|
[[ਤਸਵੀਰ:Brochure title page.jpg|thumb|150px|right|''[http://www.bipm.org/en/publications/brochure/ The International System of Units]'' SI ਕਿਤਾਬਚੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Metric system.png|thumb|right|upright=1.5|ਤਿੰਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਰੂਪ ਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਅਪਨੀਆਪਣੀ ਪੂਰਨ ਯਾ ਮੁਢਲੀ ਮਾਪਨਮਾਪ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ੍ਵੀਕਾਰਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਹਨ: [[ਲਾਇਬੇਰਿਯਾਲਾਇਬੇਰੀਆ]], [[ਮਯਾਂਮਾਰ]] ਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ]]।]]
'''ਅੰਤਰਦੇਸ਼ੀ ਇਕਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ''' (ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ'''SI''', [[ਫ੍ਰੈਂਚ]] ''Le '''S'''ystème '''I'''nternational d'unités''ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ), [[ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ]] ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ [[ਦਸ਼ਮਲਵ]] ਔਰ ਦਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਨਾਯਾਬਨਾਈ ਗਯਾਗਈ ਹੈ। ਇਹ [[ਵਿਗਿਆਨ]] ਅਰ [[ਵਪਾਰ]] ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੌਂਤੋਂ ਵੱਧ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। <!--English units are still used in some scientific applications, but note also that parsecs in astronomy, calories and mmHg in the medical sciences, and electronvolts in physics are not part of the specific system of units known as SI, to just scratch the surface-->
<ref>[http://www.bipm.org/en/si/base_units/ Official BIPM defintions]</ref><ref>SI ਇਕਾਈਆਂ ਦਿ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੀ ਬਾਹਰੀ ਅਮਤਰਜਾਲ ਕੜੀ {{plainlink|http://www.physics.nist.gov/cuu/Units/units.html NIST}} ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ SI ਇਕਾਈਆਂ ਤੇ ਆਧਾਰਸ਼ੁਦਾ, [[ਗੁਲਾਮ ਇਕਾਈਆਂ|ਗੁਲਾਮ ਇਕਾਈਆ]] ਦੇ ਵਿੱਚਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ{{plainlink|http://www.physics.nist.gov/cuu/Units/SIdiagram.html ਖਾਕਾ ਤਸਵੀਰ}} ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। [[ਮੂਲ ਇਕਾਈ|ਮੂਲ ਇਕਾਈਆਂ]] ਦਾ ਵਰਨਣ ਭੀ ਇਸ ਸਾਈਟ ਤੇ ਮਿਲੇਗਾ।</ref><ref>"In the International System of Units (SI) (BIPM, 2006), the definition of the meter fixes the speed of light in vacuum ''c''<sub>0</sub>, the definition of the ampere fixes the magnetic constant (also called the permeability of vacuum) μ<sub>0</sub>, and the definition of the mole fixes the molar mass of the carbon 12 atom M(<sup>12</sup>C) to have the exact values given in the table [Table 1, p.7]। Since the electric constant (also called the permittivity of vacuum) is related to μ<sub>0</sub> by ε<sub>0</sub> = 1/μ<sub>0</sub>c<sub>0</sub><sup>2</sup>, it too is known exactly." [http://physics.nist.gov/cuu/Constants/codata.pdf CODATA report]</ref>
ਪੁਰਾਣੀ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਕਈ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠਇਕੱਠੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। SI ਨੂੰ 1960 ਵਿਚ ਪੁਰਾਣੀ [[ਸੇਂਟੀਮੀਟਰ]]-[[ਗ੍ਰਾਮ]]-[[ਸੈਕੰਡ]] ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਥਾਂ ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਕਈ ਔਕੁੜਾਂਔਕੜਾਂ ਸਨ [[ਮੀਟਰ]]-[[ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ]]-[[ਸੈਕੰਡ]] ਯਾਨੀ (MKS) ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਾਂਹੀਰਾਹੀਂ ਮੋਕਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। SI ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ, ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਇਕਾਈਆਂ ਅੰਤਰਦੇਸ਼ੀ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਰਾਂਹੀ ਹੀ ਬਣਾਈਆਂ ਤੇ ਬਦਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਗਭਗ ਸੰਸਾਰ ਵਿਆਪੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੈ ਔਰ ਬਹੁਤੇ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਤੌਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦੇ। ਪਰੰਤੁਪਰੰਤੂ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ]] ਤੇ [[ਬ੍ਰਿਟੇਨ]] ਇਸ ਦੇ ਅਪਵਾਦ ਹਨ , ਜਿਥੇ ਹੁਣ ਭੀ ਗੈਰ-SI ਇਕਾਈਆਂ ਦੀਆ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਲਾਗੂ ਹਨ।<!--In the U.S. at least, inch and pound have been defined in terms of metric units for a long time.-->[[ਭਾਰਤ]] ਵਿਚ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1957 ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਹੁਈਹੋਈ । ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਥੇ '''ਨਵਾਂ ਪੈਸਾ''' ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਖੁਦ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪਰ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ।<ref>[http://www.ias.ac.in/currsci/feb102007/390.pdf]</ref>
ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਕਈ ਨਵੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਮੁਕੱਰਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਸੱਤ [[ਅਧਾਰ ਇਕਾਈਆਂ]] ਯਾ ਮੂਲ ਇਕਾਈਆਂ([[ਮੀਟਰ]], [[ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ]], [[ਸੈਕੰਡ]], [[ਐਮਪੀਅਰ]], [[ਕੈਲਵਿਨ]], [[ਮੋਲ (ਇਕਾਈ)|ਮੋਲ]], [[ਕੈਂਡੇਲਾ]], [[ਕੂਲੰਬ]]) ਤੇ ਹੋਰ ਕਈ [[ਸੰਤਾਨ ਇਕਾਈਆਂ]] ਹਨ। ਕੁਛ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਏਸਐਸ ਆਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹੋਰ ਇਕਾਈਆਂ ਵੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵਿਚ ਲਿਆਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। [[SI ਉਪਸਰਗ|SI ਉਪਸਰਗਾਂ]] ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਂਹੀਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਵਡੀਆਂ ਮਿਣਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
{{TOCleft}}
| 