ਅਲਿਫ਼ ਰਿਫ਼ਾਤ
ਫਾਤਿਮਾ ਰਿਫਾਤ (5 ਜੂਨ, 1930 – ਜਨਵਰੀ 1996), ਬਿਹਤਰ ਜਾਣਿਆ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਕਲਮ ਦਾ ਨਾਮ ਅਲਿਫ ਰਿਫਾਤ (أليفة رفعتLua error in package.lua at line 80: module 'Module:Lang/data/iana scripts' not found.), ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਮੀ ਨਾਮ ਅਲਿਫ ਰਿਫਾਤ ( أليفة رفعت ) , ਇੱਕ ਮਿਸਰ ਦੀ ਲੇਖਕ ਸੀ , ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਵਿਵਾਦਾਸਪਦ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨਾਰੀ ਦੀ ਕਾਮੁਕਤਾ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਮਿਸਰ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਹਾਨੀ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਵਾਦਾਸਪਦ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈਂਦੇ ਸਮਾਂ, ਫਾਤਿਮਾ ਰਿਫਾਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਕਰਮਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਫਾਦਾਰ ਰਹੇ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੇ ਪਿਤ੍ਰਸੱਤਾਤਮਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕਮਜੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ; ਸਗੋਂ ਉਹ ਪਿਤ੍ਰਸੱਤਾਤਮਕ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਨਹਿਤ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਪੁਰਖ ਆਪਣੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਆਲੁ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਾਤਿਮਾ ਰਿਫਾਤ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਪਰਵਾਰ ਦੇ ਲਈ ਸ਼ਰਮਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਲਮੀ ਨਾਮ ਅਲਿਫਾ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ।
ਅਲੀਫ ਰਿਫਾਤ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | 5 June 1930 |
| ਮੌਤ | 1996 ਕਾਹਿਰਾ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਮਿਸਰ |
ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋਫਾਤੀਮਾ ਅਬਦੁੱਲਾ ਰਿਫਾਤ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਜੂਨ1930 ਨੂੰ ਕਾਹਿਰਾ, ਮਿਸਰ . ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਵਾਸਤੁਕਾਰ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਗ੍ਰਿਹਣੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਰਵਾਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਉਮਰ ਇਬਨ ਅਲ ਖਤਾਬ, ਜੋ ਪਿਆਮਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੀ, ਨਾਲ ਜਾ ਜੁੜਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਪ੍ਰੋਵਿਨਸ਼ਿਆਲ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਪਲੀ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਹਿੱਸਾ ਉੱਥੇ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਪੇਂਡੂ ਮਿਸਰ ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਆਦਾ ਲਈ ਸੈਟਿੰਗ ਬਣ ਗਿਆ। ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਸਰਗਰਮ ਰੁਖ਼ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ। ਇਸਦੇ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸਦੇ ਪਰਵਾਰ ਵਲੋਂ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਫਾਤਿਮਾ ਮਿਸੁਰ ਨੇ ਅਲ - ਜਾਦਿਦਾਹ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹ 1946 ਤੋਂ 1949 ਤੱਕ ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਸ਼ ਸੰਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਹੋਈ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਅਲਿਫ ਰਿਫਾਤ ਨੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਦੇ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਵਿਅਕਤ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਇਸਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸਦੇ ਕਜ਼ਨ, ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਮਿਸਰੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਇੱਕ ਨਿਰੋਲ ਮਰਦਾਨਾ ਖੇਤਰ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਆਮ ਸਹਿਮਤੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਨਾਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ 1955 ਤੋਂ 1960 ਤੱਕ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਲੇਖਕ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖਣਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਤਕਰੀਬਨ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਇਸ ਸਾਹਿਤਕ ਮੌਨ ਦੌਰਾਨ ਅਲਿਫਾ ਰਿਫਾਤ ਨੇ ਸਾਹਿਤ, ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਲਿਫ ਰਿਫਾਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤੇ ਉਹ ਇਕ ਔਰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਵਿਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
1973 ਵਿੱਚ, ਕਿਸੇ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਲਿਫਾ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਨਾਵਲ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਆਰੰਭ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ "ਮਾਈ ਵਰਲਡ ਆਫ ਦੀ ਅਨਨੋਨ" ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਅਲਿਫਾ ਰਿਫਾਤ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ 1979 ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਨੇ ਪ੍ਰੋਵਿੰਸ਼ੀਅਲ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਬਦਲੀ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਮਿਸਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਗਈ। ਉਸਨੇ 1981 ਵਿਚ ਮੱਕੇ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੀ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਤੁਰਕੀ, ਜਰਮਨੀ, ਮੋਰੋਕੋ, ਅਤੇ ਆਸਟਰੀਆ ਸਮੇਤ ਕਈ ਯੂਰਪੀਅਨ ਅਤੇ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।
ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਰਿਫ਼ਾਤ ਮਿਸਰੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਸੰਘ, ਸ਼ੋਅਟ-ਸਟੋਰੀ ਕਲੱਬ ਅਤੇ ਦਾਰ ਅਲ-ਉਦਬਾ (ਮਿਸਰ) ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਬਣੀ। ਉਸਨੇ 1984 ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਪੁਸਤਕ ਮੇਲੇ (ਲੰਡਨ, ਇੰਗਲੈਂਡ) ਵਿਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਇਸਲਾਮ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਵਿਆਹ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। 1984 ਵਿਚ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਰਿਫ਼ਾਤ ਨੂੰ ਮਾਡਰਨ ਲਿਟਰੇਚਰ ਅਸੈਂਬਲੀ ਤੋਂ ਮਹਾਮਹਿਮ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ।
ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਰਿਫ਼ਾਤ ਦੀ ਮੌਤ ਜਨਵਰੀ 1996 ਵਿੱਚ 65 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਤਿੰਨ ਬੇਟੇ ਹਨ ਅਤੇ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਜੋ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬੀਬੀਸੀ 'ਤੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।