ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ ਕਿਰਨਾਂ
ਪਰਾਬੈਂਗਨੀ ਕਿਰਨਾਂ (ਪਰਾਬੈਂਗਨੀ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ) ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਬਿਜਲਈ ਚੁੰਬਕੀ ਕਿਰਨਾਂ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਤਰੰਗ ਲੰਬਾਈ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਤਰੰਗ ਲੰਬਾਈ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਮਲ ਐਕਸ ਕਿਰਨ ਨਾਲੋਂ ਜਿਆਦਾ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਣਕਰਮ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬਿਜਲਈ ਚੁੰਬਕਏ ਲਹਿਰ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਆਵ੍ਰੱਤੀ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸ਼ਨ ਲਾਇਕ ਬੈਂਗਨੀ ਵਰਣ ਨਾਲੋਂ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸੂਰਜ ਵਲੋਂ ਪਾਏ ਗਏ ਵਿਕਿਰਣ ਦਾ ਭਾਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਆਦਾਤਰ ਮਨੁੱਖ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਵਾਕਫ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਜਲਨ ਜਾਂ sunburn ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰਾਬੈਂਗਨੀ ਵਰਣਕਰਮ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ, ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਸੰਯੁਕਤ ਹਨ।
ਨਾਮ ਬੈਂਗਨੀ ਤੋਂ ਪਰੇ ਯਾਨੀ ਪਰਾਬੈਂਗਨੀ ਇਸ ਲਈ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਆਵ੍ਰੱਤੀ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤਰੰਗ ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੇ ਬੈਂਗਨੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਆਵ੍ਰੱਤੀ ਵਾਲੀਆਂ, ਨਾਲ ਹੀ ; ਘੱਟ ਤਰੰਗ ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜੀ ਵਿੱਚ ਅਲਟਰਾ ਵਾਇਲੈਟ ਰੇਅਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖੋਜ
ਸੋਧੋਇਹਨਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਇਸ ਪ੍ਰੇਕਸ਼ਣ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਜੁਙ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਕਿ ਰਜਤ ਨੀਰੇਏ ਲਵਣ (ਸਿਲਵਰ ਕਲੋਰਾਈਡ) ਧੁੱਪ ਪਙੇ ਉੱਤੇ ਕਾਲੇ ਪਙ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 1801 ਵਿੱਚ ਜੋਹੰਨ ਵਿਲਹੈਮ ਰਿਟਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੇਕਸ਼ਣ ਕੀਤਾ, ਕਿ ਬੈਂਗਨੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਪਰੇ (ਉੱਤੇ) ਅਪ੍ਰਤਿਅਕਸ਼ ਕਿਰਣਾਂ, ਰਜਤ ਨੀਰੇਏ ਦੇ ਲਵਣ ਵਿੱਚ ਭੀਗੇ ਕਾਗਜ ਨੂੰ ਕਾਲ਼ਾ ਕਰ ਦੇਤੀਂ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੀ - ਆਕਸਿਡਾਇਜਿੰਗ ਕਿਰਣਾਂ ਕਿਹਾ ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਸਾਇਨੀਏਕਰਿਆਵਾਂਉੱਤੇ ਜੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਰਣਕਰਮ ਦੇ ਦੂੱਜੇ ਸਿਰੇ ਉੱਤੇ ਮੌਜੂਦ ਊਸ਼ਮ ਕਿਰਨਾਂ ਵਲੋਂ ਨਿਵੇਕਲਾ ਸਿਆਣਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਹੋਰ ਵੇਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਲ ਸ਼ਬਦ ਰਾਸਾਇਨਿਕ ਕਿਰਣਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋਇਆ। ਜੋ ਕਿ ਉਂਨੀਸਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਜਾ ਕੇ ਦੋਨਾਂ ਦੇ ਹੀ ਨਾਮ ਬਦਲੇ ਅਤੇ ਪਰਾਬੈਂਗਨੀਏਵਂ ਅਧੋਰਕਤ ਕਹਲਾਏ।
| ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ[1] | |||||||
| ਨਾਮ | ਤਰੰਗ ਲੰਬਾਈ | ਆਵਿਰਤੀ(Hz) | ਫੋਟੋਨ ਐਨਰਜੀ (eV) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ਗਾਮਾ ਕਿਰਨ | 0.01 nm ਤੋਂ ਘੱਟ | 30 EHz ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ | 124 keV – 300+ GeV | ||||
| ਐਕਸ ਕਿਰਨ | 0.01 nm – 10 nm | 30 EHz – 30 PHz | 124 eV – 124 keV | ||||
| ਅਲਟਰਾਵਾਈਲਟ ਕਿਰਨਾਂ | 10 nm – 380 nm | 30 PHz – 790 THz | 3.3 eV – 124 eV | ||||
| ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | 380 nm–700 nm | 790 THz – 430 THz | 1.7 eV – 3.3 eV | ||||
| ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ ਕਿਰਨਾਂ | 700 nm – 1 mm | 430 THz – 300 GHz | 1.24 meV – 1.7 eV | ||||
| ਮਾਈਕਰੋਵੇਵ ਕਿਰਨਾਂ | 1 ਮਿਮੀ – 1 ਮੀਟਰ | 300 GHz – 300 MHz | 1.24 µeV – 1.24 meV | ||||
| ਰੇਡੀਓ ਕਿਰਨਾਂ | 1 ਮਿਮੀ – 100,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ | 300 GHz – 3 Hz | 12.4 feV – 1.24 meV | ||||
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed. ed.). CRC Press. p. 10.233. ISBN 1439855110.
{{cite book}}:|edition=has extra text (help)