ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਦੇਵੀ
ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਦੇਵੀ (1904–1945) ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ 'ਜੋਨ ਆਫ਼ ਆਰਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ' ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[lower-alpha 1]
Satyavati Devi | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1904 |
| ਮੌਤ | 1945 (ਉਮਰ 40–41) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | Indian |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | Participation in Indian Freedom Movement |
ਪਰਿਵਾਰ ਸੋਧੋ
ਉਹ ਸਵਾਮੀ ਸ਼ਰਧਨੰਦ ਦੀ ਪੋਤੀ ਅਤੇ ਵਕੀਲ ਧਨੀ ਰਾਮ ਅਤੇ ਵੇਦ ਕੁਮਾਰੀ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[1] ਉਸਨੇ ਦਿੱਲੀ ਕੱਪੜਾ ਮਿੱਲਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।
ਸਰਗਰਮੀ ਸੋਧੋ
ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਨੇ ਅਗਵਾਈ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਅਰੁਣਾ ਆਸਫ ਅਲੀ ਨੇ ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ।[2] ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਮਿੱਲਾਂ ਦੇ ਮਿੱਲ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਕ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਮਹਿਲਾ ਸਮਾਜ [3] ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇਸ਼ ਸੇਵਿਕਾ ਦਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸਿਵਲ ਨਾਫੁਰਮਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਸਿਵਲ ਨਾਫੁਰਮਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਵਿੰਗ ਦੀ ਨੇਤਾ ਬਣੀ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਗੈਰਕਨੂੰਨੀ ਨਮਕ ਦੇ ਪੈਕੇਟ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡੇ। ਉਸਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ 1932 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਲਯੂਰੀਸੀ ਅਤੇ ਟੀਬੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਗਈ।[4] ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸਨੇ ਚੰਗੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇ ਦਾ ਬੰਧਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਰਿਹਾਈ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਉਮੀਦ ਪੱਕੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ।[5] 1945 ਵਿੱਚ 41 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਤਪਦਿਕ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਲਿਖਤਾਂ ਸੋਧੋ
ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਟ੍ਰੈਕਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਦੇਵੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਟੁਕੜੇ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ 'ਬਹਿਨ ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਕਾ ਜੇਲ ਸੰਦੇਸ਼' (ਭੈਣ ਸਤਿਆਵਤੀ ਦਾ ਜੇਲ ਸੰਦੇਸ਼) ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: [6]
ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਲ੍ਹ ਗਈ ਭੈਣ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਹੈ
ਭੈਣ ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਦੀ ਹੈ
ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਢਿੱਲ ਨਾ ਕਰੋ
ਜੇ ਲੋੜ ਪਵੇ ਤਾਂ ਬਲਦੀਆਂ ਲਾਟਾਂ ਵਿੱਚ ਛਾਲ ਮਾਰੋ
ਪਵਿੱਤਰ ਲੜਾਈ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ
ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹੋ, ਕਦੇ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਹਟੋ
ਲੜਾਈ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਰੋ
ਗੋਲੀਆਂ ਜਾਂ ਡੰਡਿਆਂ ਤੋਂ ਨਾ ਡਰੋ
ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਆਦਮੀਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਗੇ ਕਰੋ
ਇੱਕ ਵਾਰ ਮੱਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੱਗ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਬੁਝਣੀ ਚਾਹੀਦੀ
ਮੈਨੂੰ ਹੁਣ ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ
ਕਿਉਂਕਿ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।[lower-alpha 2]
ਇਹ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਗਾਣੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਲਿਖੇ ਜਾਪਦੇ ਸਨ।
ਮਾਨਤਾ ਸੋਧੋ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੀ ਇੱਕ ਹੀਰੋ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 1972 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਸੱਤਿਆਵਤੀ ਕਾਲਜ ( ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ) ਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[7][8]
ਨੋਟਸ ਸੋਧੋ
- ↑ Writeup by Jaiprakash Narain, in "Dilli Ki Joan of Arc, Behan Satyavati" souvenir published in 1977 commemorating Satyavati's 70th birth anniversary.
- ↑ Copied verbatim from the referred article.
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Taneja, Anup (2005). Gandhi, Women, and the National Movement, 1920–47. Har-anand Publications Pvt Ltd. p. 153. ISBN 9788124110768.
- ↑ Taneja, Anup (2005). Gandhi, Women, and the National Movement, 1920–47. Har-anand Publications Pvt Ltd. p. 154. ISBN 9788124110768.
- ↑ "CONGRESS SOCIALIST PARTY (CSP) AT A GLANCE AND SHORT PROFILES WORKS OF ITS LEADERS" (PDF). lohiatoday.com. p. 91. Archived from the original (PDF) on 23 ਨਵੰਬਰ 2015. Retrieved 3 November 2015.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Geraldine Forbes (1999). Women in Modern India, Volume 4. Cambridge University Press. p. 148. ISBN 978-0521653770.
- ↑ "Toofani Satyawati An Unsung Heor of Freedom Struggle" (PDF). www.manushi.in. Manushi – Forum for Women's Rights & Democratic Reforms. Archived from the original (PDF) on 2 ਅਕਤੂਬਰ 2015. Retrieved 1 October 2015.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Thapar-Björkert, Suruchi (20 December 2006). "Gender, nationalism and the colonial jail: a study of women activists in Uttar Pradesh". Women's History Review. 7 (4): 583–615. doi:10.1080/09612029800200182.
- ↑ "About Us". satyawati.du.ac.in/.
- ↑ "Satyawati College". The Hindu. 25 July 2009. Retrieved 1 October 2015.