ਗੰਭਰੀ ਦੇਵੀ
ਗੰਭਰੀ ਦੇਵੀ (1922 - 8 ਜਨਵਰੀ 2013) ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਜਿਲੇ ਦੀ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਡਾਂਸਰ ਸੀ। [1] ਉਹ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[2]
ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ, ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਡਰਾਮਾ ਲਈ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਟੈਗੋਰ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ (ਟੈਗੋਰ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ) ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀ 150 ਵੀਂ ਜਯੰਤੀ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ 100 ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3][4] 2001 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਹਿਮਾਚਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਆਰਟਸ ਤੋਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। 8 ਜਨਵਰੀ 2013 ਨੂੰ 91 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[5]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਸੋਧੋ
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਾਂਡਲਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 8 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੂਜੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਵਾਂਗ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਦੂਜੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਚ ਗਾਣੇ ਵਿੱਚ ਹਰਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਲੰਕ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਲੋਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਰਹੀ।
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਸੋਧੋ
ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਸੀ ਕਿ ਸਮਾਜ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਕਲੰਕ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਆਖਰਕਾਰ ਉਹ ਇੰਨੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਰਜ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਮਾਂਸ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਵਜੋਂ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਲੋਕ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਦੂਰੋਂ-ਦੂਰੋਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹੀ ਇਲਾਕਾ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਅਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਤੀਨੀ ਮੂਰਤੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਢੋਲਕੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਹਿਲਵਾਨ (ਪਿਸਟੂ ਉਰਫ ਬਸੰਤ ਪਹਿਲਵਾਨ) ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਜੋੜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਜੋੜੇ ਨੇ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਦੇ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ, ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਵਲੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈ ਸਕਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਬਲੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਖੁਦ ਬਸੰਤ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਔਰਤ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।
ਉਹ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀਆਂ ਉਮਰਾਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਰਹੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਸਨਮਾਨ ਸੋਧੋ
ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਦਲੇਰੀ, ਗਾਉਣ ਅਤੇ ਨੱਚਣ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।
- ਉਸਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਟੈਗੋਰ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।
- 2001 ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਵਲੋਂ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ "London Olympics silver medallist Vijay Kumar conferred Rs 1 crore and Himachal Gaurav Award". Economic Times. 15 Aug 2012. Retrieved 2014-08-02.
- ↑ Ashoka Jerath (1995). The Splendour of Himalayan Art and Culture. Indus Publishing. pp. 151–. ISBN 978-81-7387-034-7.
- ↑ "Sangeet Natak Akademi Ratna and Akademi Puraskar". Sangeet Natak Akademi. 2011. Archived from the original on 2014-07-07. Retrieved 2014-08-02.
.. a one-time honour of Tagore Samman to be awarded to 100 persons of the age of 75 years and above who have made significant contribution in the field of performing arts.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "List of recipients of Tagore Akademi Puraskar" (PDF). Press।nformation Bureau, Government of।ndia. Retrieved 2014-08-02.
- ↑ "Folk singer Gambhari Devi passes away, लोक गायिका गंभरी देवी का निधन" (in Hindi). Amar Ujala. 9 January 2013. Retrieved 2014-08-02.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) CS1 maint: Unrecognized language (link)