ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ

ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Tear gas), ਜਿਸਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੈਕਰੀਮੈਟਟਰ ਏਜੰਟ ਜਾਂ ਲੈਕਰੀਮੈਟਟਰ (ਲਾਤੀਨੀ lacrima ਤੋਂ ਭਾਵ "ਅੱਥਰੂ") ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਵਾਰ mace ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਹਥਿਆਰ ਹੈ ਜੋ ਗੰਭੀਰ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਦਰਦ, ਚਮੜੀ ਦੀ ਜਲਣ, ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਅਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਪਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ, ਇਹ ਰੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗਲੈਂਡ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਕਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਮਿਰਚ ਸਪਰੇ (ਓ.ਸੀ। ਗੈਸ), ਪਾਵਾ ਸਪ੍ਰੇ (ਨਾਨਵੈਮਾਈਡ), ਸੀ.ਐਸ. ਗੈਸ, ਸੀ.ਆਰ. ਗੈਸ, ਸੀ.ਐਨ. ਗੈਸ (ਫੈਨਟੇਅਲ ਕਲੋਰਾਈਡ), ਬਰੋਮੋਸੈਟੋਨ, ਐਕਸਾਈਲ ਬ੍ਰੋਮਾਇਡ, ਸਿੰਨ-ਪ੍ਰੋਪੇਨੇਟਿਅਲ-ਐਸ ਆਕਸਾਇਡ (ਪਿਆਜ਼ ਤੋਂ) ਅਤੇ ਮੇਸ (ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਂਡਡ ਮਿਸ਼ਰਣ)।

2007 ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ
ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਫਟਦਾ ਹੋਇਆ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਡੱਬਾ

ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੰਗਾ ਕੰਟਰੋਲ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।

ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਵਧੇਰੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਏਜੰਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਖ਼ਤਰੇ

ਸੋਧੋ

ਸਾਰੇ ਗੈਰ-ਘਾਤਕ, ਜਾਂ ਘੱਟ-ਘਾਤਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗੰਭੀਰ ਸਥਾਈ ਸੱਟ ਜਾਂ ਮੌਤ ਦਾ ਕੁਝ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[1][2]

ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਕਾਰਤੂਸ ਦੁਆਰਾ ਹਿੱਟ ਹੋਣ ਦੇ ਜੋਖਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਸੁੱਜਣਾ, ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ, ਖੋਪੜੀ ਦਾ ਫਰੈਪਚਰ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮੌਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[3]

ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਦੇ ਗੋਲੇ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਸੱਟਾਂ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਵੀ ਇਰਾਨ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨਸ ਦੀ ਸੱਟ (44%) ਅਤੇ ਅੰਗ ਕੱਟਣ (17%) ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਦੀ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ।[4][5]

ਇਲਾਜ

ਸੋਧੋ
 
2014 ਦੇ ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਮਾਹਰ।

ਆਮ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਖ਼ਾਸ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ।[6]

ਗੈਸ ਤੋਂ ਸਾਫ ਹੋ ਜਾਣਾ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲਾਈਨ ਹੈ। ਦੂਸ਼ਿਤ ਕੱਪੜੇ ਹਟਾਉਣ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਵਾਲੇ ਟੋਗਲਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੰਪਰਕ ਲੈਨਜ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ।[7]

ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸੰਭਵ ਰਸਾਇਣ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਤਰੀਕੇ ਹਨ। ਅੱਖ ਦੇ ਹੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਣ ਲਈ ਸਟੈਂਡਰਡ ਫਸਟ ਏਡ ਸਿੰਚਾਈ (ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਰੇਅਿੰਗ ਜਾਂ ਫਲੱਸ਼ਿੰਗ) ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੈ।[8]

ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਹਨ ਕਿ ਪਾਣੀ ਸੀ.ਐਸ. ਗੈਸ ਤੋਂ ਦਰਦ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਸੀਮਤ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਖਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਵਿਕਲਪ ਹਨ ਕੁੱਝ ਸਬੂਤ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਡਿਪੋਟੇਰੇਨ ਦਾ ਹੱਲ, ਰਸਾਇਣਕ ਛਾਲੇ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਸਹਾਇਤਾ ਉਤਪਾਦ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਓਕਲਰ ਬਰਨ ਜਾਂ ਰਸਾਇਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।[9][10]

ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਨਾਲ ਕਟੋਰੇ ਨੂੰ ਹਟਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੱਪੜੇ, ਜੁੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣ ਜੋ ਵਹਪਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਨ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੇ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਣ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੱਕ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਕੁਝ ਵਕੀਲ ਪੱਖੇ ਜਾਂ ਵਾਲ ਸੁਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਸਪਰੇਅ ਨੂੰ ਸੁੱਕਣ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗੰਦਗੀ ਫੈਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਐਂਟੀਚੋਲਿਨਰਜਿਕਸ, ਐਂਟੀਹੀਸਟਾਮਾਈਨਜ਼ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਲੈਂਕ੍ਰਿਮੇਸ਼ਨ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਲੂਣ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਐਂਟੀਸਾਈਲਾਗੌਗ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਨੱਕ ਬੇਅਰਾਮੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਨੱਕ ਵਿੱਚ ਅਲਰਜੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਜਿਵੇਂ, ਖੁਜਲੀ, ਨੱਕ ਵਗਣ ਵਾਲਾ, ਅਤੇ ਨਿੱਛ ਮਾਰਨਾ)।

ਓਰਲ ਬੈਕਟੀਕੋਡਸ ਅੱਖ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਘਰੇਲੂ ਉਪਾਅ

ਸੋਧੋ

ਵਿਨੇਗਾਰ, ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਜੈਲੀ, ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਨਿੰਬੂ ਜੂਸ ਦਾ ਸੋਲੂਸ਼ਨ ਵੀ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[11][12][13] ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਪਚਾਰ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਿਰਕਾ ਖੁਦ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੰਮੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਸਾਹ ਨਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।[14] ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਮਿਰਚ ਦੇ ਸਪਰੇਅ ਕਾਰਨ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਸਿਰਕੇ ਨੂੰ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕ੍ਰਾਉਰਟਰ ਨੇ ਸਿਰਕਾ, ਟੂਥਪੇਸਟ ਜਾਂ ਮੇਨਥੋਲ ਕਰੀਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਆਖਿਆ ਕਿ "ਉਹ ਹਵਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗੈਸ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਖਤਰਨਾਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸ਼ੈਂਪੂ ਨੇ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਇਆ।

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ Heinrich U (September 2000). "Possible lethal effects of CS tear gas on Branch Davidians during the FBI raid on the Mount Carmel compound near Waco, Texas" (PDF). Prepared for The Office of Special Counsel John C. Danforth.
  2. ↑ Hu H, Fine J, Epstein P, Kelsey K, Reynolds P, Walker B (August 1989). "Tear gas--harassing agent or toxic chemical weapon?" (PDF). JAMA. 262 (5): 660–3. doi:10.1001/jama.1989.03430050076030. PMID 2501523. Archived from the original (PDF) on 2013-10-29. Retrieved 2018-05-28. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: Multiple names: authors list (link)
  3. ↑ Clarot F, Vaz E, Papin F, Clin B, Vicomte C, Proust B (October 2003). "Lethal head injury due to tear-gas cartridge gunshots". Forensic Sci. Int. 137 (1): 45–51. doi:10.1016/S0379-0738(03)00282-2. PMID 14550613.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: Multiple names: authors list (link)
  4. ↑ Wani, ML; Ahangar, AG; Lone, GN; Singh, S; Dar, AM; Bhat, MA; Ashraf, HZ; Irshad, I (Mar 2011). "Vascular injuries caused by tear gas shells: surgical challenge and outcome". Iranian journal of medical sciences. 36 (1): 14–7. PMC 3559117. PMID 23365472.
  5. ↑ Wani, AA; Zargar, J; Ramzan, AU; Malik, NK; Qayoom, A; Kirmani, AR; Nizami, FA; Wani, MA (2010). "Head injury caused by tear gas cartridge in teenage population". Pediatric neurosurgery. 46 (1): 25–8. doi:10.1159/000314054. PMID 20453560.
  6. ↑ Kim, YJ; Payal, AR; Daly, MK (2016). "Effects of tear gases on the eye". Survey of ophthalmology. 61 (4): 434–42. doi:10.1016/j.survophthal.2016.01.002. PMID 26808721.
  7. ↑ Yeung, MF; Tang, WY (6 November 2015). "Clinicopathological effects of pepper (oleoresin capsicum) spray". Hong Kong medical [Xianggang yi xue za zhi / Hong Kong Academy of Medicine]. 21: 542–52. doi:10.12809/hkmj154691. PMID 26554271.
  8. ↑ Chau JP, Lee DT, Lo SH (August 2012). "A systematic review of methods of eye irrigation for adults and children with ocular chemical burns". Worldviews Evid Based Nurs. 9 (3): 129–38. doi:10.1111/j.1741-6787.2011.00220.x. PMID 21649853.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: Multiple names: authors list (link)
  9. ↑ Brvar, M (24 March 2015). "Chlorobenzylidene malononitrile tear gas exposure: Rinsing with amphoteric, hypertonic, and chelating solution". Human & Experimental Toxicology. 35: 213–8. doi:10.1177/0960327115578866. PMID 25805600.
  10. ↑ Viala B, Blomet J, Mathieu L, Hall AH (July 2005). "Prevention of CS 'tear gas' eye and skin effects and active decontamination with Diphoterine: preliminary studies in 5 French Gendarmes". J Emerg Med. 29 (1): 5–8. doi:10.1016/j.jemermed.2005.01.002. PMID 15961000.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: Multiple names: authors list (link)
  11. ↑ Agence France-Press. "Tear gas and lemon juice in the battle for Taksim Square". NDTV. Retrieved 23 June 2013.
  12. ↑ Megan Doyle (24 June 2013). "Turks in Pittsburgh concerned for their nation". Pittsburgh Post-Gazette.
  13. ↑ Tim Arango (15 June 2013). "Police Storm Park in Istanbul, Setting Off a Night of Chaos". New York Times.
  14. ↑ Toxic Use Reduction Institute. "Vinegar EHS". Toxics Use Reduction Institute, UMAss Lowell. Archived from the original on 24 ਜੂਨ 2013. Retrieved 22 June 2013. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਅੱਥਰੂ_ਗੈਸ&oldid=581623" ਤੋਂ ਲਿਆ