ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ

ਮਹਾਕਾਵਿ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿਚ ਵਰਣਿਤ ਲੰਕਾ ਵਿਚ ਬਾਗ

ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ ਲੰਕਾ ਦਾ ਇੱਕ ਬਾਗ ਸੀ[1] ਜੋ ਰਾਕਸ਼ਸ ਰਾਜੇ ਰਾਵਣ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਵਾਲਮੀਕ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ, ਤੁਲਸੀ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਾਂ ਸਮੇਤ, ਜਿੱਥੇ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੁੰਦਰ ਕਾਂਡ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।[2] ਵਾਟਿਕਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬਗੀਚੇ ਦੇ ਘਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਖੁਦ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।[3]

ਹਨੂੰਮਾਨ ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ, ਵਿੱਚ ਸੀਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਕਲਾ ,1900 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ

ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਰਾਮ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਰਾਵਣ ਨੇ ਅਗਵਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੰਦੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਰਾਵਣ ਦੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਮਸ਼ਪ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਾਵਣ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮੰਦੋਦਰੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਰਾਮ ਦੀ ਉਂਗਲ ਦੀ ਮੁੰਦਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ।

ਅਸ਼ੋਕ ਦਾ ਰੁੱਖ (ਸਰਕਾ ਐਸੋਕਾ), ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਮਾਇਣ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਕਸਰ ਸੀਤਾ-ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

ਸੀਤਾ, ਰਾਮ ਅਤੇ ਰਾਵਣ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ ਵਿਖੇ ਰਹੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਰਾਵਣ ਦਾ ਖੁਦ ਅਤੇ ਇਸ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀਤਾ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਲੰਕਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਨੇ ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਿੱਸਾ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਟਿਕਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਦ ਵਣ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ।[4]

ਵਰਤਮਾਨ ਟਿਕਾਣਾ ਸੋਧੋ

 
ਹਕਗਲਾ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਗਾਰਡਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀਤਾ ਏਲੀਆ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਸੀਤਾ ਕੋਵਿਲ" (ਹਨੂੰਮਾਨ ਕੋਵਿਲ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ

ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਾਨ ਹਕਗਲਾ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਗਾਰਡਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੀਤਾ ਏਲੀਆ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਿਜੋਰਟ ਸ਼ਹਿਰ ਨੁਵਾਰਾ ਏਲੀਆ (ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ)ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਹ ਬਗੀਚਾ ਹੈਕਗਲਾ ਰਾਕ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੀਤਾ ਪੋਕੁਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹੈਕਗਲਾ ਰਾਕ ਜੰਗਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਬੰਜਰ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਬੰਦੀ ਬਣਾਕੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ; ਸੀਤਾ ਅੱਮਾਨ ਮੰਦਰ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸਥਾਨ ਉਹ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੀਤਾ ਨੇ ਸੀਤਾ ਏਲੀਆ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਸੀਤਾ ਝਰਨਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[5]ਸਾਈਟ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਸੰਬੰਧ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।[6][7]

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. Krishna, Nanditha (2014-05-15). Sacred Plants of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Penguin UK. ISBN 978-93-5118-691-5.
  2. Sundar Kand - Arrival of Ravana at Ashoka Vatika (English translation) Archived October 1, 2009, at the Wayback Machine..
  3. Historic Rama of Valmiki: Shastragrahi Rama, by Visvanath Limaye. Published by Gyan Ganga Prakashan, 1985. Page 142, 189.
  4. Historic Rama of Valmiki: Shastragrahi Rama, by Visvanath Limaye. Published by Gyan Ganga Prakashan, 1985. Page 142, 189.
  5. Ramayana sites in Sri Lanka tourslanka.com.
  6. Tracing evidence of Lord Ram and his times Archived 2009-03-10 at the Wayback Machine. Zee News.
  7. "Sita's Ashok Van awaits restoration in Lanka". Sify.com.