ਚੰਬਲ ਦਰਿਆ

ਚੰਬਲ ਦਰਿਆ (ਹਿੰਦੀ: चम्बल) ਕੇਂਦਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਮਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਦਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਵਡੇਰੇ ਗੰਗਾ ਬੇਟ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ ਚਰਮਵਾਤੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਸਹਾਇਕ ਦਰਿਆ ਸ਼ਿਪਰਾ, ਸਿੰਧ, ਕਲਿਸਿੰਧ ਅਤੇ ਕੁਨਨੋਂ ਦਰਿਆ ਹਨ। ਇਹ ਦਰਿਆ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਕੇਂਦਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਧਾਰ, ਉੱਜੈਨ, ਰਤਲਾਮ, ਮੰਦਸੌਰ ਭੀੜ ਮੁਰੈਨਾ ਆਦਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਹੋਕੇ ਵਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਿਆ ਦੱਖਣੀ ਮੋੜ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਯਮੁਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚਦੀ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਰਿਆ ਉੱਤੇ ਚਾਰ ਜਲ ਬਿਜਲੀ ਕੇਂਦਰ ਚਲਦੇ ਹਨ। 1 ਗਾਂਧੀ ਸਾਗਰ, 2 ਰਾਣਾ ਸਾਗਰ, 3 ਜਵਾਹਰ ਸਾਗਰ, 4 ਕੋਟਾ ਵੇਰਾਜ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਚੂਲੀਅ ਜਲ ਪ੍ਰਪਾਤ ਚੰਬਲ ਦਰਿਆ (ਕੋਟਾ) ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਚੰਬਲ ਦਰਿਆ
ਦਰਿਆ
ਤਸਵੀਰ:Chambal river near Dhaulpur,।ndia.jpg ਢੋਲਪੁਰ ਕੋਲ ਚੰਬਲ ਦਰਿਆ
ਦੇਸ਼	ਭਾਰਤ
ਰਾਜ	ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਸਹਾਇਕ ਦਰਿਆ
- ਖੱਬੇ	ਬਨਾਸ, ਮੇਜ
- ਸੱਜੇ	ਪਾਰਬਤੀ, ਕਾਲਾ ਸਿੰਧ ਦਰਿਆ, ਸ਼ਿਪਰਾ
ਸਰੋਤ	ਮਾਣਪੁਰਾ ਕੋਲ
- ਸਥਿਤੀ	ਜਨਾਪਾਓ ਪਹਾੜ, ਇੰਦੌਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ
- ਉਚਾਈ	843 ਮੀਟਰ (2,766 ਫੁੱਟ)
- ਦਿਸ਼ਾ-ਰੇਖਾਵਾਂ	22°27′N 75°31′E
ਦਹਾਨਾ	ਜਮਨਾ ਦਰਿਆ
- ਸਥਿਤੀ	ਸਾਹੋਂ, ਭੀਂਦ (ਮ.ਪ੍ਰ.) ਅਤੇ ਇਟਾਵਾ (ਯੂ.ਪੀ.), ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ
- ਉਚਾਈ	122 ਮੀਟਰ (400 ਫੁੱਟ)
- ਦਿਸ਼ਾ-ਰੇਖਾਵਾਂ	26°29′20″N 79°15′10″E
ਲੰਬਾਈ	960 ਕਿਮੀ (596.5 ਮੀਲ)
ਬੇਟ	1,43,219 ਕਿਮੀ੨ (55,297.2 ਵਰਗ ਮੀਲ)

ਇਹ ਇੱਕ ਬਾਰਾਂਮਾਹੀ ਦਰਿਆ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਆਰੰਭ ਥਾਂ ਜਾਨਾਪਾਵ ਦੇ ਪਹਾੜ(ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਹਨ। ਇਹ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਹੂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ, ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ, ਵਿੰਧ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਢਲਾਣ ਤੋਂ ਹੋਕੇ ਗੁਜ਼ਰਦੀ ਹੈ। ਚੰਬਲ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਹਾਇਕ ਦਰਿਆ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲੇ, ਜਦਕਿ ਇਸਦੇ ਸਹਾਇਕ ਦਰਿਆ, ਬਨਾਸ ਜੋ ਅਰਾਵਲੀ ਪਹਾੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੰਬਲ, ਕਾਵੇਰੀ, ਯਮੁਨਾ, ਸਿੰਧੂ, ਪਹੁਜ ਭਰੇਹ ਦੇ ਕੋਲ ਪੰਚਨਦਾ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਿੰਡ ਅਤੇ ਇਟਾਵਾ ਜਿਲੇ ਦੀ ਹੱਦ ਦੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਪੰਜ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਤੇ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।