[[pnb:اردو]]
[[ps:اوردو ژبه]]
[[pt:Língua urdu]]
[[qu:Urdu simi]]
[[ro:Limba urdu]]
[[ru:Урду]]
[[rw:Inyeyurudu]]
[[sco:Urdu]]
[[se:Urdugiella]]
[[sh:Urdu]]
[[simple:Urdu]]
[[sk:Urdčina]]
[[sr:Урду]]
[[sv:Urdu]]
[[ta:உருது]]
[[te:ఉర్దూ భాష]]
[[tg:Забони урду]]
[[th:ภาษาอูรดู]]
[[tr:Urduca]]
[[tt:Урду]]
[[ug:ئوردو تىلى]]
[[uk:Урду]]
[[ur:اردو]]
[[vi:Tiếng Urdu]]
[[yi:אורדו]]
[[za:Vah Vuhwjduh]]
[[zh:乌尔都语]]
[[zh-min-nan:Urdu-gí]]
| |||