ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ
ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ (ਬੰਗਾਲੀ: বাংলা সাহিত্য) ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਭਾਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਪੁਰਾਣੇ ਬੰਗਾਲੀ, ਮੱਧ-ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਬੰਗਾਲੀ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਅਤੇ ਵੰਸ਼ਵਾਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਸਰਪ੍ਰਸਤੀਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲਦਾ ਹੈ।[1] ਬੰਗਾਲੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਲਗਭਗ 1,300 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਉਭਾਰ ਲਗਭਗ 650 ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਵਿਕਾਸ 1,600 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਜੂਦ ਰਚਨਾ ਚਾਰਿਆਪਦ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 10ਵੀਂ ਅਤੇ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਬੋਧੀ ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਮਾਂ-ਰੇਖਾ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ: ਪ੍ਰਾਚੀਨ (650-1200), ਮੱਧਕਾਲੀ (1200-1800) ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ (1800 ਤੋਂ ਬਾਅਦ)। ਮੱਧਕਾਲੀ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੰਗਲਕਾਵਯ), ਇਸਲਾਮੀ ਮਹਾਂਕਾਵਿ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਈਅਦ ਸੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਅਬਦੁਲ ਹਕੀਮ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ), ਵੈਸ਼ਨਵ ਗ੍ਰੰਥ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੈਤਨਯ ਮਹਾਪ੍ਰਭੂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ), ਅਰਬੀ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਕਵੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਲਿਖਤਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਲਾਓਲ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ) ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਸਮੇਤ ਕਈ ਕਾਵਿ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਨਾਵਲ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀ ਹੈ। ਕਾਜ਼ੀ ਨਜ਼ਰੁਲ ਇਸਲਾਮ, ਆਪਣੀ ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼-ਵਿਰੋਧੀ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ, ਨੂੰ ਬਾਗੀ ਕਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਵੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੋਧੋ
ਬੰਗਾਲੀ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ 10ਵੀਂ ਅਤੇ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਛਪੀਆਂ।[2] ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਰਿਆਪਦ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੋਧੀ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚੇ 47 ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਭਜਨ ਹਨ, ਅਰਥਾਤ; ਲੁਈਪਾੜਾ, ਕਨਹਾਪੜਾ, ਕੁੱਕੁਰੀਪਾੜਾ, ਚਾਤਿਲਪਾੜਾ, ਭੁਸੁਕੁਪੜਾ, ਕਾਮਲੀਪੜਾ, ਧੀਂਧਨਪਾੜਾ, ਸ਼ਾਂਤੀਪੜਾ ਅਤੇ ਸ਼ਬਰਪਦਾ। ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਰਪ੍ਰਸਾਦ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੁਆਰਾ 1907 ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਰਾਇਲ ਕੋਰਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਥੇਲੀ ਦੇ ਪੱਤੇ ਉੱਤੇ ਖਰੜੇ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕੇਵਲ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਝੀ ਜਾਣ ਕਾਰਨ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਧਿਆ ਭਾਸ਼ਾ (ਸੰਧ্যা ভাষা), ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਸੰਧਿਆ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਚਰਿਆਪਦਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸਾਮੀ, ਮੈਥਿਲੀ ਅਤੇ ਉੜੀਆ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3][4]
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Azad, Humayun (2016). Koto Nodi Sorobor Ba Bangla Vashar Jibonee (The History of Bangla Language) (in Bengali) (2nd ed.). Dhaka, Bangladesh: Agami Prokashoni. ISBN 9789840414215.
- ↑ Sen, Sukumar (1979) [1960]. History of Bengali (3rd ed.). New Delhi: Sahitya Akademi. p. 24. ISBN 81-7201-107-5.
- ↑ Language and Literature from The Comprehensive History of Assam Vol 1, ed H K Barpujari, Guwahati 1990
- ↑ Mukherjee, Prabhat. The History of medieval Vaishnavism in Orissa. Chapter : The Sidhacharyas in Orissa Page:55.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ਸੋਧੋ
- Library of Congress – Bengali Section
- An English Magazine on Bengali Literature by Sayeed Abubakar