ਉੱਤਰਕਿਰੀਟ ਤਾਰਾਮੰਡਲ
ਉੱਤਰਕਿਰੀਟ ਜਾਂ ਕੋਰੋਨਾ ਬੋਰਿਐਲਿਸ ਖਗੋਲੀ ਗੋਲੇ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਛੋਟਾ - ਜਿਹਾ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਟਾਲਮੀ ਨੇ ਆਪਣੀ 48 ਤਾਰਾਮੰਡਲੋਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਗੋਲੀ ਸੰਘ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ 88 ਤਾਰਾਮੰਡਲੋਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।
ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧੋ
ਉੱਤਰਕਿਰੀਟ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਬੋਰਿਐਲਿਸ (Corona Borealis) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲਾਤੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਲੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਲਾਤੀਨੀ ਵਿੱਚ ਮਤਲੱਬ ਜਵਾਬ ਦਾ ਤਾਜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤਾਰੇ ਇੱਕ ਕਿਰੀਟ ਜਿਵੇਂ ਅਰਧ - ਚੱਕਰ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਜ - ਏ - ਸ਼ੁਮਾਲੀ (تاج شمالی) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਵੀ ਸ਼ੁਮਾਲ (ਜਵਾਬ) ਦਾ ਤਾਜ ਹੈ।
ਤਾਰੇ ਸੋਧੋ
ਉੱਤਰਕਿਰੀਟ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ 24 ਤਾਰਾਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਇਰ ਨਾਮ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅਗਸਤ 2011 ਤੱਕ 3 ਦੇ ਈਦ - ਗਿਰਦ ਗ਼ੈਰ - ਸੌਰੀਏ ਗ੍ਰਹਿ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਤਾਰਾ 2 ਖਗੋਲੀ ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਚਮਕ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਿੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਰੇ ਦੀ ਚਾਨਣ ਓਨੀ ਹੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੁੱਝ ਮੁੱਖ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਗੋਲੀਵਸਤੁਵਾਂਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:
- ਅਲਫਾ ਉੱਤਰਕਿਰੀਟ - ਇਸ ਤਾਰੇ ਦਾ ਬਾਇਰ ਨਾਮ ਅਲਫਾ ਕੋਰੋਨਾਏ ਬੋਰਿਐਲਿਸ (α CrB ਜਾਂ α Coronae Borealis) ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇਸਨੂੰ ਐਲਫੱਕਾ (Alphecca) ਅਤੇ ਜੰਮਿਆ (Gemma) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੁੱਖ ਅਨੁਕ੍ਰਮ ਤਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦਵਿਤਾਰਾ ਹੈ।
- ਪੁੱਤਰ ਉੱਤਰਕਿਰੀਟ - ਇਸ ਤਾਰੇ ਦਾ ਬਾਇਰ ਨਾਮ ਪੁੱਤਰ ਕੋਰੋਨਾਏ ਬੋਰਿਐਲਿਸ (β CrB ਜਾਂ β Coronae Borealis) ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇਸਨੂੰ ਨੂਸਾਕਾਨ (Nusakan) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਦੂਰਬੀਨ ਵਲੋਂ ਦੇਖਣ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦਵਿਤਾਰਾ ਹੀ ਗਿਆਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਟੀ ਉੱਤਰਕਿਰੀਟ - ਇਸ ਤਾਰੇ ਦਾ ਬਾਇਰ ਨਾਮ ਟੀ ਕੋਰੋਨਾਏ ਬੋਰਿਐਲਿਸ (T CrB ਜਾਂ T Coronae Borealis) ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇਸਨੂੰ ਬਲੇਜ ਸਟਾਰ (Blaze Star) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਵਾਰ - ਵਾਰ ਫਟਣ ਵਾਲਾ ਨੋਵਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਲੋਂ ਇਹ ਤਾਰਾ ਸਮਾਂ - ਸਮਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕਦਮ ਵਲੋਂ ਤੀਵਰਤਾ ਵਲੋਂ ਜਲਦਾ ਹੋਇਆ ਹੋ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਏਬਲ 2065 (Abell 2065) - ਇਹ ਇੱਕ 400 ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾਵਾਂਦਾ ਗੁੱਛਾ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਇਹ ਸਾਰੇ ਧਰਤੀ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਧੁਂਧਲੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਵਲੋਂ ਰੋਸ਼ਨ ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ ਦੀ ਚਮਕ 16ਵੀਂ ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ ਕੀਤੀ ਹੈ।